108
KẾ TOÁN - KIỂM TOÁN
Về tổ chức lập và trình bày
báo cáo tài chính hợp nhất
Trong công tác kế toán ở Pháp, phương pháp lập
và trình bày BCTC hợp nhất tại các tập đoàn của kinh
tế tuân thủ theo quy định của Liên minh châu Âu với
các nội dung cơ bản sau:
- Lợi ích của cổ đông không kiểm soát: Lợi ích cổ
đông thiểu số trình bày tỷ lệ phần trăm nắm giữ công
ty con phần không được sở hữu bởi công ty mẹ. Bằng
cách xem xét kế toán hợp nhất, đưa ra lợi ích cổ đông
thiểu số trong vốn sở hữu của nó trong công ty con
ở thời điểm cuối năm. Nếu công ty con có vốn của
cổ phiếu ưu đãi trong bảng cân đối kế toán sẽ đưa ra
lợi ích của cổ đông không kiểm soát trong vốn của cổ
phiếu ưu đãi.
- Loại trừ các khoản trong giao dịch nội bộ: Giao
dịch nội bộ bao gồm các khoản vay bởi công ty mẹ với
công ty con và ngược lại, các khoản nợ hiện tại giữa
công ty mẹ và công ty con. Trước hết phải chỉ ra các
khoản giao dịch nội bộ sau đó loại trừ các giao dịch
nội bộ này.
- Lợi nhuận chưa phân phối trước khi mua: Xem
xét giá phí của quyền kiểm soát và tính toán bất cứ
khoản lợi thế thương mại, vốn dự trữ phát sinh khi
mua các công ty con. Các khoản dự trữ của công ty
con ở ngày mua được coi là các khoản lợi nhuận hoặc
dự trữ trước khi mua.
- Đánh giá lại tài sản ở ngày mua: Công ty mẹ luôn
đánh giá lại tài sản hoặc các khoản nợ của công ty con
ở ngày mua nhằm xác định lợi thế thương mại hoặc
vốn dự trữ tại ngày đó. Cách xử lý nhanh hơn đó là
điều chỉnh trước sự ảnh hưởng của việc đánh giá lại
trong quá trình hợp nhất như: Nợ Tài sản cố định/Có
dự trữ đánh giá lại và sau đó: Nợ dự trữ đánh giá lại/
Có giá trị khoản đầu tư, hay có thể đơn giản hơn là:
Nợ TK Tài sản cố định/Có TK giá trị khoản đầu tư.
- Các khoản cổ tức trước khi mua: Các khoản cổ tức
công ty mẹ nhận được từ công ty con trước ngày mua
được áp dụng trong việc giảm giá của khoản đầu tư
vào công ty con.
Các khoản cổ tức kể từ thời điểm mua: Nếu các
khoản cổ tức kể từ khi mua được trả bởi công ty con,
thì không có sự điều chỉnh kế toán tăng lên trong
hợp nhất.
Các khoản cổ tức kể từ khi mua - được công ty con
trả và không được ghi nhận bởi công ty mẹ: Điều này
cũng thể hiện loại bổ khoản cổ tức này bằng các điều
chỉnh định khoản thông qua việc điều chỉnh ghi chép
trong việc chuẩn bị sổ kế toán hợp nhất đối với khoản
cổ tức nhận được từ công ty con:
Nợ TK loại bỏ cổ tức
Có TK các khoản dự trữ của công ty mẹ
Các khoản nợ được mua bởi công ty mẹ và lợi
nhuận có thể nhận được: Sử dụng cùng những chính
sách kế toán đối với các cổ tức thường và cổ tức ưu đãi
khi mẹ sở hữu các khoản nợ trong công ty con trừ khi:
Các khoản lợi nhuận phải loại trừ để từ bỏ các khoản
cổ tức kế toán.
- Các khoản lợi nhuận nội bộ: Lợi nhuận nội bộ
phát sinh do chứng khoán và tài sản cố định. Nguyên
tắc chung đó là loại bỏ các khoản lợi nhuận nội bộ và
đưa ra tài sản cố định ở mức giá của chúng đối với tập
đoàn. Việc từ bỏ những khoản lợi nhuận hoặc lỗ liên
quan tới các giao dịch nội bộ sẽ được giải quyết trong
lợi nhuận và lỗ của công ty trong khoản lợi nhuận
hoặc lỗ đã tăng lên.
- Các khoản cổ tức: Các khoản lợi nhuận của công
ty con, ngoài các khoản lợi nhuận được đánh giá đang
được sử dụng hợp nhất, nếu các khoản cổ tức không
đã đọc từ bỏ sẽ tạo ra sự nhân đôi tăng lên trong các
TK hợp nhất.
Bài học kinh nghiệm choViệt Nam
Qua nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán trong
các tập đoàn kinh tế ở Pháp, bài viết rút ra một số bài
học kinh nghiệm cho Việt Nam về tổ chức công tác kế
toán theo mô hình công ty mẹ - công ty con như sau:
Thứ nhất,
tổ chức công tác kế toán trong các tập
đoàn kinh tế thường bao gồm các nội dung về tổ chức
TK, sổ kế toán và báo cáo kế toán tổng hợp.
Thứ hai,
trên thế giới không có nước nào quy định
chính thức về nội dung và hình thức tổ chức bộ máy
kế toán mà tùy vào quy mô của DN hoạt động theo
mô hình công ty mẹ - công ty con; yêu cầu của nhà
quản trị hoạt động theo lĩnh vực, bộ phận, khu vực
địa lý mà tổ chức bộ máy kế toán một cách phù hợp.
Thứ ba,
tổ chức công tác kế toán trong các DN hoạt
động theo mô hình công ty mẹ - công ty con vừa phải
đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc kế toán quốc gia, vừa
kết hợp hài hòa với các thông lệ, chuẩn mực kế toán
quốc tế; đồng thời, đáp ứng yêu cầu quản lý cụ thể
theo mỗi loại hình DN
Thứ tư,
công nghệ thông tin là phương tiện hữu hiệu
để kế toán được thực hiện khoa học và hiệu quả bởi vậy
các DN cần tăng cường ứng dụng tổ chức công tác kế
toán vào việc xử lý số liệu và công tác kế toán.
Tài liệu tham khảo:
1. Luật Kế toán 2015;
2. PGS., TS. Lưu Đức Tuyên; PGS., TS. Ngô Thị Thu Hồng (2014) “Tổ chức công tác kế
toán trong DN” - NXB Tài chính;
3. Donal E. Kicso Ph.D, CPA; Jerry J. Weygandt Ph.D, CPA (1998);
4. Jerry J. Weygandt Ph.D, CPA; Donal E. Kicso Ph.D, CPA; Waller G. Kell Ph.D, CPA
(1993), Accounting Principles, JohnWiley & Son Inc.
