TÀI CHÍNH -
Tháng 9/2016
13
Thứ hai,
các dự án BOT đường bộ đang đầu
tư và chuẩn bị đầu tư hiện nay đều do nhà đầu
tư trong nước thực hiện và huy động nguồn vốn
vay thương mại từ các ngân hàng trong nước với
mức lãi suất vay tương đối cao (do thị trường tín
dụng trong nước chủ yếu cung cấp các khoản tín
dụng ngắn hạn và trung hạn) và thời gian hợp
đồng tín dụng chỉ dưới 20 năm, cá biệt một số
dự án là 22 năm.
Thứ ba,
cơ chế chính sách còn nhiều bất cập, cụ
thể như: Việc áp dụng giá vé, quy định khoảng cách
bố trí giữa các trạm, các chính sách chia sẻ rủi ro;
mức thu phí đường bộ chậm được điều chỉnh (từ
2004 - 2013 mới điều chỉnh). Tuy nhiên, các dự án
đã ký hợp đồng BOT trước năm 2013 gặp khó khăn
khi điều chỉnh mức thu.
Thứ tư,
bất cập trong cơ chế, chính sách thu hút
vốn đầu tư dự án đầu tư theo hình thức công tư
(PPP), BOT. Đồng thời, hướng dẫn đấu thầu lựa
chọn nhà đầu tư BOT, PPP chưa đầy đủ, thiếu cơ chế
chính sách bảo đảm, bảo lãnh doanh thu cho các nhà
đầu tư tham gia đầu tư dự án; chưa có cơ chế phân
chia rủi ro giữa nhà đầu tư và Nhà nước; chưa có
chính sách điều chỉnh phần góp vốn của nhà nước
một cách linh hoạt.
Thứ năm,
các điều khoản quy định trong hợp
đồng BOT bằng nguồn thu phí hoàn vốn chưa được
nhà đầu tư và cơ quan nhà nước có thẩm quyền
thực hiện đầy đủ (duy tu bảo dưỡng, vận hành khai
thác…); nhiều nội dung không rõ ràng; các phân tích
tài chính có thực hiện nhưng còn tồn tại sự không
thống nhất, số liệu dự báo lưu lượng sử dụng nhiều
nguồn không chính thức gây khó khăn trong công
tác thẩm định, đánh giá.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Giao thông Vận tải, Báo cáo hiện trạng trạm thu phí trên hệ thống đường
quốc lộ, cao tốc Việt Nam;
2. Phạm Thị Tuyết (2015), Thực trạng và nhu cầu vốn phát triển giao thông
đường bộ Việt Nam,
-
cau-von-phat-trien-giao-thong-duong-bo-viet-nam-d13772.html;
3. Bộ Giao thông Vận tải, Văn bản số 6345/BGTVT-TC ngày 20/5/2015;
4. Các website tapchitaichinh.vn; baogiaothong.vn...
vốn đầu tư xây dựng đường bộ. Theo đó, đối với các
dự án bắt đầu thu phí từ năm 2014, mức phí tuân
thủ theo quy định tại Thông tư 159/2013/TT-BTC.
Mỗi dự án BOT đều được Bộ Tài chính ban hành
các thông tư quy định mức phí đối với trạm thu phí
của dự án.
Để đảm bảo tính đồng nhất về mức phí trên cùng
một tuyến đường, mức phí của các trạm thu phí cơ
bản bằng nhau. Một số trạm thu phí có mức thu
khác với trạm lân cận do tùy điều kiện phương án
tài chính phải đáp ứng hoàn vốn đầu tư nhu cầu
lớn, hầm có giá trị vốn đầu tư lớn hoặc qua vùng
kinh tế khó khăn.
Mức phí của trạm thu phí đường cao tốc
Mức thu phí đối với đường ô tô cao tốc thu phí
kín tính theo phương án tài chính của dự án dao
động từ 1.000 đồng/1km/PCU - 2.000 đồng/1km/
PCU – xe con quy đổi/km tùy theo phương án tài
chính của dự án; đồng thời, phải thu hút xe lựa chọn
đường cao tốc, đảm bảo hoàn vốn cho nhà đầu tư.
Cùng với đó, tất cả các trạm thu phí đều phải tuân
thủ theo quy định tại Thông tư 90/2004/TT-BTC và
Thông tư 159/2013/TT-BTC. Các dự án BOT đường
bộ phần lớn có nguồn vốn đầu tư lớn nên đa số có
chiều dài từ 30 - 60 km; các dự án có thời gian thu
phí trên 20 năm, chiếm 59%; từ 15-20 năm, chiếm
35%; các dự án còn lại là dưới 15 năm.
Công nghệ thu phí tại các trạm còn lạc hậu,
chưa đồng bộ, phần lớn các trạm đang sử dụng
công nghệ thu phí thủ công kết hợp 1 dừng; chỉ
có một số trạm sử dụng công nghệ thu phí không
dừng kết hợp bán tự động (trạm Hoàng Mai; trạm
Tasco Km 604+700 QL1; trạm Km1813+650 đường
Hồ Chí Minh; trạm Ninh An; trạm Bàn Thạch; trạm
An Sương-An Lạc).
Những vấn đề đặt ra
Thứ nhất,
việc bố trí, xác lập vị trí trạm thu phí
còn nhiều bất cập, đặc biệt khoảng cách giữa các
trạm thu phí cần phải được nghiên cứu, xem xét để
điều chỉnh cho phù hợp. Thực tế hiện nay, nhiều
trạm thu phí hiện hữu và trong tương lai khó đảm
bảo được khoảng cách với các trạm thu phí khác
trên cùng một tuyến đường là 70km theo quy định
của Thông tư 159/2013/TT-BTC ngày 14/11/2013 của
Bộ Tài chính, mặc dù Thông tư này đã có quy định
mở trong trường hợp không đảm bảo khoảng cách
70km và Bộ Giao thông Vận tải đã làm đúng theo
các quy định trên, nhưng vẫn có áp lực của dư luận
và người dân, điều này gây khó khăn trong việc thu
hút đầu tư BOT đường bộ.
Trên các tuyến quốc lộ cả nước có 96 trạm thu
phí đang thu phí và sẽ thu phí. Trong đó, có 45
trạm đang thu phí hoàn vốn cho các dự án BOT
và 51 trạm thu phí chưa thu, đã thống nhất ký
hợp đồng BOT và sẽ thu phí cho các dự án BOT
sau khi hoàn thành (từ nay đến năm 2018).
