50
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
quả điều tra cho thấy, 53% DN cho rằng, Hiệp định
EVFTA sẽ có tác động tích cực tới tương lai kinh
doanh của mình, trong khi đó chỉ có 3% DN đánh
giá, Hiệp định EVFTA sẽ có tác động tiêu cực đến
tương lai kinh doanh của họ. 18% DN khác cho
rằng, Hiệp định EVFTA sẽ vừa có tác động tiêu
cực vừa có tác động tích cực, trong khi 5% DN
đánh giá Hiệp định EVFTA sẽ không có tác động
gì đáng kể. Có 20% DN chưa thể xác định được
tác động của Hiệp định EVFTA và vì vậy không
có ý kiến.
Mức độ chuẩn bị của doanh nghiệp
Theo Báo cáo Điều tra về mức độ chuẩn bị của
DN Việt Nam để thực thi các Hiệp định FTA thực
hiện vào tháng 8/2015 của VCCI cho thấy, các DN
Việt Nam dường như vẫn chưa có sự chuẩn bị kỹ
lưỡng cho việc thực thi các FTA nói chung cũng
như Hiệp định EVFTA nói riêng. Kết quả điều tra
của VCCI cho thấy, 63% DN chưa có bất kỳ hành
động chuẩn bị nào để chuẩn bị cho việc thực thi
các FTA trong tương lai. Đối với các DN đã có sự
chuẩn bị, phần nhiều mới chỉ chuẩn bị “một chút”,
chủ yếu tập trung vào những hoạt động dễ, ít tốn
kém, chỉ đòi hỏi thái độ mở, chủ động tiếp nhận là
chính (chủ yếu là tìm hiểu, tìm kiếm thông tin từ
bên ngoài) mà chưa phải những hoạt động đòi hỏi
những nỗ lực chủ động và nguồn lực thực sự từ
bên trong (như đào tạo nhân lực, chuẩn bị nguồn
lực, nghiên cứu để tham vấn chính sách…).
Đề cập sâu hơn về những lý do chủ yếu giải thích
tại sao sự chuẩn bị của DN cho Hiệp định EVFTA
nói riêng và các Hiệp định FTA nói chung còn hạn
chế, có tới 65% DN cho biết, họ không có thông
tin thích hợp về các cam kết, 40% nói họ không
có đủ nguồn lực hay nhân lực để tiến hành các
hoạt động chuẩn bị và 35% thừa nhận là họ không
biết phải chuẩn bị gì, bởi không được hướng dẫn
gì. Một số lý do khác cũng được nhắc tới nhưng
ở mức độ ít hơn, ví dụ do DN cho rằng, các Hiệp
định FTA nói chung và Hiệp định EVFTA nói riêng
sẽ không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh
của mình (17%). Cũng có một nhóm nhỏ cho biết
kinh nghiệm thực hiện các FTA trước đây, không
chuẩn bị gì cũng không sao cả (8%), không chuẩn
bị gì vì có chuẩn bị cũng không ăn thua (5%), hoặc
thấy các DN như mình không ai chuẩn bị gì (5%).
Kết quả này cho thấy, nguyên nhân dẫn tới việc
DN hầu như chưa chuẩn bị gì nhiều cho các FTA
là từ cả các nguyên nhân khách quan (thiếu thông
tin, hướng dẫn) và chủ quan (thiếu nguồn lực). Và
việc khắc phục những bất cập này lại không phải
thủy sản ủng hộ Hiệp định TPP, mặc dù họ lo lắng
trước tương lai thực thi Hiệp định TPP. Trong khi
đó, các DN trong lĩnh vực dịch vụ, xây dựng, khai
khoáng lại cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ với Hiệp
định này.
- Liên quan tới Hiệp định EVFTA: Báo cáo kết
quả điều tra về sự sẵn sàng của các DN trước Hiệp
định EVFTA, do VCCI thực hiện vào tháng 8/2015
cho thấy, mặc dù mức độ hiểu biết của các DN Việt
Nam về Hiệp định EVFTA có phần khả quan hơn
Hiệp định TPP, mức độ sẵn sàng của các DN này
trước Hiệp định EVFTA vẫn còn nhiều lo ngại. Cụ
thể, mặc dù có tới 82% DN được điều tra đã biết
về việc Việt Nam tham gia đàm phán Hiệp định
EVFTA ở các mức độ khác nhau, song có tới gần
57% trong số đó “chỉ nghe nói tới” mà không biết
gì sâu hơn và số đã tìm hiểu kỹ chỉ vỏn vẹn chưa
đầy 4%. Về chất lượng của các nguồn thông tin,
trong khi có 52% DN đánh giá các thông tin từ
nguồn hiệp hội, VCCI là từ bình thường đến mức
khá chi tiết thì tỷ lệ này ở nguồn Đoàn đàm phán
và các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chỉ là 24%
và 34% (theo chiều ngược lại, có tới 58-68% DN
cho rằng, thông tin từ cơ quan nhà nước có thẩm
quyền và Đoàn đàm phán là “hầu như không đáng
kể”; trong khi, tỷ lệ này chỉ là 30% đối với nguồn
thông tin từ các Hiệp hội và VCCI).
Tuy nhiên, kết quả trên có sự phân hóa nhất định
theo nhóm DN. Dường như các DN dân doanh và
FDI dựa khá nhiều vào nguồn tin từ các hiệp hội
và VCCI, trong khi các DN nhà nước lại nhận được
nhiều thông tin từ việc tham vấn với các cơ quan
nhà nước có thẩm quyền. Đây là điều đáng lo ngại,
mặc dù VCCI và các hiệp hội là các đầu mối thông
tin cho các DN nhưng từ góc độ phân tích các nội
dung cam kết thì Đoàn đàm phán và các bộ, ngành
liên quan mới là các đơn vị có thông tin chi tiết,
chính xác và đầy đủ nhất cho các DN.
Kỳ vọng của DN trước Hiệp định EVFTA, kết
HÌNH 1: HIỂU BIẾT CỦA DN VỀ HIỆP ĐỊNH TPP PHÂN THEO
XUẤT XỨ ĐẦU TƯ VÀ NGÀNH HÀNG
Nguồn: Báo cáo PCI 2014 của VCCI
