Page 47 - 2018.08 K1

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

thái khởi nghiệp được định nghĩa là “tổng hợp các các dự án khởi nghiệp nhưng có thể đầu tư vào giai
chủ thể và nhân tố có mối quan hệ bổ trợ lẫn nhau đoạn chuyển tiếp từ dự án khởi nghiệp thành DN
nhằm tạo nên các DNKN thành công trong phạm trưởng thành.
vi lãnh thổ nhất định”. Còn theo Mason và Brown Số lượng các NĐT thiên thần tuy chưa nhiều
(2014), hệ sinh thái khởi nghiệp là “sự tổng hợp có nhưng bắt đầu có xu hướng tăng. Hoạt động của
liên kết giữa chủ thể khởi nghiệp, các tổ chức hỗ các NĐT thiên thần ở Việt Nam được đánh giá là
trợ (như các DN, quỹ đầu tư mạo hiểm, NĐT thiên đã bắt đầu có hệ thống hơn thông qua việc kết nối,
thần, ngân hàng), các tổ chức khác có liên quan (các hình thành một số câu lạc bộ, mạng lưới đầu tư cho
trường đại học, các cơ quan nhà nước, các quỹ đầu khởi nghiệp.
tư công) và tiến trình khởi nghiệp (như tỷ lệ thành Về ưu đãi thuế đối với Quỹ Đầu tư mạo hiểm
lập DN, số lượng DN với mức tăng trưởng cao); và nhà đầu tư thiên thần
mối liên hệ chính thức hoặc không chính thức và
tác động trực tiếp đến môi trường khởi nghiệp của Về tác động của ưu đãi thuế tới quyết định đầu
địa phương”. tư của Quỹ Đầu tư mạo hiểm và NĐT thiên thần,

Về Quỹ Đầu tư mạo hiểm và nhà đầu tư thiên thần nghiên cứu và thực tiễn đã chỉ ra, có rất nhiều nhân
tố tác động đến quyết định này, trong đó nhân tố ưu
NĐT “thiên thần” là thuật ngữ để chỉ những cá đãi thuế là một nhân tố quan trọng.
nhân có nguồn lực tài chính dồi dào, có khả năng Những kết quả nghiên cứu thực chứng về tác
cấp vốn cho một DN thành lập và đổi lại, họ sẽ được động của ưu đãi thuế tới quyết định đầu tư của Qũy
sở hữu một phần công ty. Quỹ Đầu tư mạo hiểm Đầu tư mạo hiểm và NĐT thiên thần vào các dự án
là những DN huy động và kêu gọi DN và cá nhân khởi nghiệp trên thế giới được khái quát như sau:
khác đóng góp để hình thành nên Quỹ Đầu tư và sử Cumming và Li (2013) đã sử dụng số liệu tại Mỹ từ
dụng quỹ này để đầu tư vào những DN mới thành năm 1995 đến năm 2010 và đã phát hiện ra sự tương
lập, có tốc độ tăng trưởng cao và có tiềm năng lớn. quan tỷ lệ thuận giữa ưu đãi thuế thu nhập DN với
Đối với các DNKN, các Quỹ Đầu tư mạo hiểm quyết định đầu tư của Quỹ Đầu tư mạo hiểm. Hay
và NĐT thiên thần có vai trò đặc biệt quan trọng. theo Mason và Harrison (2002) nghiên cứu thực
Các DNKN có xuất phát điểm từ ý tưởng của một chứng taị Anh và chỉ ra thuế là nhân tố vĩ mô quan
hoặc một nhóm cá nhân, những người này bản thân trọng nhất tác động tới quyết định đầu tư của NĐT
thường không có vốn hoặc nếu có thì số vốn tự có thiên thần.
cũng rất ít ỏi. Họ có thể huy động vốn từ bạn bè, Để xây dựng mội chính sách ưu đãi thuế hiệu
người thân nhưng số vốn huy động được cũng giới quả dành cho Quỹ Đầu tư mạo hiểm và NĐT thiên
hạn, chỉ đủ để hoạt động trong thời gian ngắn và thần, chúng ta có nhiều cách tiếp cận để xác định
không đủ để DN phát triển. một nội dung ưu đãi thuế hợp lý, trong bài báo này
Bên cạnh đó, đặc điểm của các DNKN là mặc dù tác giả đề xuất cách tiếp cận nội dung ưu đãi thuế
có khả năng mang lại lợi nhuận cao nhưng cũng gắn dựa theo vòng đời của một cuộc đầu tư. Bất cứ NĐT
với rủi ro lớn nên những khoản đầu tư vào DNKN nào khi đưa ra quyết định đầu tư cũng đều mong
thường không chắc chắn, không an toàn. Vì vậy, với muốn tối đa hoá thu nhập và tối thiểu hoá chi phí.
những nguồn huy động vốn truyền thống khác như Theo đó, một cuộc đầu tư sẽ trải qua 3 giai đoạn cơ
vay tín dụng ngân hàng thường khó tiếp cận, do bản và nội dung ưu đãi thuế được phân chia gắn
những quy định ràng buộc không cho phép ngân liền với các khoản thu nhập và chi phí của nhà đầu
hàng đổ tiền vào những dự án có mức độ rủi ro quá tư trong 3 giai đoạn (Đầu tư ban đầu, nhận thu nhập
cao. Sự xuất hiện của những Quỹ Đầu tư mạo hiểm và thoái vốn).
và NĐT thiên thần là nguồn sáng và là cứu cánh cho Trong giai đoạn đầu tư ban đầu, thực tế chưa
các dự án khởi nghiệp. có bất cứ ví dụ nào về áp dụng ưu đãi thuế trong
Theo báo cáo của Cục Phát triển thị trường và giai đoạn này, nhưng thay vào đó ở giai đoạn quan
DN khoa học và công nghệ (Bộ Khoa học và Công trọng này, quyết định của Quỹ Đầu tư mạo hiểm
nghệ), hiện tại, ở Việt Nam, về Quỹ Đầu tư mạo và NĐT thiên thần bị ảnh hưởng trực tiếp bởi chính
hiểm, tính tới hết năm 2017, có khoảng 40 Quỹ đầu sách thuế ở hai giai đoạn sau. NĐT sẽ có cái nhìn
tư hoạt động với phần lớn là các quỹ đầu tư nước tương lai về thu nhập và chi phí của mình, những
ngoài. Trong số đó, chỉ có một số quỹ đầu tư có văn rủi ro mà mình sẽ chịu, ưu đãi thuế sẽ giúp NĐT san
phòng đại diện ở Việt Nam, ngoài ra có những Quỹ sẻ bớt rủi ro và sẵn sàng chấp nhận rủi ro hơn khi
Đầu tư DN tư nhân, không tập trung đầu tư vào đưa ra quyết định đầu tư.

46