TÀI CHÍNH -
Tháng 4/2018
107
Thứ tư,
thông báo lỗ liên tục trong nhiều năm,
nhưng doanh thu vẫn tăng và hoạt động sản xuất
vẫn mở rộng. Hoặc có các DN đã chủ động để lỗ vài
năm, sau đó 1 - 2 năm có lãi ít, để rồi lũy kế vẫn lỗ…
cách biến lãi thành lỗ, hoặc sắp đặt mức lãi thấp…
Những dấu hiệu của chuyển giá dễ nhận biết,
nhưng để kết luận và đưa ra quyết định có tính
chất pháp lý lại gặp nhiều trở ngại. Một trong số
đó là việc thiếu rất nhiều thông tin từ thị trường
bên ngoài để biết giao dịch đó đã sát với thị trường
hay chưa. Hiện nay, ở nước ta vẫn chưa có tổ chức
hay một cơ quan chuyên trách về việc xác định mức
giá thị trường của một sản phẩm. Muốn điều tra về
việc chuyển giá của một DN thì phải có sự phối hợp
của nhiều đơn vị khác nhau như: Thuế, công an, hải
quan… Việc làm này cần nhiều thời gian chưa kể
đến sự phối hợp giữa các đơn vị này còn lỏng lẻo và
thiếu đồng bộ.
“Nghi án” chuyển giá đầu tiên tại Việt Nam phải
kể đến Công ty Coca-Cola. Sau gần 20 năm kinh
doanh tại Việt Nam, Coca-Cola liên tục khai lỗ, dẫn
đến DN này không hề phải nộp thuế. Coca-Cola
dù bán hàng rất tốt, doanh thu tăng đều hàng năm,
bình quân đạt mức 24%, mạng lưới kinh doanh
ngày càng mở rộng nhưng vẫn lỗ (tính đến 2011,
mức lỗ lũy kế ghi nhận là 3.768 tỷ đồng, tính riêng
trong năm 2010, Công ty này đã báo lỗ 188 tỷ đồng)
lý giải là do chi phí nguyên phụ liệu, mà chủ yếu là
hương liệu được nhập trực tiếp từ công ty mẹ với
giá rất cao.
Tiếp đó, PepsiCo Việt Nam cũng dính “nghi
án” chuyển giá với các dấu hiệu giống như Coca-
Cola. Vào Việt Nam từ năm 1991 cho tới năm
2007, PepsiCo liên tục báo lỗ (tới năm 2006 vẫn lỗ
122 tỷ đồng). Lỗ lũy kế tính đến ngày 31/12/2010
của Pepsi Co là 1.206 tỷ đồng. Riêng năm 2007 là
năm đầu tiên PepsiCo có lãi, với tổng thu nhập
chịu thuế là 58 tỷ đồng, tuy nhiên do được điều
chuyển lỗ từ những năm trước nên vẫn chưa
phải nộp thuế.
Hay một dẫn chứng khác, Metro Cash &Carry
vào Việt Nam năm 2002 cho đến năm 2013 đơn vị
này kê khai lỗ với tổng số tiền 1.657 tỷ đồng và chỉ
duy nhất năm 2010 DN này báo lãi với số tiền 173
tỷ đồng...
Kết quả thanh tra
Trong những năm gần đây, Tổng cục Thuế đã
tích cực kiểm tra các DN FDI bị nghi ngờ có dấu
hiệu chuyển giá. Năm 2010, cơ quan Thuế đã tiến
hành thanh tra tại 575 DN FDI và phát hiện 43 DN
có dấu hiệu chuyển giá; tiến hành xử lý 37 DN vi
phạm, truy thu và phạt hành chính hơn 27 tỷ đồng.
Năm 2011, cơ quan thuế tiếp tục thực hiện thanh tra
921 DN FDI báo lỗ và có dấu hiệu chuyển giá. Kết
quả đã xử lý giảm lỗ 6.617 tỷ đồng, truy thu và phạt
hơn 1.669 tỷ đồng
Năm 2012, Tổng cục Thuế xây dựng chương
trình thanh tra, kiểm soát giá chuyển nhượng trong
giai đoạn 2012 -2015, đồng thời quyết định thành
lập Tổ quản lý giá chuyển nhượng. Từ khi thành
lập, Tổ quản lý giá chuyển nhượng đã phát hiện
rất nhiều DN chuyển giá với giá trị các khoản điều
chỉnh rất lớn. Năm 2015, chỉ tính riêng kiểm tra 420
DN có hoạt động giao dịch liên kết trong năm, cơ
quan Thuế đã truy thu, truy hoàn và phạt 4.895,16
tỷ đồng; giảm lỗ 3.104,11 tỷ đồng; giảm khấu trừ
206,81 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu
thuế 801,7 tỷ đồng.
Sau 3 năm triển khai thí điểm, công tác thanh
tra chống chuyển giá đã thu được các kết quả đáng
khích lệ. Đồng Nai là địa phương đi đầu trong công
tác chống chuyển giá. Kết quả lớn nhất thu được
tại Công ty Dệt may Hualon tại Nhơn Trạch, Đồng
Nai sau thanh tra đã điều chỉnh giảm lỗ gần 1.200 tỷ
đồng, truy thu 78 tỷ đồng vào ngân sách.
Tháng 7/2012, Tổng cục Thuế ra quyết định
kiểm tra thuế tại Pepsico Việt Nam. Đợt kiểm tra
này đã thu về ngân sách nhà nước hơn 5 tỷ đồng.
Đến cuối năm 2013, Pepsico Việt Nam bị phát
hiện khai sai mã số, thuế suất đối với một số mặt
hàng nhập khẩu, cơ quan Thuế quyết định truy
728
809
1026
1029
1276
1752
2529
3112
3830
4713
5800
-110
-108
-253
-206
-132
-39
-188
150
357
-1000
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
doanh thu
lợi nhuận
Biểu 1: Hoạt động của công ty Coca-Cola - Năm 2011,
2012 không công bố số liệu về l i nhuận
Nguồn: Tác giả tổng hợp
Năm 2015, chỉ tính riêng kiểm tra 420 DN
có hoạt động giao dịch liên kết trong năm,
cơ quan Thuế đã truy thu, truy hoàn và phạt
4.895,16 tỷ đồng; giảm lỗ 3.104,11 tỷ đồng;
giảm khấu trừ 206,81 tỷ đồng và điều chỉnh
tăng thu nhập chịu thuế 801,7 tỷ đồng.
