46
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
kề phải có lãi; DN không thanh toán hoặc thanh
toán không đủ các khoản nợ đến hạn trong 3 năm
liên tiếp trước đó sẽ không được quyền phát hành
trái phiếu cho các nhà đầu tư ngoại, trừ việc phát
hành cho các tổ chức tài chính được lựa chọn. Điều
này quy định tại Luật DN nhưng không quy định
trong Nghị định 90/2011/NĐ-CP, nên đang gây lo
lắng cho cả tổ chức phát hành và nhà đầu tư. Chưa
kể, trong các văn bản luật cũng chưa có quy định
chuẩn xác về tổ chức tài chính.
Ngoài ra, DN phát hành trái phiếu còn phải đáp
ứng điều kiện là có báo cáo tài chính được kiểm toán,
Tuy nhiên, có tình trạng DN đang trong quá trình đầu
tư, nên hoạt động kinh doanh năm trước chưa có lãi
nhưng có phương án đầu tư và phương án trả nợ khả
thi, cần huy động vốn để thực hiện hoạt động đầu
tư; Cũng có DN quy mô lớn, hoạt động kinh doanh
hiệu quả nhưng lại có những khoản phải trả người
bán hoặc phải trả khác có giá trị rất nhỏ so với quy
mô DN, vì một lý do khách quan mà DN chưa thanh
toán cho đối tác dẫn đến ghi nhận một khoản nợ chưa
thanh toán; Hay một số công ty hoạt động theo mô
hình công ty mẹ - công ty con, thì báo cáo tài chính
công ty mẹ được chấp nhận toàn phần nhưng báo cáo
hợp nhất lại có ý kiến ngoại trừ hay ngược lại. Trong
khi đó, có những ý kiến ngoại trừ trong báo cáo kiểm
toán không ảnh hưởng nghiêm trọng đến bản chất DN
cũng như hoạt động kinh doanh của công ty.
Bên cạnh đó, quy định về báo cáo kết quả phát
hành TPDN với cơ quan quản lý nhà nước hiện nay
cũng chưa rõ ràng. Theo quy định, sau 15 ngày kể
từ khi hoàn tất đợt phát hành trái phiếu, DN phải có
trách nhiệm báo cáo Bộ Tài chính và thực hiện công bố
thông tin, tuy nhiên, thời điểm hoàn tất việc phát hành
hiện nay chưa rõ là khi nhà đầu tư chuyển xong tiền
mua trái phiếu hay hiểu là ngày phát hành trái phiếu.
Đánh giá cho thấy, tuy đạt được những kết quả
bước đầu nhưng quy mô của thị trường TPDN vẫn
còn nhỏ so với tiềm năng của nền kinh tế, so với quy
mô thị trường của các nước trong khu vực và nhu cầu
huy động vốn của DN. Tính đến cuối năm 2016, dư
nợ của thị trường TPDN tương đương 5,27% GDP,
trong khi quy mô của kênh tín dụng ngân hàng tương
đương 116% GDP. Dư nợ thị trường TPDN Việt Nam
thấp hơn nhiều so với mức bình quân khoảng 22%
GDP của các nước trong khu vực, trong đó 99% khối
lượng phát hành TPDN theo hình thức riêng lẻ. Quy
mô của thị trường TPDN còn nhỏ, do kinh tế vĩ mô
chưa ổn định; đặc điểm của hệ thống tài chính, kênh
huy động vốn chủ yếu là kênh tín dụng ngân hàng;
nhận thức của DN về huy động vốn trái phiếu còn
hạn chế; cơ sở nhà đầu tư còn mỏng; khung pháp lý
về phát hành TPDN còn hạn chế nhất định...
Hướng phát triển thị trường
trái phiếu doanh nghiệp
Để tạo được niềm tin cho nhà đầu tư mua TPDN,
cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục có những quy
định nâng cao chất lượng trái phiếu, cũng như tính
minh bạch của thông tin, đảm bảo nhà đầu tư được
tiếp cận các thông tin đầy đủ và chính xác, từ đó có
thể đánh giá được đúng bản chất hoạt động kinh
doanh của DN, dự báo được khả năng trả lãi vay và
trả nợ gốc của công ty. Để làm được điều này, cần có
những quy định cụ thể về tổ chức kiểm toán báo cáo
tài chính phải là tổ chức có điều kiện; sớm hình thành
tổ chức đánh giá, xếp hạng tín nhiệm DN; quy định
về tổ chức là đại lý quản lý tài sản bảo đảm cho trái
phiếu, đại diện người sở hữu trái phiếu; hình thành
các nhà tạo lập thị trường cho TPDN… Bên cạnh
đó, cần bổ sung quy định theo hướng thống nhất
cơ sở xác định lãi TPDN phù hợp với thông lệ quốc
tế, tương tự như quy định cách thức tính lãi của trái
phiếu chính phủ, tạo sự thuận tiện cho nhà đầu tư
trong giao dịch và định giá TPDN. Đồng thời, để tạo
điều kiện thông thoáng hơn cho những DN tốt được
phép phát hành trái phiếu, cơ quan hữu quan cần
cân nhắc những quy định về điều kiện phát hành;
Cần làm rõ quy định về khoản nợ đến hạn mà không
được thanh toán trong vòng 3 năm; Hướng dẫn cụ
thể về chế độ, nội dung báo cáo thông tin mà DN
phát hành trái phiếu phải đáp ứng.
Nhằm tháo gỡ những khó khăn vướng mắc, hỗ
trợ cho sự phát triển tích cực của thị trường TPDN,
trong thời gian tới, cơ quan soạn thảo đã đưa ra nhiều
giải pháp tiến bộ, tích cực. Theo đó, liên quan đến
điều kiện phát hành trái phiếu, tiếp thu ý kiến các bộ,
ngành trong quá trình lấy ý kiến về đề nghị xây dựng
Nghị định, dự thảo Nghị định cơ bản giữ nguyên các
quy định về điều kiện phát hành trái phiếu tại Nghị
định 90/2011/NĐ-CP. Đồng thời, trên cơ sở rà soát
quy định hiện hành về điều kiện huy động vốn của
DN, dự thảo Nghị định bổ sung, sửa đổi một số quy
Tính đến cuối năm 2016, dư nợ của thị trường
trái phiếu doanh nghiệp tương đương 5,27%
GDP, trong khi quy mô của kênh tín dụng ngân
hàng tương đương 116%GDP. Dư nợ thị trường
trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam thấp hơn
nhiều so với mức bình quân khoảng 22% GDP
của các nước trong khu vực, trong đó 99% khối
lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp theo
hình thức riêng lẻ.
