Basic HTML Version
TÀI CHÍNH -
Tháng 8/2018
5
Xung đột thương mại Mỹ với Canada và Mexico
Ba nước (Mỹ, Canada và Mexico) tham gia Hiệp
định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) từ năm
1994 với giá trị trao đổi thương mại nội khối lên
tới gần 1.200 tỷ USD/năm. Các nhà nghiên cứu cho
rằng, hơn 20 năm tồn tại NAFTA đã khiến Mỹ mất
hàng trăm nghìn việc làm và luôn rơi vào tình trạng
thâm hụt mậu dịch trong khối. Năm 1994, Mỹ thâm
hụt mậu dịch với Canada khoảng 14 tỷ USD; Mức
thâm hụt mâu dịch này tăng dần qua các năm và
đạt đỉnh năm 2008 lên tới 78,3 tỷ USD. Sau khủng
hoảng kinh tế toàn cầu, mức thâm hụt giảm dần,
đến năm 2017 mức thâm hụt còn hơn 17 tỷ USD.
Đối với Mexico, Mỹ có thặng dư mậu dịch với
nước này khoảng 1,34 tỷ USD vào năm 1994. Sau
khi NAFTA có hiệu lực, thâm hụt mậu dịch của Mỹ
từ mức âm 15,8 tỷ USD năm 1995 đã tăng đều qua
các năm và đạt đỉnh năm 2007 với 74,7 tỷ USD; sau
khủng hoảng kinh tế năm 2008, thâm hụt mậu dịch
có giảm nhẹ nhưng vẫn giữ ở mức cao (trung bình
khoảng 65 tỷ USD/năm). Đây cũng chính là lý do
khiến cho chính quyền Trump lo ngại và tìm mọi
cách chấm dứt tình trạng này.
Hiện nay, tổng giá trị xuất khẩu thép của Canada
chiếm 16% trong khi Mexico chiếm 9% thép nhập
khẩu của Mỹ. Hai nước này đều bị Mỹ áp thuế suất
cao đối với thép và nhôm. Xét về mặt hàng nhôm
nhập khẩu vào Mỹ (năm 2017), Canada chiếm tỷ
trọng lớn nhất 36,6% (tương đương 8,5 tỷ USD) so
với đối tác thứ hai là Trung Quốc chiếm 15,1% (tương
đương 3,5 tỷ USD), Mexico chiếm 4,3% (1 tỷ USD).
Giống như đối với EU, Nhật Bản và các đối tác
khác, cả Canada và Mexico đều bị áp thuế thép và
nhôm. Đối với nhôm, nhập khẩu vào Mỹ năm 2017,
Canada chiếm tỷ trọng lớn nhất 36,6% (tương đương
8,5 tỷ USD so với đối tác thứ hai là Trung Quốc
chiếm 15,1% (tương đương 3,5 tỷ USD). Canada áp
thuế cao lên các mặt hàng nông sản, thép, ô tô nhập
khẩu của Mỹ nhằm vào các sản phẩm từ các bang
ủng hộ chính quyền Trump và gây áp lực chính trị
đối với cuộc bầu cử sắp tới. Canada và Mỹ có buôn
bán hai chiều hàng năm lên tới gần 600 tỷ USD.
Tóm lại, cuộc xung đột thương mại Mỹ - Canada
và Mexico mới chỉ dừng lại ở sự bất đồng về lợi ích
kinh tế. Chiến thuật đáp trả hiện nay mà các đối tác
của Mỹ áp dụng nhằm gây áp lực chính trị là chủ
yếu, chứ chưa phải là nhằm mục đích kinh tế.
Xung đột thương mại với Trung Quốc
Thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc
là khoảng 360 tỷ USD kéo dài trong suốt 10 năm
qua. Tổng thống Trump cho rằng, cách kiếm lời
lớn của Trung Quốc là dựa vào các “tiểu sảo” như:
Thao túng tỷ giá; ăn cắp công nghệ, ép các công ty
phương Tây chia sẻ bí quyết nếu muốn tiếp cận thị
trường Trung Quốc…
Trước động thái của đối thủ, chính quyền Trump
đã quyết định áp thuế với hơn 800 hàng hóa xuất
khẩu của Trung Quốc vào Mỹ với trị giá 34 tỷ USD
(từ ngày 7/6/2018) và dự kiến áp thuế tiếp đối với
các mặt hàng xuất khẩu của Trung Quốc với trị giá
khoảng 14 tỷ USD. Tổng thống Trump còn đe dọa
nếu Trung Quốc trả đũa và không chịu thay đổi
hành vi của mình trong thương mại quốc tế thì Mỹ
sẽ đánh thuế tiếp vào các mặt hàng có trị giá khác.
Đáp trả, Trung Quốc đã áp thuế 25% đối với các mặt
hàng nông sản (đỗ tương), ô tô và phụ tùng ô tô trị
giá khoảng 34 tỷ USD nhập khẩu từ Mỹ.
Thực tế hiện nay, Trung Quốc đang thực thi một
chương trình trợ cấp lên tới 300 tỷ USD để giúp các
công ty của nước này có được công nghệ cao, nhằm
hiện thực hóa mục tiêu của Chiến lược “Made in
China 2025”. Trong vài năm gần đây, Trung Quốc
sẵn sàng bỏ ra hàng trăm tỷ USD để “săn lùng”
các công ty công nghệ Mỹ, trong đó có các doanh
nghiệp khởi nghiệp công nghệ Mỹ. Có thể nói, chiến
lược “Made in China 2025” được coi là “chất xúc
tác” châm ngòi cho cuộc chiến tranh thương mại
giữa Mỹ và Trung Quốc diễn biến theo chiều hướng
ngày càng phức tạp, khó lường.
Liên minh chống lại Mỹ liệu có khả thi?
Tại Hội nghị Thượng đỉnh Trung Quốc - EU
thường niên diễn ra tại Bắc Kinh ngày 16/7/2018,
Trung Quốc ngỏ ý muốn liên kết với EU để tìm ra
biện pháp đáp trả chính sách thuế của Mỹ. Trung
Quốc và EU là hai đối tác thương mại lớn của nhau
với tổng kim ngạch khoảng 1,3 tỷ USD/ngày. Trước
đó, Trung Quốc tuyên bố mở cửa hơn nữa thị trường
trong nước, tăng cường quyền sở hữu trí tuệ và tăng
nhập khẩu. Động thái này của Trung Quốc nhằm
giảm áp lực phải đối mặt với chính quyền Trump
và EU, đồng thời, Trung Quốc muốn EU nghiêng về
phía mình đối trọng với Mỹ trong cuộc chiến tranh
thương mại.
Hiện nay, các công ty trong khối EU đã gặp phải
một số khó khăn trong việc tiếp cận với thị trường
Trung Quốc, do không tiết lộ bí quyết công nghệ cho
các đối tác của nước này. Trước Hội nghị Thượng
đỉnh Trung Quốc - EU, mới đây, Đức đã đề nghị
Chủ tịch EU Jean-Claude Juncker không được đứng
về phía Trung Quốc chống lại Mỹ và sau Hội nghị,
các bên chỉ tuyên bố sẽ nỗ lực hết sức nhằm tránh
xảy ra cuộc chiến tranh thương mại.