84
TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
phương pháp hệ số phẩm cấp bình quân được sử
dụng nhiều nhất. Đây là phương pháp được hình
thành từ quá trình sản xuất khi cùng một yếu tố
đầu vào (nguyên vật liệu, nhân công, máy móc
thiết bị) cùng một dây chuyển sản xuất nhưng kết
quả đầu ra có thể là những sản phẩm đúng quy
định, những sản phẩm chưa đúng quy định và
bán thành phẩm. Từ đó, việc đánh giá chất lượng
sản xuất càng đạt tiêu chuẩn thì kết quả sản xuất
càng cao, DN có nhiều lợi thế trong kinh doanh.
Đây là phương pháp có thể được thực hiện bởi các
nhân viên trong DN, cụ thể là phòng kế toán hoặc
bộ phận quản lý chất lượng của DN.
Hệ số phẩm cấp bình quân được hiểu là tỷ số
giữa tổng sản lượng từng thứ hạng phẩm cấp tính
theo giá kế hoạch của từng thứ hạng phẩm cấp với
tổng sản lượng từng thứ hạng phẩm cấp tính theo
giá kế hoạch của phẩm cấp có thứ hạng cao nhất.
Đối với DN thủy sản, sản phẩm qua quá trình
sản xuất thường cho ra nhiều sản phẩm đạt yêu
cầu kỹ thuật và nhiều sản phẩm chưa đạt yêu
cầu về kỹ thuật như tính thẩm mỹ, kích thước,
màu sắc… những sản phẩm này đều được tiêu
thụ ra thị trường với nhiều mức giá khác nhau,
nếu đạt tiêu chuẩn thì đơn giá cao, không đạt
tiêu chuẩn đơn giá giảm dần. Những sản phẩm
đạt tiêu chuẩn và không đạt tiêu chuẩn được gọi
là thứ hạng sản phẩm (phẩm cấp). Theo đó, quy
tắc chung của phương pháp này là sản phẩm
có nhiều thứ hạng phẩm cấp đều được tiêu thụ
ra thị trường với những mức giá khác nhau,
nếu số lượng sản phẩm sản xuất ra càng ít thứ
hạng phẩm cấp thì sản phẩm đó càng đạt tiêu
chuẩn, đơn giá bán càng cao và lợi nhuận mang
lại là tối đa và nếu số lượng sản phẩm sản xuất
ra càng nhiều thứ hạng phẩm cấp thì tất nhiên
vẫn tạo ra lợi nhuận nhưng trường hợp này lợi
nhuận là thấp nhất.
Quá trình thực hiện: Đối với những DN chế
biến, xuất khẩu thủy sản, quá trình sản xuất có
thể bằng thủ công hoặc theo dây chuyền sản xuất,
nhân viên tiến hành quan sát, tổng hợp số liệu
từng mặt hàng thủy hải sản. Số liệu này được
chuyển về các bộ phận liên quan để tiến hành
đánh giá chất lượng sản xuất cho từng loại mặt
hành.
Cụ thể, nhân viên cần tổng hợp số liệu về số
lượng sản phẩm sản xuất và đơn giá bán của từng
sản phẩm. Nhân viên cần đánh giá trong số lượng
sản phẩm sản xuất, những sản phẩm nào được
xem là đạt tiêu chuẩn đã quy định, sản phẩm nào
chưa đạt tiêu chuẩn, từ đó tổng hợp lại và tiến
hành sử dụng phương pháp phân tích chất lượng
theo hệ số phẩm cấp bình quân.
Công thức tính như sau:
∑
∑
=
=
=
n
i
kI
i
n
i
ki
i
p
PQ
PQ
H
1
1
.
.
Hp: hệ số phẩm cấp bình quân
Qi: số lượng sản phẩm của thứ hạng phẩm cấp i
Pki: đơn giá kế hoạch của thứ hạng phẩm cấp i
PkI: đơn giá kế hoạch của thứ hạng phẩm cấp
loại 1
Nếu Hp càng gần 1, chứng tỏ chất lượng sản
phẩm sản xuất ra càng cao. Hp càng xa 1 thì sản
phẩm sản xuất ra nhiều thứ hạng phẩm cấp, chất
lượng sản phẩm sản xuất ra thấp.
Khi hệ số phẩm cấp bình quân thay đổi sẽ ảnh
hưởng đến doanh thu cũng như lơi nhuận của
DN, thể hiện qua công thức sau:
∆G
s
= (H
p1
- H
pk
) x ∑Q
1i
.P
kI
Qua công thức trên, ta thấy nếu cùng một khối
lượng sản phẩm sản xuất nhưng nếu tăng được hệ
số phẩm cấp bình quân thì làm tăng được doanh
thu. Do vậy, có thể nói: Nâng cao chất lượng sản
phẩm, cũng có nghĩa là nâng cao giá trị sản xuất
của DN. Nếu ∆G
s
>0 chứng tỏ doanh thu và lợi
nhuận tăng và ngược lại.
Chẳng hạn, DN A chuyên chế biến về thủy sản,
cụ thể là sản phẩm mực, năm 2017 DN tiến hành
chế biến theo quy trình sản xuất và đầu ra thu
được là sản phẩm mực loại 1 và mực loại 2, trong
đó quy định mực loại 1 (thứ hạng 1) là sản phẩm
đạt tiêu chuẩn về màu sắc, kích thước... mực loại
2 (thứ hạng 2) là những sản phẩm chưa đúng theo
tiêu chuẩn mà DN đề ra. Sau
quá trình sản xuất thu được
nhiều sản phẩm, qua quá trình
kiểm tra có những sản phẩm
đạt tiêu chuẩn và không đạt
tiêu chuẩn như sau:
Bảng 1: Sản lượng thủy sản Việt Nam năm 2017
Chỉ tiêu
Sản lượng (nghìn tấn)
% tăng/giảm so với năm 2016
Sản lượng th y sản nuôi trồng
3.835,7
+ 5,2
Sản lượng th y sản khai thác
3.389,3
+ 5,1
Sản xuất th y sản
7.225
+ 5,2
Nguồn: Tổng cục Thống kê, 2017
