Basic HTML Version
48
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
Về hình thức ưu đãi
Theo Esson và Zolt (2002), các hình thức ưu đãi thuế
có tác động lớn nhất tới Qũy Đầu tư mạo hiểm và NĐT
thiên thần bao gồm: Miễn thuế, giảm thuế, trừ nợ thuế
và chuyển lỗ. Mỗi hình thức ưu đãi lại có mức độ tác
động khác nhau đến các NĐT, trong đó miễn thuế và
trừ nợ thuế được đánh giá là hình thức có mức độ ưu
đãi cao nhất, tiếp đến là giảm thuế và chuyển lỗ. Dựa
vào xếp hạng này, các nhà làm luật có thể thamkhảo để
tối đa hoá tác động của ưu đãi thuế đến các NĐT.
Về giai đoạn ưu đãi
Như đã đề cập, một cuộc đầu tư được chia làm
3 giai đoạn cơ bản là giai đoạn đầu tư ban đầu, giai
đoạn nhận thu nhập và giai đoạn thoái vốn.
Trong giai đoạn đầu tư ban đầu, chưa có ví dụ
nào về hình thức ưu đãi thuế liên quan trực tiếp đến
khoản đầu tư ban đầu này nhưng đây là giai đoạn
đặc biệt quan trọng và ưu đãi thuế trong các giai
đoạn phía sau sẽ tác động trực tiếp tới quyết định
của Qũy Đầu tư mạo hiểm và NĐT thiên thần.
Trong giai đoạn nhận thu nhập, về mặt lý thuyết,
việc ưu đãi thuế đối với các khoản thu nhập này sẽ
hấp dẫn các NĐT. Tuy nhiên, trong trường hợp góp
vốn với đặc thù riêng có của các DNKN, tính hấp
dẫn của ưu đãi thuế có thể sẽ giảm bớt. Bởi lẽ, theo
OECD (2009), chính sách phân chia lợi tức của các
DNKN là không cố định, nếu các DN lâu năm có
chính sách phân chia lợi tức đầy đủ và rõ ràng, thì
các DNKN thường có xu hướng giữ lại lợi nhuận
để tái đầu tư. Vì thế, các khoản thu nhập trong quá
trình đầu tư thường không phải là động lực chính
của Quỹ Đầu tư mạo hiểm và NĐT thiên thần khi
đầu tư vào các DNKN mà thay vào đó họ trông chờ
vào thu nhập nhận được khi thoái vốn hơn. Còn
trong trường hợp cho vay, các DNKN vẫn phải
trả tiền lãi vay đều đặn như các khoản vay truyền
thống khác, vì thế ưu đãi thuế trong giai đoạn này
(như miễn thuế đối với thu lãi vay từ DNKN) vẫn
có hiệu quả trong việc tác động đến quyết định đầu
tư của Quỹ Đầu tư mạo hiểm và NĐT thiên thần.
Cuối cùng là trong giai đoạn thoái vốn, khi thoái
vốn, nhà đầu tư có thể lỗ hoặc lãi. Trong trường hợp
nhà đầu tư có lãi, Quỹ Đầu tư mạo hiểm và NĐT
thiên thần thường không trông chờ nhiều vào các
khoản lợi tức và cổ tức trong quá trình đầu tư mà
kỳ vọng vào thu nhập khi chuyển nhượng vốn hơn.
Tuy nhiên, hiện tại, ở Việt Nam, khi chuyển nhượng
vốn có lãi thì NĐT vẫn phải nộp thuế TNDN với
thuế suất 20% (đối với Quỹ Đầu tư mạo hiểm) và
thuế TNCN 20% hoặc 0,1% (đối với NĐT thiên thần)
như những người nộp thuế thông thường khác. Còn
trong trường hợp khi chuyển nhượng vốn NĐT bị
lỗ, chuyển/bù trừ lỗ là hình thức ưu đãi hiệu quả
làm giảm bớt mức độ rủi ro và chi phí cho các NĐT.
Về căn cứ ưu đãi
Căn cứ ưu đãi thuế được xác định dựa vào các
khoản tài chính vào - ra của NĐT. Dựa vào các giai
đoạn cơ bản của quá trình đầu tư vào một DNKN,
chúng ta có thể tóm lại một số căn cứ cơ bản nhất
để áp dụng ưu đãi thuế có hiệu quả tới việc khuyến
khích tới hoạt động của Qũy Đầu tư mạo hiểm và
NĐT thiên thần bao gồm: Thu nhập từ cổ tức/lợi
tức, thu nhập từ tiền lãi từ các khoản cho vay, lãi khi
chuyển nhượng vốn và lỗ khi chuyển nhượng vốn.
- Chính sách ưu đãi thuế đặt ra đối với Qũy Đầu
tư mạo hiểm và NĐT thiên thần là nhằm khuyến
khích các chủ thể này đầu tư vào các DNKN bởi
các DN này được đánh giá là nền tảng vững chắc
cho phát triển kinh tế tương lai và tạo việc làm. Tuy
nhiên, cần đánh giá chính xác lợi ích mà DNKN đem
lại để có chính sách ưu đãi thuế hiệu quả. Muốn
vậy, Nhà nước cần nghiên cứu kỹ đặc điểm của DN
(tuổi, lĩnh vực hoạt động, quy mô, công nghệ áp
dụng,…) nhằm định hướng đúng đến các DN triển
vọng và có tiềm năng thực sự.
Đồng thời, cần tập trung chính vào việc khuyến
khích Quỹ Đầu tư mạo hiểm và NĐT thiên thần tạo
ra các khoản đầu tư mới hơn là gia tăng giá trị cho
các khoản đầu tư vốn có. Trong đó, cần nghiên cứu
xây dựng sao cho đảm bảo được tính ổn định và
phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước
và của từng vùng miền cụ thể.
Tài liệu tham khảo:
1. Lý Phương Duyên, 2018, Chính sách thuế đối với hệ sinh thái khởi nghiệp ở
Việt Nam, Tạp chí Tài chính;
2. Cumming, D. and Li, D., 2013, Public policy, entrepreneurship, and venture
capital in the United States;
3. Easson and Zolt, E., 2002, Tax incentives;
4. Erik, S. and Ben, S., 2016, Entrepreneurial ecosystem;
5. Keen, M., 2015, Tax incentives, Proceedings of the Sixth IMF-Japan High
Level Tax Conference for Asian Countries.
Nhà đầu tư thiên thần là cá nhân cư trú khi
chuyển nhượng vốn sẽ nộp thuế thu nhập cá
nhân đối với thu nhập nhận được từ chuyển
nhượng vốn với thuế suất 20% tính trên thu
nhập từ chuyển nhượng vốn góp. Đối với thu
nhập từ chuyển nhượng chứng khoán, thuế
thu nhập cá nhân tính theo tỷ lệ 0,1% trên giá
chuyển nhượng chứng khoán từng lần.