Basic HTML Version
22
CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI TRÊN THẾ GIỚI NĂM 2018 VÀ NHỮNG TÁC ĐỘNG VỚI VIỆT NAM
Thứ nhất,
có những cuộc tranh chấp thương mại
(chỉ liên quan đến một hoặc hai sản phẩm) không nhất
thiết phải diễn biến xấu thành một cuộc chiến tranh
thương mại (xung đột liên quan đến nhiều sản phẩm
được giao dịch, thậm chí là tất cả các sản phẩm).
Thứ hai,
một cuộc tranh chấp thương mại sẽ tìm
ra một “kết quả ôn hoà” nếu vụ tranh chấp này
được phân xử bởi một tòa án quốc tế.
Thứ ba,
các biện pháp trả đũa thương mại thường
được áp dụng đối với những sản phẩm có chọn lọc
về mặt chiến lược: áp lực đối với các nhóm sản
phẩm tập trung về mặt địa lý, với một trọng lượng
quan trọng về mặt chính trị (mặt hàng rượu cognac
là một minh hoạ điển hình).
Giải pháp ứng phó
Việt Nam là nước có độ mở kinh tế lớn, do vậy,
khi chiến tranh thương mại xảy ra, tác động tích cực
là có nhưng chủ yếu ở dạng cơ hội, tác động tiêu
cực được đánh giá là nhiều hơn, vì thế Việt Nam
cần phải "gạn đục khơi trong" để tận dụng được các
cơ hội.
Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung Quốc nói
riêng, các cuộc chiến thương mại giữa các nước khác
nói chung, cho dù khó đoán định nhưng việc phân
tích, tính toán các khả năng tác động ảnh hưởng vẫn
là việc phải làm với mức độ ưu tiên cao nhất của
Chính phủ và của cả nền kinh tế. Trong khuôn khổ
bài viết, xin đưa ra một số khuyến nghị:
Thứ nhất,
phòng tránh nguy cơ cuộc khủng
hoảng kinh tế.
Sự bùng nổ của chủ nghĩa bảo hộ trong những
năm 1930 gần như đã làm tê liệt hệ thống thương
mại toàn cầu vào thời điểm đó. Nhưng nhiều
chuyên gia kinh tế cho rằng Cục Dự trữ Liên bang
Mỹ thay vì giảm giá USD để giúp xuất khẩu của
Mỹ duy trì tính cạnh tranh, đã tăng lãi suất quá cao,
ngay cả khi thị trường chứng khoán sụt giảm, các
ngân hàng bị phá sản và nền kinh tế sụp đổ, khiến
tỷ lệ thất nghiệp lên tới khoảng 25%. Đó được coi
là một sai lầm mà các nhà hoạch định chính sách
ngày nay cần rút kinh nghiệm để không phạm phải.
Điểm mấu chốt cần quan tâm là hệ thống ngân hàng
trung ương phải có đủ sự khôn khéo để tránh một
cuộc khủng hoảng khác, mặc dù có thể hệ thống
ngân hàng không thể bù đắp hoàn toàn các tác động
tiêu cực từ một cuộc chiến thương mại.
Thứ hai,
cần có chính sách thuế xuất nhập khẩu
linh hoạt, phù hợp thực tế diễn biến của cuộc chiến:
Nếu cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung Quốc
hay căng thẳng thương mại giữa Mỹ và các nước
khác dẫn đến một cuộc xung đột thuế quan kéo dài
có thể làm tăng lạm phát, làm chậm tăng trưởng
kinh tế và trong một kịch bản xấu nhất, sẽ khiến
Mỹ và phần còn lại của thế giới rơi vào suy thoái.
Dự báo nền kinh tế Trung Quốc sẽ chịu tác động
tiêu cực nặng nề từ cuộc chiến này, đặc biệt là qua
kênh tài chính - tiền tệ (trung hạn) và các quốc gia có
quan hệ kinh tế - thương mại cũng sẽ bị ảnh hưởng
tùy theo mức độ hợp tác.
Đối với Việt Nam, ngay từ bây giờ, các nhà
hoạch định chính sách, đặc biệt là các chính sách
có liên quan đến thuế xuất nhập khẩu cần đưa ra
một nhóm các biểu thuế có tính chất linh hoạt hơn
(có tính chất ngắn hạn dành cho một số nhóm mặt
hàng nằm trong phạm vi ảnh hưởng của cuộc chiến)
nhưng vẫn phải tuân thủ đúng các cam kết, thông lệ
quốc tế nhằm đối phó với tác động ảnh hưởng của
cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung Quốc.
Thứ ba,
tập trung đổi mới thể chế, tạo nền tảng
thể chế mạnh.
Cuộc đấu của các nước lớn sẽ gây tổn hại cho các
nền kinh tế nhỏ. Nền kinh tế càng nhỏ yếu, mức độ
lệ thuộc càng cao thì tổn hại càng lớn. Đó là điều
đã được xác nhận qua lịch sử các cuộc chiến tranh
thương mại. Theo logic đó, kinh tế Việt Nam chắc
chắn sẽ bị tác động, đặc biệt theo xu hướng tiêu cực,
từ cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc.
Sự di chuyển của các dòng hàng hóa, dòng vốn,
dòng tiền đến và đi khỏi Việt Nam từ 2 thị trường
này chắc chắn sẽ có những biến động mạnh, sẽ gây
tác động tiêu cực. Xu hướng giá cả hàng hóa thế
giới tăng, xu hướng tỷ giá đồng Việt Nam giảm
giá, thị trường chứng khoán biến động. Xu hướng
gia tăng buôn lậu và tràn hàng hóa Trung Quốc...
cũng sẽ làm gia tăng mức độ phức tạp, khó khăn
của tình hình.
Cách ứng xử chính sách tỷ giá “cứng” của Thái
Lan khi lâm vào cuộc khủng hoảng tài chính châu
Á 1997-1998 là một bài học có giá trị gợi ý lớn đối
với nước ta hiện nay. Bên cạnh đó, Việt Nam vẫn
phải là tập trung đổi mới thể chế, tạo nền tảng thể
chế mạnh, trên cơ sở đó tính các giải pháp ứng phó
ngắn hạn.
Tài liệu tham khảo:
1. Tuyên bố tại Hamburg ngày 02/3/2018;
2. Đạo luật thuế quan năm 1930, được gọi là đạo luật Smoot-Hawley;
3. Công trình nghiên cứu “Sự trả đũa của châu Âu”, 1934 - Nhà kinh tế học
chính trị Joseph M. Jones Jr;
4. “Chiến tranh thương mại là gì?” - Tạp chí Fortune 2018, Chuyên gia Manuel
Perez-Rocha, Viện Nghiên cứu Chính sách Mỹ;
5. Siegbert Tarrasch, trích dẫn của Savielly Tartakower, trong Bréviaire des
échecs [Cẩm nang thất bại], Paris, Stock, 1936.