TÀI CHÍNH -
Tháng 6/2015
69
khích nhà cung cấp tư nhân có trách nhiệm hơn trong
việc cung cấp dịch vụ…
Tuy nhiên, theo đánh giá của giới chuyên gia thì việc
áp dụng phương thức hợp tác PPP vào phát triển cơ sở
hạ tầng giao thông hiện nay vẫn chưa thực sự đạt được
hiệu quả như mong muốn, bởi do những bất cập sau:
Thứ nhất,
nguồn vốn xã hội hóamới chỉ tập trung đầu
tư cho lĩnh vực đường bộ là chủ yếu.
Thứ hai,
phương thức huy động vốn cũng chưa thực
sự phong phú, nguồn vốn đầu tư chủ yếu từ ngân sách
nhà nước, số ít được đầu tưbằng vốnODAhoặc vốn vay.
Hình thức huy động vốn còn đơn giản, các hình thức
BOT, BTO, BT chưa phổ biến… và bị bó buộc trong các
chỉ tiêu pháp lệnh của Nhà nước.
Thứ ba,
các nhà đầu tư tư nhân tham gia dự án giao
thông chủ yếu là các nhà đầu tư trong nước với năng lực
tài chính chưa đủmạnh; thiếu kinh nghiệmđầu tư, quản
lý, khai thác; thiếu amhiểu về đầu tư theo hình thức PPP;
chưa đánh giá được rủi ro nên khi triển khai còn gặp
nhiều vướng mắc.
Thứ tư,
nguồn vốn tín dụng chủ yếu là tín dụng ngắn
và trung hạn dưới 20 năm. Thực tế nhu cầu vay vốn của
dự án hạ tầng giao thông thường rất dài (khoảng 20 – 25
năm) song các tổ chức tín dụng trong nước thì hạn chế
về nguồn lực tài chính, cho nên phần lớn là các dự án chỉ
được cho vay giới hạn trong 15 năm, cá biệt mới có dự
án được vay 20 năm.
Thứ năm,
hành lang pháp lý đưa ra chưa theo kịp
thông lệ quốc tế. Chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa
cơ quan quản lý nhà nước, nhà đầu tư, địa phương
trong quá trình thực hiện dự án. Quyết định số 71/2010/
QĐ-TTg tuy đã kiện toàn hơn một bước song vẫn còn
nhiều hạn chế, bất cập, gây khó khăn cho nhà đầu tư và
nhà tài trợ…Nói chung, các chính sách trong huy động
vốn ngoài ngân sách nhà nước chưa đạt tính pháp lý cao
nhất, chưa tạo được niềm tin cho nhà đầu tư tư nhân.
Thứ sáu,
thủ tục hành chính hiện vẫn còn khá phức
tạp, điều kiện chưa thông thoáng, khiến các nhà đầu tư
tư nhân e ngại, do phải chờ đợi qua nhiều cấp, tốn nhiều
thời gian và công sức…
Thứ bảy,
công tác giải phóng mặt bằng các dự án nói
chung và các dự án giao thông hiện nay đều chậm, kéo
dài, ảnh hưởng đến tiến độ và gia tăng chi phí, giảmhiệu
quả đầu tư…Đây là những rào cản lớn đối với nhà đầu
tư tư nhân khi thamgia xây dựng các dự án hạ tầng giao
thông.
ĐểmôhìnhPPPđem lại lợi ích thực sự
Áp dụng mô hình PPP vào phát triển hạ tầng giao
thông được xác định là hướng đi đúng đắn trong bối
cảnh hiện nay. Tuy nhiên, để mô hình này thực sự đem
lại lợi ích như mong muốn, trong thời gian tới cần có
những giải pháp đủ mạnh. Cụ thể:
i) Chính phủ cần hoàn thiện cơ sở pháp lý trong lĩnh
vực đầu tư theo hình thức đối tác công tư, đồng bộ chính
sách ưu đãi, khuyến khích xã hội hóa trong đầu tư hạ
tầng giao thông như: Vay vốn ngân hàng lãi suất thấp
đối với những dự án đặc biệt quan trọng, các dự án ở
những vùng đặc thù, đảm bảo quốc phòng an ninh; ưu
tiên cho khai thác các dịch vụ liên quan dọc tuyến đường
bộ, miễn giảm thuế, thưởng tiến độ các dự án, hưởng
chênh lợi nhuận nếu nhà đầu tư tiết kiệm chi phí xây
dựng…
ii) Nghiên cứu, đổi mới chính sách giá, phí tiếp cận
với thông lệ quốc tế và phù hợp với cơ chế thị trường, tạo
thuận lợi và chia sẻ rủi ro với các nhà đầu tư, bảo đảm
cho các nhà đầu tư có hiệu quả.
iii) Cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời về danh mục
các dự án đầu tư PPP; kiện toàn các tổ chức huy động
vốn và các chính sách có liên quan.
iv) Chú trọng công tác lựa chọn nhà đầu tư, những
nhà đầu tư được lựa chọn phải có đủ năng lực tài chính
theo quy định và kinh nghiệmđầu tư xây dựng. Nguyên
tắc minh bạch tài chính cũng cần được bảo đảm.
vi) Các bộ, ngành, địaphươngvà cơquan có liênquan
hỗ trợ dự án PPP cần đẩy nhanh xử lý thủ tục về đất đai,
cấp giấy chứng nhận đầu tư, giải phóng mặt bằng… để
đảm bảo tiến độ và hiệu quả dự án, thu hút ngân hàng
thương mại tham gia vào quá trình thực hiện các dự án
PPP phát triển giao thông…
Tài liệu thamkhảo:
1.Bộ Giao thông Vận tải (2013), Đề án huy động các nguồn lực đột phá để đầu tư phát
triểnkếtcấuhạtầnggiaothông;
2.Các website: mpi.gov.vn, mt.gov.vn, mof.gov.vn, tapchitaichinh.vn,
tapchigiaothongvantai.vn…
BẢNG 2: MỘT SỐ CÔNG TRÌNH TRỌNG ĐIỂM ĐẦU TƯ
THEO HÌNH THỨC PPP
Tên dự án
Tổng mức
đầu tư
dự kiến
(Tỷ USD)
Hình
thức
đầu tư
Đường cao tốc Ninh Bình – Thanh Hóa
1,4
BOT
Đường cao tốc Thanh Hóa – Hà Tĩnh
1,3
PPP
Đường cao tốc Dầu Giây – Phan Thiết
0,8
PPP
Trung Lương – Mỹ Thuận – Cần Thơ
1,38
BOT
Đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng
1,3
PPP
Đường cao tốc Hà Nội – Hạ Long
1,7
PPP
Đường cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu
0,8
PPP
Đường cao tốc Dầu Giây – Đà Lạt
1,0
PPP
Cảng trung chuyển
Container Vân Phong
0,2
BO
Nguồn: Bộ Giao thông vận tải
