102
CHUYÊN ĐỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VIỆT NAM
đúng với chính sách BHXH.
Thứ hai,
chính sách BHXH có quy định về
việc điều chỉnh lương hưu trên cơ sở mức tăng
của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế
phù hợp với ngân sách nhà nước và Quỹ BHXH.
Thực tế thời gian qua, mức lương hưu của người
nghỉ hưu đã liên tục được nâng lên. Nếu tính
cho giai đoạn từ năm 2003 đến hết năm 2016,
Chính phủ đã 14 lần điều chỉnh lương hưu với
mức tăng từ 7,4 đến 9,2 lần so với mức lương
hưu tại thời điểm năm 2002. Như vậy, việc tính
toán nhưng không có giả định về tốc độ tăng
trưởng kinh tế và chỉ số giá tiêu dùng để xác
định mức điều chỉnh lương hưu sẽ không phản
ánh đúng và đầy đủ quyền lợi mà người tham
gia BHXH được thụ hưởng.
Thứ ba,
việc lấy t lệ đóng góp 26% hay 30,5% để
tính toán số tiền đóng vào quỹ làm cơ sở để so sánh
với số tiền được nhận sau này là không hợp lý. Vì
trong tổng t lệ đóng góp trên bao gồm cả 3% đóng
vào Quỹ ốm đau, thai sản, 1% đóng vào Quỹ Tai
nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và 4,5% đóng vào
Quỹ Bảo hiểm y tế đây là những quỹ ngắn hạn, có
tính chất chia sẻ rủi ro cao giữa người khỏe mạnh
với người ốm đau, bị tai nạn lao động, bệnh nghề
nghiệp. Trong những trường hợp như người lao
động mắc bệnh cần chữa trị dài ngày, mắc các bệnh
đòi hỏi chi phí điều trị kỹ thuật cao, bị tai nạn lao
động hoặc mắc các bệnh với t lệ suy giảm khả năng
lao động cao thì số tiền chi trả cho những rủi ro như
vậy là vô cùng lớn). Như vậy, khi so sánh chỉ nên lấy
t lệ đóng góp vào Quỹ Hưu trí và tử tuất là 22%.
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý là ngoài quyền lợi về
lương hưu, người nghỉ hưu còn được hưởng bảo
hiểm y tế do Quỹ BHXH chi mua thẻ bảo hiểm y
tế (mức chi bằng 4,5% mức lương hưu); khi qua
đời, người lo mai táng còn được hưởng trợ cấp mai
táng bằng 10 tháng lương cơ sở tại thời điểm người
lao động chết, thân nhân còn được hưởng trợ cấp
tuất một lần tối thiểu bằng 3 tháng lương hưu hiện
hưởng, trường hợp có thân nhân đủ điều kiện hưởng
trợ cấp tuất hàng tháng thì tối đa được 4 định xuất,
trong đó con nhỏ được hưởng cho đến khi trưởng
thành, cha mẹ già hưởng cho đến khi qua đời.
Theo tính toán của các chuyên gia, với những
quy định về đóng - hưởng BHXH như hiện nay,
một người lao động tham gia BHXH thì số tiền tích
lũy được (đã bao gồm cả tiền lãi) chỉ đủ để chi trả
lương hưu cho chính người đó từ 8-10 năm và như
vậy với kỳ vọng sống của những người sống sau
độ tuổi 55 đối với nữ và 60 đối với nam hiện nay
là khoảng 20 năm thì rõ ràng quyền lợi mà người
lao động đang được hưởng là rất lớn... Còn đối
với những người lao động có quan hệ lao động và
được người sử dụng lao động đóng 14%, bản thân
người lao động chỉ phải đóng 8% vào Quỹ Hưu trí
và tử tuất thì lợi ích trong việc tham gia BHXH là
lớn hơn rất nhiều.
Trong nhiều năm qua, kể từ khi chính sách
BHXH được thực hiện, mức lương hưu cũng không
ngừng được điều chỉnh cho phù hợp với mức sống
chung của toàn xã hội. Vào các thời điểm tăng mức
lương tối thiểu chung cũng như việc xem xét chỉ số
giả cả, Nhà nước đều có sự điều chỉnh lương hưu
một cách hợp lý nhằm đảm bảo quyền lợi và đời
sống của người lao động.
Thực tế cũng cho thấy, thời gian qua, mức lương
hưu đã liên tục được nâng lên. Nếu tính cho giai
đoạn từ năm 2003 - 2016, Chính phủ đã 14 lần điều
chỉnh lương hưu với mức tăng từ 7,4 - 9,2 lần so
với mức lương hưu tại thời điểm năm 2002. Như
vậy, việc tính toán nhưng không có giả định về tốc
độ tăng trưởng kinh tế và chỉ số giá tiêu dùng để
xác định mức điều chỉnh lương hưu sẽ không phản
ánh đúng và đầy đủ quyền lợi mà người tham gia
BHXH được thụ hưởng.
Bên cạnh đó, khi so sánh giữa hai loại hình
BHXH và gửi tiết kiệm, chỉ nên lấy t lệ đóng góp
vào Quỹ Hưu trí và tử tuất là 22%. Việc lấy t lệ
đóng góp 26% hay 30,5% để tính toán số tiền đóng
vào Quỹ BHXH làm cơ sở để so sánh với số tiền
được nhận sau này là không hợp lý. Vì trong tổng
t lệ đóng góp trên, bao gồm cả 3% đóng vào Quỹ
Ốm đau, thai sản; 1% đóng vào Quỹ Tai nạn lao
động - bệnh nghề nghiệp và 4,5% đóng vào Quỹ
Bảo hiểm y tế. Đây là những quỹ ngắn hạn, có tính
chất chia sẻ rủi ro cao giữa người khỏe mạnh với
người ốm đau, bị tai nạn lao động - bệnh nghề
nghiệp. Trong những trường hợp người lao động
mắc bệnh cần chữa trị dài ngày, mắc các bệnh đòi
hỏi chi phí điều trị kỹ thuật cao, bị tai nạn lao động
hoặc mắc các bệnh với t lệ suy giảm khả năng lao
động cao, thì số tiền chi trả cho những rủi ro như
vậy là vô cùng lớn.
Theo Luật bảo hiểm xã hội, người lao động
tham gia BHXH sẽ đóng 8%, người sử dụng lao
động đóng 14% vào quỹ hưu trí, tử tuất. nếu
không tham gia bảo hiểm xã hội thì người lao
động sẽ không được lấy khoản phí đóng của
doanh nghiệp bởi số tiền 14% doanh nghiệp
sẽ phải đóng thuế thu nhập doanh nghiệp trên
tổng số tiền này.
