32
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
Thực tiễn triển khai
Để người đọc hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa
nội dung của 2 thông tư này về vấn đề lựa chọn tỷ
giá, bài viết đưa ra ví dụ cụ thể minh họa như sau:
Tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu ABC đối với
việc lựa chọn tỷ giá theo Thông tư 53/2016/TT-BTC
và Thông tư 200/2014/TT-BTC. Công ty cổ phần
xuất nhập khẩu ABC kê khai và nộp thuế giá trị
gia tăng theo phương pháp khấu trừ, kế toán HTK
theo phương pháp kê khai thường xuyên, áp dụng
năm tài chính từ ngày 01/01 - 31/12, có tình hình
trong tháng 12/N như sau:
I. Một số TK có gốc ngoại tệ đầu tháng 12/N:
+ TK 111 (2): 100.000 USD, Tỷ giá 20,0
+ TK 112 (2): 300.000 USD, Tỷ giá 21,5 (tại NH
ACB)
+ TK 112 (2): 0 USD (Tại Sacombank)
+ TK 131 – A: 50.000 USD, Tỷ giá 21,2
+ TK 331-B: 100.000 USD, Tỷ giá 21,4
Các TK khác có số dư giả định
II. Một số nghiệp vụ kinh tế phát sinh có liên
quan đến ngoại tệ trong tháng 12/N:
1) Ngày 5/12, DN nhận chuyển khoản ngoại tệ từ
khách hàng A trả hết số tiền nợ DN qua Sacombank.
Tỷ giá mua ngoại tệ đầu ngày của Sacombank là
22,0 còn tỷ giá do Ngân hàng ACB công bố đầu
ngày: mua ngoại tệ là 22,0 và bán ngoại tệ là 22,2.
2) Ngày 10/12, DN dùng 50.000 USD tiền mặt
ngoại tệ mở L/C chuẩn bị nhập khẩu 1 lô hàng hóa
tại Ngân hàng ACB. Tỷ giá mua ngoại tệ tại ACB
công bố đầu ngày là 21,0 và bán ngoại tệ là 21,3.
3) Ngày 15/12, DN chuyển khoản từ ngân hàng
ACB trả nợ cho người bán B. Tỷ giá mua ngoại tệ
tại Ngân hàng ACB công bố đầu ngày là 21,2 và
bán ngoại tệ là 21,3.
4) Ngày 25/12, Nhập khẩu lô hàng hóa với giá
50.000 USD đã thanh toán qua L/C. Tỷ giá mua
ngoại tệ tại Ngân hàng ACB công bố đầu ngày là
21,0 và bán ngoại tệ là 21,4. (Giả định không xét
đến các khoản thuế liên quan).
Yêu cầu: Định khoản các nghiệp vụ có liên quan
trong và cuối tháng 12/Nvào sổ sách theo 2 trường hợp:
- DNáp dụng các quy định tại Thông tư 200/2014/
TT-BTC (Giả định DN sử dụng tỷ giá ghi sổ đối với
các khoản mục Tiền theo tỷ giá bình quân, còn tỷ
giá khi thu nợ, trả nợ theo tỷ giá đích danh).
- DN áp dụng quy định tại Thông tư 53/2016/
TT-BTC (Giả định DN lựa chọn tỷ giá xấp xỉ = tỷ giá
mua bán chuyển khoản trung bình trong ngày là
tỷ giá duy nhất để hạch toán các nghiệp vụ có gốc
ngoại tệ phát sinh trong kỳ. Khi đánh giá lại DN sử
dụng tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình). Biết
ngày 31/12/N, Ngân hàng ACB công bố tỷ giá mua
ngoại tệ là 21,2 và tỷ giá bán ngoại tệ là 21,4
Kết luận
Thông qua ví dụ minh họa về việc hạch toán
các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong kỳ và cuối
kỳ trình bày ở trên có thể dễ dàng nhận thấy, sự
khác biệt rõ rệt giữa việc lựa chọn tỷ giá trong hạch
toán theo quy định của Thông tư 53/2016/TT-BTC
so với nội dung của Thông tư số 200/2014/TT-BTC
ở những điểm sau:
Một là,
so với Thông tư 200/2014/TT-BTC việc
ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế có liên quan đến
ngoại tệ trong kỳ ở Thông tư 53/2016/TT-BTC đơn
giản hơn. Bởi lẽ thực chất nếu được sử dụng tỷ giá
giao dịch thực tế hoặc tỷ giá xấp xỉ với tỷ giá mua
bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng nơi
DN thường xuyên giao dịch cho cả bên Nợ và bên
Có của các tài khoản có gốc ngoại tệ thì về cơ bản
làm cho việc tính toán các tỷ giá sử dụng để hạch
toán được đơn giản hơn. Đặc biệt, đối với các DN
có các hoạt động xuất nhập khẩu, mua bán ngoại
tệ với tần suất lớn trong kỳ.
Hai là,
việc lựa chọn tỷ giá sẽ ảnh hưởng trực
tiếp đến kết quả kinh doanh cuối cùng của DN.
Nếu giả định rằng, doanh thu của Công ty ABC
trong năm N là 800.000, giá vốn là 500.000 và các
khoản mục thu nhập, chi phí khác không xét đến,
việc lựa chọn tỷ giá để ghi sổ kế toán sẽ ảnh hưởng
trực tiếp đến kết quả lợi nhuận trước thuế. Cụ thể,
nếu theo Thông tư 200/2014/TT-BTC ở ví dụ trên thì
lợi nhuận trước thuế = 340.000 còn theo Thông tư
53/2016/TT-BTC thì lợi nhuận trước thuế = 380.000.
Như vậy, nội dung của Thông tư 53/2016/TT-BTC
tuy có sửa đổi, bổ sung nội dung về tỷ giá của Thông
tư 200/2014/TT-BTC, song về cơ bản cho phép DN
được quyền lựa chọn giữa việc sử dụng tỷ giá giao
dịch thực tế và tỷ giá ghi sổ như cũ hoặc chỉ áp dụng
duy nhất một loại tỷ giá theo quy định tại Thông tư
53/2016/TT-BTC. DN cần căn cứ vào đặc điểm hoạt
động kinh doanh và yêu cầu quản lý của DN, căn cứ
vào năng lực của đội ngũ kế toán để lựa chọn tỷ giá
hợp lý làm căn cứ hạch toán và công bố thông tin
trên báo cáo tài chính của đơn vị.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Tài chính (2014), Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 về chế
độ kế toán DN;
2. Bộ Tài chính (2016), Thông tư 53/2016/TT-BTC ngày 21/03/2016 về
sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày
22/12/2014 hướng dẫn chế độ kế toán DN;
3. Các trang điện tử: mof.gov.vn, tapchitaichinh.vn...
