TÀI CHÍNH -
Tháng 10/2016
25
đoạn đến 2015, đến 31/12/2015, SCIC đã bán vốn
tại 244/376 DN, trong đó, bán hết vốn nhà nước tại
235 DN, bán bớt vốn nhà nước tại 9 DN. Giá vốn
là 2.719 tỷ đồng, doanh thu bán vốn đạt 7.096 tỷ
đồng, chênh lệch bán vốn đạt 4.377 tỷ đồng, gấp
khoảng 2,6 lần. Tính đến 31/12/2015, SCIC đã bán
vốn tại 855 DN, trong đó bán hết vốn nhà nước tại
777 DN, thu về 10.847 tỷ đồng, đạt tỷ lệ trung bình
2,4 lần so với giá trị sổ sách.
Đánh giá chung, cổ phần hóa, tái cơ cấu DNNN
đã hướng tới mục tiêu là Nhà nước chỉ tập trung
nắm giữ một số khâu, công đoạn then chốt, có ý
nghĩa quan trọng, có sức lan tỏa đối với nền kinh
tế mà các thành phần kinh tế khác chưa có khả
năng hoặc không muốn tham gia.
Những tồn tại, hạn chế
Dù cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước đã đem
lại những kết quả nhất định, nhưng nhìn chung
quá trình này vẫn còn chậm và chưa đạt mục tiêu
đề ra. Việc thoái vốn nhà nước, đặc biệt là thoái vốn
đầu tư ngoài ngành tại các tập đoàn kinh tế, tổng
công ty nhà nước vẫn chậm. Số lượng DNNN vẫn
còn khá lớn. Theo báo cáo của Chính phủ (2015)
thì số lượng DN 100% vốn nhà nước tại thời điểm
cuối năm 2014 là khoảng 780 DN.
Chất lượng cổ phần hóa cũng còn có nhiều vấn
đề. Một số DN về thực chất chỉ là chuyển đổi hình
thức từ DNNN sang công ty cổ phần khi tỷ lệ bán
cổ phần ra cho tư nhân chỉ rất nhỏ; hoặc không có
các nhà đầu tư chiến lược đủ mạnh để thay đổi
cơ chế quản trị DN; hoặc các đối tác mua cổ phần
lại là những DNNN, tức là xét riêng là các DN cổ
phần nhưng xét chung trong hệ thống sở hữu chéo
nhau giữa các DN này thì cả nhóm lại là DNNN.
Kết quả điều tra của Tổng cục Thống kê cho
thấy, một số chỉ tiêu tài chính của các DNNN, các
trong đó năm 2013 là 74 DN, năm 2014 là 143 DN
và năm 2015 là 222 DN. Số vốn nhà nước được
thoái (bao gồm cả thoái vốn đầu tư ngoài ngành
và bán cổ phần tại các DN cổ phần hóa) trong giai
đoạn này là gần 17.000 tỷ đồng, thu về cho nhà
nước trên 23.700 tỷ đồng, trong đó riêng năm 2015,
thoái được gần 10.000 tỷ đồng đã thu về khoảng
15.000 tỷ đồng.
Theo Ban chỉ đạo Đổi mới và phát triển DN, chỉ
tính riêng năm 2015, cả nước thoái được trên 9.900
tỷ đồng và thu về được trên 15.000 tỷ đồng, bằng
1,5 lần giá trị sổ sách. Các đơn vị có kết quả thoái
vốn cao là: Tập đoàn Viễn thông quân đội (thoái
được 3.026 tỷ đồng, thu về 3.540 tỷ đồng), Tổng
công ty Hàng hải Việt Nam (thoái được 918 tỷ
đồng, thu về 1.256 tỷ đồng), Tổng công ty Đầu tư
và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) (thoái được
1.448 tỷ đồng, thu về 4.100 tỷ đồng), Tập đoàn Dầu
khí quốc gia (thoái được 362 tỷ đồng, thu về 1.122
tỷ đồng).
Cũng theo Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển
DN, tính đến 30/8/2016, cả nước đã cổ phần hóa
được 42 DNNN và 2 đơn vị sự nghiệp công lập
thuộc các Bộ: Quốc phòng, Công Thương, Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn, Xây dựng; Tập
đoàn Công nghiệp cao su, và một số địa phương.
Tổng giá trị của các DN này khoảng 30.000 tỷ đồng.
Cũng tính đến ngày 29/8/2016, cả nước đã bán
được phần vốn nhà nước với giá trị trên sổ sách
là 973 tỷ đồng, thu về 2.980 tỷ đồng, bao gồm các
đơn vị: Tập đoàn Viễn thông quân đội, Tập đoàn
Dệt may Việt Nam, Tổng công ty Đầu tư và Kinh
doanh vốn Nhà nước (SCIC), Tổng công ty Lương
thực miền Bắc và Công ty Lương thực Hà Nội.
Theo báo cáo của SCIC, kể từ khi Thủ tướng
Chính phủ ban hành Quyết định 2344 ngày
02/12/2013 phê duyệt đề án tái cơ cấu SCIC giai
BẢNG 1. MỘT SỐ CHỈ TIÊU TÀI CHÍNH CỦA CÁC DNNN VÀ DN CÓ VỐN NHÀ NƯỚC
DN 100% vốn nhà nước
DN có cổ phần, vốn góp
nhà nước chi phối
DN có cổ phần, vốn
góp nhà nước
2011
2014
2011
2014
2011
2014
Số doanh nghiệp
1.723
1.524
1.547
1.524
3.170
2.426
Tổng tài sản (1.000 tỷ đồng)
3892,65
4264,57
1245,04
2336,31
1296,55
1126,17
Vốn chủ sở hữu (1.000 tỷ đồng)
851,01
1145,97
303,32
538,53
268,47
316,22
Doanh thu (1.000 tỷ đồng)
2004,73
1857,09
989,96
1152,75
699,04
498,87
Lợi nhuận trước thuế
(1.000 tỷ đồng)
111,25
95,26
46,68
89,86
34,21
30,48
Lợi nhuận/Tổng tài sản (ROA)- %
2,86
2,23
3,75
3,85
2,64
2,71
Lợi nhuận/Vốn chủ sở hữu (ROE)- %
13,07
8,31
15,39
16,69
12,74
9,64
Nguồn: Tính toán của tác giả từ điều tra DN của Tổng cục Thống kê 2012 và 2015
