10
TÀI CHÍNH VĨ MÔ
chức kinh tế đã đầu tư làm đường bộ ở chất lượng
cao. Ai muốn đi đường tốt thì phải trả phí này là lẽ
đương nhiên, những người không muốn trả tiền để
đi trên những con đường thu phí BT hoặc BOT thì đi
trên những con đường Nhà nước đã đầu tư từ thuế và
được bảo trì từ nguồn thu phí bảo trì đường bộ.
Tuy nhiên, ý kiến nên nghiên cứu giảm các trạm
thu phí để bớt cản trở giao thông là xác đáng. Muốn
vậy, Nhà nước cần yêu cầu các DN đầu tư ở những
cung đường khác nhau có thực hiện cơ chế liên kết và
phân chia số thu phí.
Các khoản chi phí phi chính thức như thế nào?
Có một số khoản chi phí phi chính thức, bao gồm
cả những khoản đóng góp của các DN cho việc xây
dựng kết cấu hạ tầng và đóng góp giúp phát triển kinh
tế - xã hội ở địa phương thuộc địa bàn kinh tế - xã
hội đặc biệt khó khăn theo chương trình của Chính
phủ… Những khoản này là hoàn toàn tự nguyện nên
không thể coi đây là gánh nặng của DN, mà nó thể
hiện trách nhiệm xã hội của DN. Tất nhiên, trên thực
tế khó tránh khỏi một số khoản chi phí phi chính thức
do nhũng nhiễu của một bộ phận cán bộ, công chức.
Nhưng khoản chi này không thể đi vào ngân sách nhà
nước. Do vậy, không thể tính đây là gánh nặng thuế,
phí. Hơn nữa, các khoản chi phí phi chính thức này có
thể phát sinh ở mọi lĩnh vực quản lý của các cơ quan
nhà nước chứ không chỉ riêng ở lĩnh vực thuế, phí nên
không thể tính vào gánh nặng thuế, phí.
Ngoài ra, cần khách quan nhìn nhận rằng, trong
thời gian vừa qua, đặc biệt là trong khoảng 2 năm gần
đây, ngành Thuế đã cải cách thủ tục hành chính một
cách mạnh mẽ, thủ tục hành chính thuế đã được đơn
giản hóa, áp dụng công nghệ hiện đại và đạt được
nhiều kết quả quan trọng, thời gian thực hiện các thủ
tục về thuế của người nộp thuế đã giảm từ 872 giờ
năm 2012 xuống 537 giờ năm 2013 và xuống 247 giờ
năm 2014. Ngành Tài chính cũng tăng cường kiểm tra
nội bộ và chống tham nhũng. Do vậy, chỉ số hài lòng
của người nộp thuế đã tăng lên rõ rệt. Bởi vậy, rõ ràng
chi phí phi chính thức tuy không thể tránh khỏi ở mọi
quốc gia trong đó có Việt Nam, song nó đang được
Chính phủ Việt Nam nỗ lực cải cách để giảm đến mức
thấp nhất có thể.
được hưởng 75% mức lương bình quân những năm
cuối trước khi nghỉ hưu cùng với các khoản chi trả
khác của bảo hiểm xã hội thì rõ ràng mức đóng góp
như vậy là phù hợp.
Tóm lại, quy định mức thu phải đảm bảo nguyên
tắc thu đủ bù đắp chi. Mức thu hiện nay ở Việt Nam
trong tương quan với mức chi là phù hợp, không hề
quá cao như nhận định của một số chuyên gia.
Các khoản thuế phí có quá manh mún?
Xét về lý thuyết, nếu ít khoản thu thì tổ chức
thực hiện đơn giản hơn nhưng sẽ không đảm bảo
được nguyên tắc công bằng và không thể bao quát
hết nguồn thu, không đảm bảo sự bổ sung lẫn nhau
giữa các khoản thu. Chẳng hạn như, để đơn giản và
công bằng nhất là chỉ cần thu thuế thu nhập, không
cần thu thuế tiêu dùng và thuế tài sản. Tuy nhiên,
nếu vậy thì sẽ không đánh thuế được đối với những
khoản thu nhập ngầm của dân cư. Đánh thuế tài sản
và tiêu dùng cho phép thu vào các khoản thu nhập
chưa được kiểm soát khi đánh thuế thu nhập. Các
khoản phí cho đảm bảo nguyên tắc lợi ích. Theo đó,
ai được hưởng lợi ích người đó phải trả tiền. Như
vậy, mới đảm bảo công bằng và khuyến khích cung
cấp dịch vụ có hiệu quả. Vì những lẽ đó, trong thực
tiễn, hầu hết các nước đều xây dựng một hệ thống
thuế, phí gồm nhiều khoản thu khác nhau. Việt Nam
hiện nay chỉ có 9 sắc thuế và các khoản phí, và lệ phí
theo Pháp lệnh phí và lệ phí. 9 sắc thuế không thể
coi là manh mún. Sự thực là đã có hiện tượng bị lạm
thu dẫn đến số lượng các khoản phí và lệ phí được
đẻ ra khá nhiều khi giao quyền quy định chi tiết cho
HĐND cấp tỉnh và một số bộ, ngành. Nhà nước ta đã
nhận rõ hạn chế này và đang cho soạn thảo Luật Phí
và lệ phí để thay thế Pháp lệnh phí và lệ phí.
Một số ý kiến cho rằng, có sự trùng lắp vì đã thu
phí bảo trì đường bộ còn thu phí giao thông đường bộ.
Quan điểm này cần phải trao đổi lại là vì hai khoản
thu này có tính chất hoàn toàn khác nhau. Phí bảo trì
đường bộ được thu để bù đắp một phần chi phí duy
tu, bảo dưỡng đường bộ, để đảm bảo trong duy trì
trạng thái tốt nhất cho những con đường đã đầu tư.
Phí giao thông đường bộ được thu ở các trạm thu phí
BT, BOT… có tính chất thu hồi vốn của các DN và tổ
Tiền thuế là của dân,
do dân đóng góp
để phục vụ lợi ích của nhân dân
