65
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
Tổng quan nghiên cứu
Theo phân loại của Mercieca et al (2007), đa dạng
hóa trong lĩnh vực ngân hàng có ba khía cạnh: (a) Đa
dạng các sản phẩm tài chính và dịch vụ; (b) đa dạng
về địa lý; (c) một sự kết hợp giữa đa dạng hóa về địa
lý và kinh doanh. Đa dạng hóa thu nhập trong lĩnh
vực ngân hàng thường kéo theo sự tăng lên của chi
phí, lợi nhuận kinh doanh ròng và thu nhập ngoài
lãi khác trong thu nhập ròng từ hoạt động của một
ngân hàng. Trong lý thuyết tài chính, đa dạng hóa
các nguồn thu nhập trong một ngân hàng thường
dẫn đến một mức độ rủi ro thấp hơn và hiệu suất
của việc điều chỉnh rủi ro cao hơn.
DeYoung và Roland (2001) nhấn mạnh đến ba lý
do chính tại sao thu nhập ngoài lãi có thể làm tăng
sự biến động của thu nhập hoạt động ngân hàng: (i)
Hoạt động cho vay đòi hỏi chi phí chuyển đổi cao
hơn so với các hoạt động thu phí khác; (ii) Các hoạt
động cho vay cần đòn bẩy hoạt động thấp hơn các
hoạt động thu phí; (iii) Các hoạt động cho vay cần
đòn bẩy hoạt động thấp hơn so với các hoạt động
thu phí khác.
Riêng ở lĩnh vực ngân hàng, một số nghiên cứu
như nghiên cứu của Gurruz et al (2013) đã tập trung
xem xét mối quan hệ giữa đa dạng hóa thu nhập và
hiệu suất điều chỉnh rủi ro của các ngân hàng Thổ
Nhĩ Kỳ, kết quả cho thấy rằng, đa dang dạng hóa
thu nhập giúp tăng hiệu suất điều chỉnh rủi ro.
Ngược lại, DeYoung và Rice (2004) đã nghiên
cứu mối quan hệ giữa thu nhập ngoài lãi và hoạt
động tài chính trong các lĩnh vực ngân hàng Hoa Kỳ
trong giai đoạn 1989 - 2001. Họ tìm thấy mối tương
quan âm giữa thu nhập ngoài lãi và điều chỉnh rủi
ro tài chính của các ngân hàng Hoa Kỳ.
Stiroh (2004a) lại nhìn mối quan hệ này bằng
cách sử dụng dữ liệu các ngân hàng Hoa Kỳ từ năm
1970 - 2001. Ông đã tìm thấy mối tương quan dương
giữa thu nhập ngoài lãi và nguy cơ phá sản ngân
hàng, từ đó kết luận rằng đa dạng hóa thu nhập làm
tăng nguy cơ phá sản của ngân hàng.
Tương tự, Mercieca et al. (2007) đã kiểm tra
trường hợp của các ngân hàng nhỏ tại châu Âu về
đa dạng hóa thu nhập. Ông đặc biệt điều tra xem các
hoạt động tăng thu nhập ngoài lãi có thể cải thiện
hiệu suất của các tổ chức tín dụng nhỏ châu Âu hay
không bằng cách sử dụng dữ liệu 755 ngân hàng
nhỏ trong giai đoạn 1997 - 2003. Ông đã tìm thấy
một mối tương quan âm giữa thu nhập ngoài lãi và
hiệu suất điều chỉnh rủi ro ngân hàng.
Gần đây, Sanya và Wolfe (2011) đã phân tích đa
dạng hóa thu nhập của các ngân hàng ở các nước
mới nổi. Họ tìm thấy bằng chứng cho thấy, sự đa
dạng hóa thu nhập có ảnh hưởng không tốt đến
hiệu suất điều chỉnh rủi ro của các ngân hàng thị
trường mới nổi.
Như vậy, tổng hợp từ các nghiên cứu liên quan
trước đây về đa dạng hóa thu nhập cho ra nhiều kết
quả trái ngược nhau, do vậy việc thực hiện nghiên
cứu cho từng thị trường ngân hàng riêng lẻ vẫn là
việc làm cần thiết.
Dữ liệu và phương pháp nghiên cứu
Trong nghiên cứu này, phân tích thực nghiệm
được dựa trên một tập hợp các biến bao gồm biến
đa dạng hóa thu nhập, biến đo lường lợi nhuận
điều chỉnh theo rủi ro. Dữ liệu được thu thập thông
qua báo cáo tài chính của 34 ngân hàng thương mại
(NHTM) Việt Nam trong giai đoạn 2008-2015. Trong
giai đoạn này, việc sáp nhập giữa các ngân hàng
ĐA DẠNGHÓA THUNHẬPVÀHIỆU SUẤT ĐIỀU CHỈNH
RỦI RO CỦA CÁC NGÂNHÀNGTHƯƠNGMẠI VIỆT NAM
ThS. NGUYỄN QUANG KHẢI
- Cao đẳng Công Thương TP. Hồ Chí Minh
Bài viết được thực hiện nhằm xem xét mối quan hệ giữa việc đa dạng hóa thu nhập và hiệu suất
điều chỉnh rủi ro trong hoạt động huy động tín dụng ngân hàng thông qua dữ liệu hàng năm của
các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2008 - 2015. Với dữ liệu của 34 ngân hàng, thông
qua phương pháp GMM bài viết đã chứng minh rằng, đa dạng hóa thu nhập làm tăng hiệu suất
điều chỉnh rủi ro huy động của các ngân hàng thương mại Việt Nam.
Từ khóa: Đa dạng hóa thu nhập, hiệu suất điều chỉnh rủi ro, GMM.
