106
KINH TẾ - TÀI CHÍNH ĐỊA PHƯƠNG
nước sạch vệ sinh môi trường nông thôn; Chương
trình phát triển điện lưới quốc gia; Chương trình
mục tiêu quốc gia về nông thôn mới; hỗ trợ đầu tư
khu vực kinh tế cửa khẩu…
Về phía địa phương, các tỉnh miền núi phía Bắc
đã có chính sách từng bước hoàn chỉnh hệ thống kết
cấu hạ tầng thương mại theo hướng kết hợp giữa
phát triển thương mại tại khu vực đô thị với phát
triển thị trường nông thôn, miền núi, phát triển các
chợ đầu mối, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển
các siêu thị, trung tâm thương mại tại thành phố,
trung tâm tỉnh, huyện có kinh tế phát triển trong
khu vực miền núi… quy hoạch và nâng cấp chợ
nông thôn.
Các tỉnh miền núi phía Bắc đã xây dựng và ban
hành các chính sách khuyến khích và tạo điều kiện
thuận lợi để các DN đầu tư xây dựng các trung
tâm thương mại, siêu thị trên địa bàn các tỉnh miền
núi; Mặt khác, từng bước hoàn chỉnh kết cấu hạ
tầng thương mại theo hướng phát triển thương mại
tại khu đô thị với phát triển thị trường nông thôn,
phát triển các chợ đầu mối, trung tâm thương mại,
siêu thị…
Bảng 1 cho thấy, hệ thống trung tâm thương mại,
siêu thị tại các tỉnh miền núi phía Bắc tuy đã phát
triển nhưng số lượng còn ít, quy mô còn nhỏ, tính
chuyên nghiệp, hiệu quả chưa cao, chưa thu hút
được các nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển kết
cấu hạ tầng thương mại.
Một số kết quả đạt được và những thách thức đặt ra
Từ thực trạng nêu trên cho thấy, phát triển kết
cấu hạ tầng thương mại miền núi đối với các tỉnh
phía Bắc của nước ta thời gian qua đã đạt được một
số kết quả và còn những tồn tại sau:
Kết quả đạt được
Kết cấu hạ tầng thương mại tại các tỉnh miền
núi phía Bắc có bước phát triển hơn so với giai
đoạn trước, từng bước tiếp cận theo hướng văn
minh, hiện đại: Các hình thức kinh doanh tiên tiến
như Trung tâm thương mại, siêu thị và cửa hàng
tự phục vụ, hội chợ - triển lãm thương mại, trung
tâm giao dịch hàng hóa… đang từng bước được
hình thành và phát triển ở một số thành phố, trung
tâm một số tỉnh.
Các địa phương đã tăng cường bố trí vốn đầu
tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng phục vụ hoạt động
thương mại, chủ yếu là nâng cấp các chợ ở thành
phố, thị trấn nhằm tạo điều kiện cho giao lưu
thương mại và mua bán, trao đổi hàng hóa của
người dân... Việc đầu tư cải tạo mạng lưới chợ
cũng đã tạo thị trường phục vụ cho nhu cầu lưu
thông hàng hóa của dân cư, tạo tiền đề thúc đẩy
hàng hóa phát triển.
Những thách thức đặt ra
Trước hết là tình trạng vốn chủ yếu tập trung bố
trí đầu tư cơ sở hạ tầng chung phục vụ phát triển
kinh tế - xã hội như: Đường giao thông, hệ thống
nước sinh hoạt, điện… mà chưa chú trọng đầu tư,
phát triển cơ sở hạ tầng thương mại. Hệ thống hạ
tầng thương mại còn thiếu, chưa đáp ứng được yêu
cầu phát triển thương mại của các tỉnh phía Bắc.
Bên cạnh đó, chưa có chính sách đồng bộ khuyến
khích, thu hút các thành phần kinh tế tham gia đầu
tư xây dựng kết cấu hạ tầng theo hướng công - tư
kết hợp để đầu tư hoặc góp vốn đầu tư phát triển cơ
sở hạ tầng chuyên dùng cho hoạt động thương mại,
nhất là đối với khu vực vùng cao, biên giới.
Hệ thống kết cấu hạ tầng thương mại, nhất là
mạng lưới chợ, tuy có bước phát triển nhưng số
lượng, chất lượng chợ hầu như chưa đạt tiêu chí về
“Chợ” trong Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới.
Cơ sở vật chất kỹ thuật của đa số chợ vẫn nghèo
nàn, sơ sài và còn đang trong quá trình củng cố,
nâng cấp từng bước, một số chợ hoạt động kém
hiệu quả hoặc không hoạt động. Siêu thị, trung tâm
thương mại, cửa hàng tiện lợi mới chỉ phát triển ở
khu vực thành thị và đa số siêu thị không đạt tiêu
chuẩn xếp hạng. Hệ thống kho bãi giao nhận vận
tải và các dịch vụ logistic hầu như chưa có hoặc có
quy mô nhỏ.
Nguyên nhân của một số hạn chế
Thứ nhất,
hoạt động thương mại trên địa bàn các
tỉnh miền núi phía Bắc trong những năm gần đây
còn thiếu các quy định pháp luật của Nhà nước. Nhà
nước chưa có nhiều chính sách ưu đãi trong đầu tư
phát triển thương mại nội địa, trong khi ngành Nông
nghiệp có chính sách khuyến nông; ngành Công
BẢNG 1: KẾT CẤU HẠ TẦNG THƯƠNG MẠI
CỦA MỘT SỐ TỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC
Chỉ tiêu
Lai Châu Sơn La Lào Cai Hòa Bình
1. Chợ
83
143 78
93
- Chợ đầu mối
01
01
02
03
- Chợ hạng I
01
03
02
01
- Chợ hạng II
05
09
06
07
- Chợ hạng III
76
130 68
82
2. Hệ thống siêu thị
03
06
05
03
3. Trung tâmthươngmại
01
04
02
02
Nguồn: Tác giả tổng hợp từ Vụ Thương mại biên giới và miền núi (Bộ Công Thương)
