64
KINH TẾ - TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
Tình hình triển khai mô hình PPP ở Đức
Cộng hoà Liên bang Đức là nước triển khai mô hình
PPP khá sớm ở châu Âu. Dự án PPP đầu tiên được
triển khai ở nước Đức là vào năm 2003 và mô hình này
đã nhanh chóng phát triển ở Đức trong một thời gian
ngắn. Cụ thể, từ năm 2003 tới năm 2007, số dự án PPP
ở Đức đã tăng từ 1 dự án lên 35 dự án và tới cuối năm
2008, số dự án PPP đã chiếmkhoảng 15% tổng số dự án
đầu tư xây dựng các công trình công cộng ở Đức. Đến
đầu tháng 4/2015, số dự án PPP ở Đức đã lên tới 243 dự
án và được triển khai trên nhiều lĩnh vực.
Cácmô hình dựán PPP ởĐức
Để thu hút được nguồn vốn đầu tư vào cơ sở hạ
tầng, Đức đã triển khai các mô hình dự án PPP phân bổ
theo cơ cấu sở hữu và phân bổ rủi ro. Cụ thể như:
- Mô hình Erwerbermodell (Xây dựng - Vận hành
- Chuyển giao): Theo mô hình này, phía tư nhân sẽ
chịu trách nhiệm lên kế hoạch, xây dựng, cung cấp tài
chính và vận hành tài sản thuộc quyền sở hữu của Nhà
nước. Những dự án này thường kéo dài từ 20-30 năm
và khi kết thúc dự án thì quyền sở hữu đất đai và công
trình xây dựng lại được trả về cho Nhà nước. Đây là
một trong những mô hình phổ biến nhất ở Đức hiện
nay, tập trung chủ yếu ở các công trình xây dựng và
một số ít các dự án xây dựng cầu đường.
- Mô hình Inhabermodell (Xây dựng - Chuyển giao
- Vận hành): Khác so với mô hình Erwerbermodell, toàn
bộ tài sản thuộc quyền sở hữu của Nhà nước đước ấn
định ngay từ đầu khi triển khai mô hình này. Mô hình
Inhabermodell được áp dụng khá phổ biến trong các
dự án PPP ở Đức, chiếm khoảng 70-80%.
- Mô hình Leasingmodell (Xây dựng - Vận hành -
Sở hữu): Theo mô hình này, tư nhân chịu trách nhiệm
hoàn toàn trong việc lên kế hoạch, cung cấp tài chính và
vận hành tài sản. Khác với mô hình Erwerbermodell,
mô hình này không bắt buộc tư nhân phải trả lại tài
sản cho Nhà nước, thay vào đó, Nhà nước có quyền
lựa chọn hoặc trả lại tài sản hoặc mua lại với mức chi
phí đã được tính toán trước đó. Cơ quan Nhà nước có
thể gia hạn thêm hợp đồng đã ký với tư nhân…
Cơ cấu phân bổ dựán PPP trong các lĩnh vực ởĐức
Trên thực tế, các dự án PPP ở Đức thường được
chia làm 2 loại: Các dự án xây dựng công trình và các
dự án xây dựng cầu đường. Cụ thể, đối với dự án xây
dựng công trình: Các dự án PPP dành cho lĩnh vực
giáo dục có số lượng dự án và tỷ lệ cao nhất (89 dự án,
chiếm 45%), tiếp đến là các dự án về văn hóa, thể thao
(45 dự án, chiếm 23%), sau đó là đến các dự án đầu tư
từ nguồn vốn của Chính phủ (32 dự án, chiếm 16%)…
(hình 1 (a)). Đối với các dự án xây dựng cầu đường:
Đường cao tốc được Chính phủ Đức tập trung xây
dựng nhiều nhất với 2.435 dự án (chiếm 42%) trong cơ
cấu phân bổ dự án PPP tại Đức (Xem hình 1 (b)).
Nhìn vào cơ cấu phân bổ dự án PPP trong các lĩnh
vực ở Đức năm 2014 (hình 1) có thể thấy, các dự án
PPP trong các lĩnh vực ở Đức có sự chênh lệch tương
đối lớn về số lượng dự án, điều này dẫn tới sự mất
cân bằng trong phân bổ dự án ở Đức. Ví dụ như: Năm
2013, có tới 59 dự án PPP được triển khai ở bang North
Rhine - Westphalia, trong khi chỉ có 1 dự án PPP được
triển khai ở TP. Berlin.
Cơ cấu tài chính từ các dựán PPP ởĐức
Trước năm 2012, các dự án PPP ở Đức được cấp
vốn chủ yếu thông qua việc vay vốn ngân hàng. Tuy
nhiên, từ năm 2012 đến nay, các dự án PPP ở nước
này có thể vay vốn từ ngân hàng hoặc huy động vốn
từ việc phát hành trái phiếu Chính phủ.
BÀI HỌC TỪTRIỂNKHAI MÔHÌNH
HỢP TÁC CÔNG - TƯỞ CỘNGHOÀ LIÊNBANGĐỨC
ThS. NGUYỄN BÍCH THUẬN -
Viện Nghiên cứu châu Âu
Mô hình hợp tác công – tư (PPP) hiện nay đã được triển khai ở nhiều nước trên thế giới nhằm tăng
cường huy động nguồn lực để thực hiện các dự án phát triển cơ sở hạ tầng của nhà nước trong quá
trình cải cách khu vực công. Cộng hoà Liên bang Đức là một trong những nước điển hình ở châu
Âu triển khai hiệu quả mô hình PPP trong phát triển cơ sở hạ tầng, cải cách khu vực công. Kinh
nghiệm triển khai mô hình PPP ở Đức là bài học kinh nghiệm hữu ích cho quá trình triển khai mô
hình này ở Việt Nam.
Từ khóa: Mô hình PPP, cơ sở hạ tầng, dự án, tài chính, đầu tư
