TÀI CHÍNH -
Tháng 10/2015
21
là 140.938 tỷ đồng; trong đó, khối lượng phát hành
trái phiếu chính phủ là 123.479 tỷ đồng, bằng 49%
kế hoạch năm 2015; Khối lượng phát hành trái phiếu
được Chính phủ bảo lãnh là 17.459 tỷ đồng, bằng 36%
kế hoạch năm 2015; Khối lượng phát hành trái phiếu
doanh nghiệp là 11.148 tỷ đồng.
Ngoài ra, năm 2015 là năm đầu tiên phát hành
thành công trái phiếu chính phủ kỳ hạn 20 năm (kỳ
hạn dài nhất từ trước tới nay) cho các công ty bảo hiểm
nhân thọ với khối lượng phát hành trong tháng 7/2015
là 3.450 tỷ đồng. Trên thị trường trái phiếu chính phủ,
bên cạnh sản phẩm truyền thống là trái phiếu thanh
toán lãi định kỳ, Bộ Tài chính đang nghiên cứu và
triển khai 2 sản phẩmmới trên thị trường là trái phiếu
không trả lãi định kỳ và trái phiếu lãi suất thả nổi để
đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư trên thị trường.
- Về quy mô thị trường: Tại thời điểm 14/8/2015,
dư nợ thị trường trái phiếu là 867.876 tỷ đồng, đạt
khoảng 22% GDP năm 2014. Riêng dư nợ thị trường
trái phiếu chính phủ là 581.497 tỷ đồng, đạt khoảng
14% GDP năm 2014.
- Về giao dịch thứ cấp: Thanh khoản của thị trường
tăng cao, khối lượng giao dịch bình quân trong 8 tháng
đầu năm2015 là 4.102 tỷ đồng/phiên, tăng 15% so cùng
kỳ năm 2014. Mặt bằng lãi suất trên thị trường thứ cấp
theo sát diễn biến của thị trường sơ cấp. Hệ thống cơ
sở hạ tầng cho thị trường trái phiếu từng bước được
hiện đại hóa nhằm rút ngắn thời gian đưa trái phiếu
vào đăng ký, lưu ký, niêm yết giao dịch trái phiếu.
Bên cạnh những kết quả tích cực của thị trường trái
phiếu, nhìn chung quy mô của thị trường trái phiếu ở
nước ta vẫn còn nhỏ, tính thanh khoản còn thấp.
Thứ nhất,
về các quy định pháp lý. Đến nay, chúng
ta vẫn chưa có khung khổ pháp lý về hoạt động định
mức tín nhiệm nên chưa tạo được niềm tin cho các nhà
đầu tư nước ngoài về mức độ rủi ro của trái phiếu.
Thứ hai,
việc tham gia thị trường trái phiếu của
doanh nghiệp mới chỉ là những bước đi đầu tiên, quy
mô còn nhỏ nên mới chỉ phát hành ra thị trường nội
địa và phương thức phát hành riêng lẻ.
Thứ ba,
chất lượng trái phiếu phát hành chưa cao,
tính thanh khoản kém do có lãi suất cố định, giá triếu
phiếu ít biến động nên các nhà đầu tư không thấy hấp
dẫn khi nắm giữ trái phiếu, các nhà đầu tư tổ chức là
các tổ chức ngân hàng, các công ty bảo hiểm hay các
doanh nghiệp lớn nắm giữ trái phiếu, nhằm mục đích
quản lý thanh khoản chứ không phải nhằm mục đích
lợi nhuận.
Thứ tư,
thiếu vắng nhà tạo lập thị trường. Các nhà
tạo lập thị trường trái phiếu đóng vai trò là người môi
giới và tự doanh trái phiếu và họ thu lợi nhuận từ các
hoạt động này.
phát hành trái phiếu; đồng thời tăng cường tính công
khai minh bạch của chính quyền địa phương thông
qua phát hành trái phiếu để thu hút sự tham gia của
các nhà đầu tư.
Bốn là, trái phiếu doanh nghiệp
Trong năm 2014, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ
ký ban hành Nghị định số 88/2014/NĐ-CP về dịch vụ
xếp hạng tín nhiệm, nhằm thúc đẩy sự phát triển của
thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Trên cơ sở đó,
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 507/
QĐ-TTg ngày 7/4/2015 về Quy hoạch phát triển dịch
vụ xếp hạng tín nhiệm đến năm 2020, tầm nhìn đến
năm 2030.
Quymô thị trường trái phiếu
- Về tổ chức phát hành, đăng ký, lưu ký, niêm yết
giao dịch trái phiếu: Hiện nay, đối với trái phiếu chính
phủ, trái phiếu được chính phủ bảo lãnh và trái phiếu
chính quyền địa phương việc đăng ký, lưu ký được
thực hiện tại Trung tâm lưu ký chứng khoán, việc tổ
chức đấu thầu, niêm yết và giao dịch trái phiếu được
thực hiện qua Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội. Đối
với trái phiếu doanh nghiệp chủ yếu phát hành theo
hình thức riêng lẻ.
- Về hệ thống thành viên đấu thầu trái phiếu
chính phủ: Từ năm 2012, theo quy định của Nghị
định số 01/2011/NĐ-CP của Chính phủ và Thông tư
số 17/2012/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn phát
hành trái phiếu chính phủ tại thị trường trong nước,
đã hình thành hệ thống thành viên đấu thầu trái phiếu
chính phủ với quyền lợi, nghĩa vụ cơ bản như khối
lượng mua trái phiếu chính phủ tối thiểu, cam kết yết
giá chào mua - chào bán... Sau 3 năm triển khai thực
hiện vấn đề này, hiện nay hệ thống thành viên đấu
thầu của Việt Nam gồm có 24 thành viên với 18 ngân
hàng thương mại và 6 công ty chứng khoán.
- Về cơ cấu nhà đầu tư: Cơ cấu nhà đầu tư trên thị
trường trái phiếu bao gồm các ngân hàng thương mại
(nắm giữ 80% tổng khối lượng trái phiếu phát hành
trên thị trường), các nhà đầu tư có tổ chức như các
công ty bảo hiểm, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm tiền gửi,
quỹ đầu tư, công ty chứng khoán. Nhà đầu tư nước
ngoài không có hiện diện thương mại tại Việt Nam
chỉ nắm giữ khoảng 1 - 2% khối lượng trái phiếu phát
hành. Hiện nay, Bộ Tài chính đang hoàn thiện Nghị
định về Quỹ Hưu trí tự nguyện để trình Chính phủ
ban hành nhằm góp phần phát triển hệ thống nhà
đầu tư dài hạn trên thị trường trái phiếu. Đồng thời,
nghiên cứu các giải pháp nhằm thu hút các nhà đầu tư
nước ngoài tham gia trên thị trường trái phiếu.
- Về kết quả phát hành: Tính đến ngày 14/8/2015,
tổng khối lượng trái phiếu phát hành ra thị trường
