8
THÁO GỠ NHỮNG “NÚT THẮT”, THÚC ĐẨY TÁI CƠ CẤU DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC
ngành, lĩnh vực kinh doanh không phân biệt cấp,
cơ quan quản lý vẫn còn chậm trễ. Cơ chế quản lý
DNNN chưa theo kịp với thực tiễn hoạt động của
các doanh nghiệp. Việc phân tách giữa nhiệm vụ
kinh doanh và nhiệm vụ công ích chưa rõ ràng,
minh bạch; Cơ chế đảm bảo cho các DNNN được
giao hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực có mức
sinh lời thấp mà khu vực kinh tế tư nhân không
muốn hoặc không đủ sức tham gia vào những lĩnh
vực cần thiết cho nền kinh tế còn thiếu.
Bên cạnh đó, chức năng đại diện chủ sở hữu
còn phân tán, chưa phân định rõ cơ quan chịu
trách nhiệm chính trong quản lý, giám sát việc
sử dụng vốn, tài sản của DNNN… Những tồn tại
trên là lực kéo không nhỏ khiến cho tiến trình tái
cơ cấu, đổi mới DNNN bị chậm trễ.
Giải pháp đẩy nhanh tái cơ cấu
doanh nghiệp nhà nước
Dựa trên thực tiễn quá trình tái cơ cấu DNNN
và kinh nghiệm quốc tế về vấn đề này, để quá trình
tái cơ cấu DNNN diễn ra thuận lợi và đạt được
kết quả mong muốn, các nhóm giải pháp sau cần
tiếp tục được thực hiện: (i) Tách bạch nhiệm vụ
sản xuất kinh doanh với nhiệm vụ chính trị, công
ích; (ii) Hoàn thiện cơ chế thực hiện quyền chủ sở
hữu nhà nước và đại diện chủ sở hữu nhà nước
tại DN; (iii) Tăng cường quản lý, giám sát, kiểm
tra của chủ sở hữu nhà nước; (iv) Kiện toàn cán bộ
quản lý và nâng cao năng lực quản trị, kiểm soát,
kiểm toán nội bộ của DN; (v) Thực hiện công khai
minh bạch kết quả hoạt động của DNNN theo quy
định của pháp luật; (vi) Xử lý nghiêm các hành
vi vi phạm pháp luật và không nghiêm túc thực
hiện Đề án tái cơ cấu đã được phê duyệt; (v) Tăng
cường trách nhiệm của lãnh đạo các Bộ, ngành,
địa phương, tập đoàn và tổng công ty trong thực
hiện nhiệm vụ tái cơ cấu DNNN.
Cụ thể hóa những nhóm giải pháp trên, để đạt
được kết quả tái cơ cấu DNNN như kế hoạch đã
đề ra, Chính phủ, các bộ, ngành đã xây dựng,
triển khai các hành động cụ thể về điều hành và
quản lý nhà nước, cụ thể như sau:
Thứ nhất,
tiếp tục, khẩn trương hoàn thiện cơ chế,
chính sách về sắp xếp, đổi mới DN theo kế hoạch.
Tiếp tục rà soát theo tiêu chí, danh mục phân loại
DNNN tại Quyết định số 37/2014/QĐ-TTg ngày
18/6/2015; rà soát, phân loại đơn vị sự nghiệp công
lập trực thuộc đủ điều kiện chuyển thành công ty
cổ phần trình Thủ tướng Chính phủ bổ sung kế
hoạch sắp xếp DNNN để thực hiện ngay hoặc thực
hiện trong giai đoạn tới. Đồng thời, các bộ, ngành,
khách quan và chủ quan trong quá trình thực hiện.
Cụ thể:
Thứ nhất,
nguyên nhân chủ quan là một số bộ,
ngành, địa phương, DN chưa thật sát sao, quyết
liệt trong chỉ đạo và triển khai thực hiện phương
án sắp xếp, CPH, thoái vốn đã được phê duyệt.
Đồng thời, một số bộ, ngành chưa tập trung cho
việc ban hành cơ chế, chính sách theo đúng kế
hoạch đã đề ra. Về cơ bản, cơ chế, chính sách về
đổi mới tổ chức quản lý và tái cơ cấu DNNN đã
tương đối đầy đủ, tuy nhiên tiến độ còn chậm so
với kế hoạch đề ra.
Trong 10 tháng đầu năm 2015, chỉ có 2 văn bản
được trình đúng hạn, 9 văn bản trình chậm so
với kế hoạch, vẫn còn 5 văn bản hiện các bộ chủ
trì chưa trình. Một số cơ chế, chính sách để giải
quyết những vướng mắc trong xác định giá trị DN
để CPH, trong thoái vốn nhà nước đầu tư ngoài
ngành kinh doanh chính, bán vốn nhà nước tại
công ty cổ phần Nhà nước không cần nắm giữ…
tuy được lãnh đạo Chính phủ chỉ đạo quyết liệt
nhưng các bộ vẫn chưa trình để ban hành kịp thời,
chưa được giải quyết dứt điểm.
Thứ hai,
nguyên nhân khách quan, những biến
động của thị trường tài chính, chứng khoán quốc
tế thời gian vừa qua và những khó khăn của kinh
tế trong nước đã ảnh hưởng đến thị trường tài
chính, chứng khoán và việc bán cổ phần, thoái
vốn nhà nước (bình quân 10 tháng năm 2015 số cổ
phiếu IPO bán được chỉ đạt 38% tổng số cổ phần
chào bán). Nhiều DN thực hiện sắp xếp, CPH giai
đoạn hiện nay có quy mô lớn, phạm vi hoạt động
rộng, tình hình tài chính phức tạp, việc xử lý công
nợ, xử lý tài chính, phương án sử dụng đất trong
quá trình xác định giá trị DN để CPH; việc lựa
chọn cổ đông chiến lược… cần có nhiều thời gian
để chuẩn bị, xử lý. Hơn nữa, việc bổ sung, sửa đổi
cơ chế, chính sách để tháo gỡ những vướng mắc
phát sinh trong thực tiễn chưa được đẩy nhanh do
vướng những quy định pháp lý về thời gian thực
hiện, trình tự, thủ tục xây dựng và ban hành văn
bản quy phạm pháp luật.
Thứ ba,
về phía các DNNN, kết quả tái cơ cấu
cho thấy các DNNN mới chỉ dừng lại ở việc sáp
nhập lại với nhau một cách cơ học (chuyển giao
DNNN yếu kém của đơn vị này sang cho đơn vị
khác quản lý), quy mô của DN tăng nhưng không
có sự chuyển biến về chất trong hoạt động và quản
lý điều hành. Do đó, việc tái cơ cấu thời gian qua
chưa phát huy một cách tối đa năng lực cũng như
lợi thế riêng vốn có của từng DN. Đồng thời, việc
xây dựng, triển khai đề án sắp xếp DNNN theo
