60
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
đoàn kinh tế đã sử dụng thêm các chỉ tiêu tài chính
để giám sát, ví dụ: Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt
Nam và Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản
Việt Nam sử dụng thêm chỉ tiêu Tỷ suất lợi nhuận
trên vốn chủ sở hữu - ROE, Tỷ suất lợi nhuận trên
tổng tài sản - ROA.
Mặc dù vậy, việc xác định các chỉ tiêu ROA và
ROE tại các tập đoàn kinh tế hiện nay còn chưa
chuẩn xác, tức là thực hiện theo công thức:
Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản = (Lợi nhuận
sau thuế *100)/Tổng tài sản cuối kỳ
Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu = (Lợi
nhuận sau thuế *100)/Vốn chủ sở hữu cuối kỳ
Tập đoàn Điện Lực Việt Nam sử dụng thêm chỉ
tiêu Mức độ bảo toàn vốn và chỉ tiêu này được xác
định như sau:
Mức độ bảo toàn vốn = Vốn chủ sở hữu/Vốn đầu
tư của chủ sở hữu
Với chỉ tiêu (Tổng tài sản – Nợ phải trả)/(Vốn đầu
tư của chủ sở hữu + Quỹ đầu tư phát triển + Nguồn
vốn đầu tư xây dựng).
Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam sử dụng
thêm chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận thực hiện trên vốn
chủ sở hữu, hệ số nợ phải trả/vốn chủ sở hữu, hệ số
khả năng thanh toán…
Kết quả khảo sát trên cho thấy, các tập đoàn kinh
tế đã thực hiện giám sát tình hình bảo toàn và phát
triển vốn, tuy nhiên việc phân tích chỉ dừng lại ở
mức độ xem xét, đánh giá thông qua chỉ tiêu vốn
chủ sở hữu và hệ số bảo toàn vốn. Một số tập đoàn
sử dụng thêm chỉ tiêu để đánh giá việc bảo toàn và
phát triển vốn chủ sở hữu nhưng việc xác định chỉ
tiêu chưa chuẩn xác. Chính vì vậy, sẽ khó đánh giá
một cách rõ nét việc bảo toàn và phát triển vốn chủ
sở hữu tại DNNN.
Để phản ánh rõ nét tình hình bảo toàn và phát
triển vốn chủ sở hữu tại các tập đoàn kinh tế nhà
nước, ngoài các chỉ tiêu mà các tập đoàn kinh tế
đang áp dụng và Thông tư 200/2015/TT- BTC ngày
15/12/2015, cần thiết bổ sung thêm các chỉ tiêu sau:
Hiệu suất sử dụng vốn kinh doanh, hệ số nợ trên
vốn chủ sở hữu trong nội dung phân tích tài chính
để giám sát tình hình bảo toàn và phát triển vốn tại
các tập đoàn kinh tế nhà nước, cụ thể là giám sát
trên góc độ toàn tập đoàn và giám sát tại các công
ty mẹ, công ty con.
Như vậy, việc giám sát cần được thực hiện thông
qua xem xét các chỉ tiêu tổng tài sản, vốn chủ sở hữu,
lợi nhuận sau thuế, hệ số bảo toàn vốn, hệ số nợ trên
tài sản, hiệu suất sử dụng vốn kinh doanh, tỷ suất
ROA, ROE. Trong đó, hệ số nợ trên tài sản; hiệu suất
sử dụng vốn kinh doanh, ROA, ROE như sau:
Hệ số nợ trên tài sản = Nợ phải trả/Tổng tài sản
Chỉ tiêu này cho biết, trong tổng tài sản của
tập đoàn có bao nhiêu phần được tài trợ từ vốn
vay và vốn đi chiếm dụng. Chỉ tiêu này cũng
thể hiện mức độ độc lập hay phụ thuộc về mặt
tài chính của tập đoàn đối với bên ngoài. Hệ
số nợ trên tài sản tăng thể hiện tập đoàn kinh
tế không bảo toàn và phát triển được vốn chủ
sở hữu
Hiệu suất sử dụng vốn kinh doanh = Tổng doanh
thu và thu nhập/Vốn kinh doanh bình quân
Trong đó, tổng doanh thu và thu nhập của tập
đoàn = Doanh thu thuần từ bán hàng và cung cấp
dịch vụ + Doanh thu hoạt động tài chính + Thu nhập
khác.
Chỉ tiêu này cho biết, bình quân một đồng vốn
tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh trong
kỳ, thì tập đoàn kinh tế thu được bao nhiêu đồng
doanh thu, thu nhập;
Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên tài sản (ROA) =
(Lợi nhuận sau thuế * 100)/Tài sản bình quân
Chỉ tiêu này cho biết, bình quân 100 đồng vốn
tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh trong
kỳ thì DN thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận sau
thuế;
Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) =
(Lợi nhuận sau thuế *100)/ Vốn chủ sở hữu bình
quân
Chỉ tiêu này cho biết, bình quân 100 đồng vốn
chủ sở hữu tham gia vào quá trình sản xuất kinh
doanh trong kỳ thì tập đoàn thu được bao nhiêu
đồng lợi nhuận sau thuế.
Trên đây là một số đề xuất về hệ thống các
chỉ tiêu giám sát việc bảo toàn và phát triển vốn
tại các tập đoàn kinh tế nhà nước hiện nay. Hy
vọng với các chỉ tiêu này thì lãnh đạo tập đoàn
kinh tế, chủ sở hữu vốn nhà nước tại tập đoàn
và các cơ quan quản lý nhà nước có cái nhìn rõ
nét nhất về việc bảo toàn và phát triển vốn tại
các tập đoàn kinh tế nhà nước hiện nay, để từ đó
các giải pháp phù hợp nâng cao hiệu quả hoạt
động của các tập đoàn kinh tế trong giai đoạn
hiện nay.
Tài liệu tham khảo:
1. Báo cáo giám sát của 7 tập đoàn kinh tế nhà nước: Dầu khí Việt Nam; Bưu
chính Viễn thông; Công nghiệp Cao su Việt Nam; Than Khoáng sản Việt
Nam; Điệnlực Việt Nam; Hoá chất Việt Nam; Viễn thông Quân đội;
2. Chính phủ: Nghị định 61/2013/NĐ-CP ngày 25/06/2013; Nghị định
87/2015/NĐ-CP ngày 06/10/2015;
3. Thông tư 158/2013/TT- BTC ngày 13/11/2013; Thông tư 200/2015/TT- BTC
ngày 15/12/2015.
