TÀI CHÍNH -
Tháng 6/2017
9
chuyền sản xuất sẽ tự động kết hợp với nhau để sản
xuất đơn chiếc mới mức giá thấp như hiện nay. Đây
gọi là thời đại sản xuất hàng loạt sản phẩm đơn chiếc
theo nhu cầu của khách hàng. Đi tiên phong trong
lĩnh vực này là nước Đức.
Thứ hai
, sự thay đổi trong khái niệm thay đổi thiết
kế mới của sản phẩm như ô tô, xe máy... Hiện nay,
giá trị gia tăng của ngành sản xuất phụ thuộc chủ
yếu vào việc gia công vật liệu như kim loại thành sản
phẩm, đưa vào đó phần mềm hoặc hệ thống điều
khiển. Tuy nhiên trong tương lai hệ thống kết nối
internet sẽ thu thập nhu cầu của khách hàng, dựa trên
cở sở đó nhà sản xuất sẽ chỉ cập nhật phần mềm để
lên đời sản phẩm như những chiếc điện thoại thông
minh hiện nay. Không những sản phẩm mà thiết bị
sử dụng trong sản xuất cũng chỉ cần cập nhật phần
mềm để thêm tính năng mới mà không cần phải thay
mới chi tiết hay bộ phận. Nắm đầu xu thế này đang
là các công ty của Mỹ.
Thứ ba,
thế giới sẽ chứng kiến một cuộc lật đổ
ngoạn mục của các DN CNTT, khi họ biến các DN
sản xuất trở thành “tay sai” cho mình. Với khả năng
thu thập và phân tích dữ liệu các DN công nghệ
thông tin sẽ nắm được nhu cầu của khách hàng và
tự đưa ra được sản phẩm tương ứng. Sau đó họ sẽ
thuê DN sản xuất làm sản phẩm giúp mình. Vì thế,
thời đại của một “cuộc đảo chính” trong nền sản xuất
đang tới gần.
Giống như các cuộc cách mạng trước đó, CMCN
4.0 có tiềm năng nâng cao mức thu nhập toàn cầu và
cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân trên
toàn thế giới. CMCN 4.0 sẽ tạo ra các lợi ích hết sức
to lớn. Người tiêu dùng dường như được hưởng lợi
nhiều nhất từ cuộc cách mạng công nghệ này. Cuộc
CMCN 4.0 đã tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới với
chi phí không đáng kể phục vụ người tiêu dùng. Chỉ
đơn giản với một thiết bị như một máy tính bảng,
chúng ta có thể đọc sách, lướt web và thông tin liên
lạc, sở hữu khả năng xử lý tương đương với 5.000
máy tính để bàn của 30 năm trước, với chi phí lưu
trữ thông tin gần như bằng không (ngày nay lưu trữ
1GB có chi phí trung bình ít hơn 0,03 USD một năm,
so với hơn 10.000 USD thời điểm cách đây 20 năm).
Trong tương lai, sáng tạo công nghệ cũng sẽ dẫn
đến sự thay đổi diệu kỳ từ phía cung, với những lợi
ích lâu dài về hiệu quả và năng suất. Chi phí giao
thông vận tải và thông tin liên lạc sẽ giảm xuống,
hậu cần và các chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ trở nên
hiệu quả hơn, các chi phí thương mại sẽ giảm. Tất cả
những điều đó sẽ giúp mở rộng thị trường và thúc
đẩy tăng trưởng kinh tế.
Đồng thời, như các nhà kinh tế Erik Brynjolfsson
và AndrewMcAfee đã chỉ ra, CMCN 4.0 có thể mang
lại sự bất bình đẳng lớn hơn, đặc biệt là ở khả năng
phá vỡ thị trường lao động. Khi tự động hóa thay thế
con người trong toàn bộ nền kinh tế, người lao động
sẽ bị dư thừa và điều đó làm trầm trọng hơn khoảng
cách giữa lợi nhuận so với đồng vốn và lợi nhuận so
với sức lao động. Mặt khác, xét về tổng thể, các công
việc an toàn và thu nhập cao hơn có thể sẽ gia tăng
sau khi công nghệ thay thế dần con người.
Ngoài mối quan tâm kinh tế, sự bất bình đẳng là
mối quan tâm xã hội lớn nhất gắn liền với CMCN 4.0.
Những người hưởng lợi lớn nhất của sự đổi mới có
xu hướng là các nhà cung cấp vốn trí tuệ và vật chất -
những nhà sáng tạo, các cổ đông và nhà đầu tư - điều
này giải thích chênh lệch tăng lên về sự giàu có giữa
những người phụ thuộc vào vốn và với lao động. Do
đó, công nghệ là một trong những lý do chính giải
thích tại sao thu nhập đã chững lại, hoặc thậm chí
giảm, đối với phần lớn dân số ở các nước có thu nhập
cao: nhu cầu lao động có tay nghề cao đã tăng trong
khi nhu cầu đối với người lao động ít được đào tạo
và kỹ năng thấp đã giảm.
Thời đại IoT cũng tạo ra những thách thức nhất
định mà các quốc gia cần phải có sự chuẩn bị trước.
Chẳng hạn như việc gia tăng sử dụng hệ sinh thái IoT
sẽ làm tăng nguy cơ xâm phạm đời tư, an ninh mạng
và những vấn đề liên quan đến trách nhiệm của con
người trong sử dụng các sản phẩm kết nối không dây
hay các phương tiện không người lái. Các vấn đề bảo
mật sẽ trở nên quan trọng hơn rất nhiều. Ngoài ra,
cần phải duy trì tính toàn vẹn của quá trình sản xuất,
tránh các rủi ro nào về CNTT, những yếu tố sẽ gây
hậu quả sản xuất, cần bảo vệ bí quyết công nghiệp
(được chứa trong các tập tin điều khiển cho các thiết
bị tự động hóa công nghiệp)...
Tài liệu tham khảo:
1. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư bối cảnh, các xu hướng lớn và những
sản phẩm điển hình, Tạp chí Tự động hóa ngày nay, 5/2016
2. Desigh Principles for Industrie 4.0 Scenarios, Hermann, Pentek, Otto, 2015.
3. Only One – Tenth of Germany’s High – Tech Stratery, Bill Lydon, Industry
4.0, 2014
Một điều chắc chắn là trong tương lai, tài
năng, chứ không phải là vốn, sẽ là yếu tố quan
trọng bậc nhất, cốt lõi của sản xuất. Điều này
sẽ làm phát sinh một thị trường việc làm ngày
càng phân hóa theo hai nhóm: “kỹ năng thấp/
lương thấp” và “kỹ năng cao/lương cao”. Viễn
cảnh này sẽ góp phần làm gia tăng những mâu
thuẫn trong xã hội.
