Page 168 - [Thang 03-2025] Ky 1 IN

TÀI CHÍNH - Tháng 3/2025

cảng khác. Mép Thị Vải đã ghi nhận mức tăng trưởng Shift
Kết quả phân tích giai đoạn 2019 - 2023 cho Effect dương, thể hiện khả năng thu hút thêm lưu
thấy, các cảng như: Quốc tế Tân Cảng, Bình lượng hàng hóa từ các cảng khác nhờ vào việc đầu
Dương, Quy Nhơn và Tân Cảng - Cái Mép Thị Vải tư vào cơ sở hạ tầng và cải thiện dịch vụ. Ngược
đều ghi nhận Shift Effect dương mạnh mẽ. Điều lại, một số cảng lớn như Tân Cảng Cát Lái và Tân
này khẳng định rằng, các cảng này không chỉ duy Vũ ghi nhận Shift Effect âm trong một số năm, cho
trì thị phần hiện có mà còn thành công trong việc thấy sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong hệ thống.
thu hút thêm lượng hàng hóa từ các cảng khác Áp dụng mô hình SCP giúp làm rõ mối quan hệ
trong hệ thống. Đặc biệt, HICT đã khai thác hiệu giữa cấu trúc thị trường và hành vi cảng biển. Khi
quả lợi thế về vị trí địa lý và khả năng kết nối với các cảng nhỏ và trung bình nâng cao năng lực cạnh
các tuyến vận tải quốc tế để gia tăng đáng kể tranh, thị trường trở nên cân bằng hơn, thúc đẩy
lượng hàng hóa qua cảng. tăng trưởng bền vững. Năng lực cạnh tranh của
Một số cảng như: Tân Cảng Cát Lái, Tân Vũ, Cái cảng biển Việt Nam phụ thuộc vào khả năng thích
Mép và Đình Vũ ghi nhận Shift Effect âm trong một nghi, đổi mới và hợp tác trong chuỗi cung ứng,
số năm, cho thấy sự cạnh tranh thị phần ngày càng thay vì chỉ dựa vào quy mô hay vị trí địa lý.
gay gắt. Nguyên nhân chính là do các cảng nhỏ hơn Khung SCP cung cấp cơ sở lý thuyết hữu ích để
tăng cường đầu tư, nâng cấp hạ tầng và cải thiện đánh giá năng lực cạnh tranh, nhận diện điểm
năng lực khai thác, nâng cao vị thế cạnh tranh. Đặc mạnh, điểm yếu và xây dựng chiến lược phát triển
biệt, sự tham gia của các hãng tàu và nhà khai thác phù hợp cho hệ thống cảng biển Việt Nam.
quốc tế đã giúp nâng cao năng lực toàn hệ thống,
giảm chênh lệch thị phần và thúc đẩy sự phát triển Tài liệu tham khảo:
đồng đều, bền vững giữa các cảng biển Việt Nam. 1. Hiệp hội cảng biển Việt Nam - Vietnam Seaports Association (Giai đoạn
2019 – 2023). https://www.vpa.org.vn/statistics-2023/;
Kết luận
2. Allate, B. M. (2018). Competitiveness evaluation of West Africa coastal
Nghiên cứu đã vận dụng khung Cấu trúc – countries ports: Structure conduct performance approach. Open Journal
Hành vi – Hiệu suất (SCP) để phân tích toàn diện of Applied Sciences, 8(9), 381-397;
năng lực cạnh tranh của hệ thống cảng biển Việt 3. Brandenburger, A. M., & Nalebuff, B. J. (2011). Co-opetition. Currency;
Nam trong giai đoạn 2019–2023. Kết quả cho 4. Chang, Y. T., & Talley, W. K. (2019). Port competitiveness, efficiency, and
thấy SCP là công cụ hiệu quả giúp đánh giá supply chains: A literature review. Transportation Journal, 58 (1), 1–20;
không chỉ cấu trúc thị trường cảng mà còn làm 5. Chen, M. J., & Miller, D. (2015). Reconceptualizing competitive dynamics:
sáng tỏ mối quan hệ giữa hành vi chiến lược của A multidimensional framework. Strategic Management Journal,
các cảng và hiệu suất hoạt động của hệ thống 36(5), 758–775;
cảng biển. 6. Darby, J. L., Ketchen, D. J. Jr., Williams, B. D., & Tokar, T. (2020). The
Phân tích cấu trúc thị trường cảng biển Việt implications of firm-specific policy risk, policy uncertainty, and industry
Nam thông qua các chỉ số như tỷ lệ tập trung factors for inventory: A resource dependence perspective. Journal of
K-firm, chỉ số HHI, hệ số Gini và chỉ số Entropy Supply Chain Management, 56(4), 3–24;
cho thấy mức độ tập trung trong thị trường đang 7. Dussauge, P., Garrette, B., & Mitchell, W. (2000). Learning from competing
giảm dần, phản ánh sự gia tăng cạnh tranh giữa partners: Outcomes and durations of scale and link alliances in Europe,
các cảng. Sự dịch chuyển thị phần từ các cảng lớn North America and Asia. Strategic Management Journal, 21(2), 99–126;
như Tân Cảng Cát Lái sang các cảng nhỏ và trung 8. Grover, A. K., & Dresner, M. (2022). A theoretical model on how firms can
bình như cảng container Quốc tế Tân Cảng, Quy leverage political resources to align with supply chain strategy for
Nhơn và Bình Dương cho thấy xu hướng phân bổ competitive advantage. Journal of Supply Chain Management,
lưu lượng hàng hóa ngày càng đồng đều hơn. Điều 58(2), 48-65;
này tạo điều kiện cho các cảng nhỏ phát triển, đồng 9. Jafari, H., Noshadi, E., & Khosheghbal, B. (2013). Ranking ports based on
thời giảm sự phụ thuộc vào một số cảng lớn, giúp competitive indicators by using ORESTE method. International Research
hệ thống cảng biển Việt Nam trở nên linh hoạt và Journal of Applied and Basic Sciences, 4(6), 1492-1498.
bền vững hơn.
Phân tích hành vi thị trường thông qua phương Thông tin tác giả:
pháp Shift-Share đã cho thấy rõ cách các cảng điều ThS., NCS. Võ Thị Diệu Hiền, TS. Nguyễn Xuân Quyết - Trường Đại học
chỉnh chiến lược để thích nghi với sự thay đổi của Công Thương TP. Hồ Chí Minh
cấu trúc thị trường. Các cảng như cảng container PGS.,TS. Đinh Phi Hổ - Trường Đại học Phan Thiết
Quốc tế Tân Cảng, Quy Nhơn và Tân Cảng - Cái Email: 6013220003@huit.edu.vn; vtdieuhien@gmail.com

167