TÀI CHÍNH -
Tháng 6/2015
59
tăng các biện pháp phòng vệ thương mại. Rào cản
thương mại sẽ được các nước phát triển dựng lên
nhiều hơn và tinh vi hơn. Các nước đang phát triển
nếu không nâng cao năng lực sản xuất và chất
lượng sản phẩm sẽ khó lòng vượt qua được hàng
rào bảo hộ khắt khe của các nước phát triển.
Thứ ba, xu hướng gia tăng các tiêu chuẩn toàn cầu
đối với hàng hoá.
Thị trường hàng nông sản thế giới trong 10 năm
tới sẽ tiến lên một trình độ mới. Người tiêu dùng
của các nước đang phát triển, do thu nhập tăng và
được tiếp cận rộng rãi với môi trường phát triển
văn minh, hiện đại có xu hướng yêu cầu cao hơn
và tương đồng hơn với thị hiếu của các thị trường
phát triển về chất lượng và an toàn hàng xuất khẩu.
Bên cạnh đó, xu hướng phát triển kinh tế xanh, sản
phẩm tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi
trường cũng sẽ tiếp tục được gia tăng. Các nước
phát triển dựa vào đó để đưa ra các rào cản thương
mại và vì thế sẽ tác động mạnh đến thương mại
thế giới.
Thứ tư, các công ty đa quốc gia có vai trò ngày càng
lớn và chi phối các chuỗi sản xuất toàn cầu.
Các công ty đa quốc gia chiếm tỷ trọng ngày
càng lớn trong hoạt động thương mại quốc tế.
Trong khi, doanh nghiệp Việt Nam lại chưa tham
gia sâu vào chuỗi sản xuất toàn cầu nên hoạt động
xuất khẩu còn mang tính bị động; chỉ mới tham gia
vào các công đoạn gia công, xuất khẩu sang các thị
trường trung gian trong chuỗi, chưa tiếp cận được
tới thị trường tiêu dùng cuối cùng.
Thứ năm, thị trường thế giới còn tiềm ẩn những yếu
tố bất thường, khó dự báo.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là từ tình
hình chính trị thế giới không ổn định do tranh chấp
lãnh thổ, mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo và chủ nghĩa
khủng bố... ngày càng gia tăng. Vấn đề an ninh
lương thực của thế giới không được đảm bảo, an
ninh xã hội con người cũng trở nên không chắc
chắn trước diễn biến của thiên tai và bệnh dịch,
điều hành vĩ mô của chính phủ...
Nhận diện cơ hội và thách thức từ phía Việt Nam
Tự do thương mại sẽ tiếp tục diễn ra mạnh
mẽ trong những năm tới, xuất khẩu hàng hoá nói
chung và xuất xuất khẩu hàng nông sản của Việt
Nam nói riêng sẽ có cơ hội tăng trưởng trên một
số thị trường trọng điểm. Tuy nhiên, Việt Nam có
tận dụng được những cơ hội này hay không phụ
thuộc nhiều vào cách giải quyết các vấn đề nội tại
của nền kinh tế, bao gồm cả những cơ hội và thách
thức. Cụ thể:
Về cơ hội
Thứ nhất, Việt Nam ngày càng hội nhập sâu hơn vào
nền kinh tế thế giới.
Việt Nam đã trở thành thành viên của nhiều liên
kết khu vực và toàn cầu, mở rộng hợp tác thương
mại song phương và gia nhập WTO. Hiện thực hóa
các cam kết trên, Việt Nam sẽ có thêm cơ hội trong
việc mở rộng thị trường; hàng rào thuế quan và
phi thuế giảm xuống tạo điều kiện cho Việt Nam
phân bổ các nguồn lực một cách hiệu quả, thu hút
vốn và công nghệ từ các nước phát triển nhiều hơn.
Hoạt động xuất khẩu và khả năng cạnh tranh của
nền kinh tế Việt Nam theo đó sẽ được tăng cường.
Sau hơn 7 năm trở thành thành viên chính thức
của WTO, thị trường xuất khẩu của Việt Nam được
mở rộng, quy mô xuất khẩu nhiều mặt hàng vào
những thị trường lớn như Mỹ, EU đã được mở
rộng, đạt tốc độ tăng trưởng cao. Việc mở rộng các
hợp tác song phương của Việt Nam cũng tạo thêm
môi trường và thị trường cho doanh nghiệp mở
rộng sản xuất, xuất khẩu. Việt Nam đang tiếp tục
đẩy mạnh hợp tác kinh tế thương mại song phương
và khu vực. Cụ thể, đang tiến hành đàm phán các
Hiệp định FTA, Hiệp định EPA song phương và
khu vực. Triển vọng sẽ ký Hiệp định FTA với EU,
Hiệp định EPA với Hàn Quốc, Hiệp định TPP...
trong giai đoạn 2015-2025, đặc biệt việc tham gia ký
kết Hiệp định TPP không có Trung Quốc, Thái Lan,
Ấn Độ sẽ là cơ hội rất lớn để hàng nông sản Việt
Nam “chiếm lĩnh” thị trường của các nước thành
viên TPP; doanh nghiệp Việt Nam sẽ có cơ hội đẩy
mạnh xuất khẩu hàng hóa, tham gia vào mạng lưới
sản xuất và phân phối khu vực và toàn cầu.
Thứ hai, mô hình tăng trưởng kinh tế Việt Nam
đang dần có sự chuyển đổi theo hướng tích cực.
Việt Nam đang chuyển đổi mô hình tăng trưởng
theo chiều rộng sang mô hình tăng trưởng theo
chiều sâu; tăng trưởng dựa vào công nghiệp chế
biến và chế tạo với hàm lượng giá trị gia tăng cao.
Sự chuyển hướng này sẽ nâng cấp cơ cấu hàng
xuất khẩu theo hướng tích cực: Giảm tỷ trọng hàng
nguyên liệu thô và sơ chế, gia tăng tỷ trọng hàng
công nghiệp chế biến và chế tạo có hàm lượng giá
trị gia tăng cao.
Thứ ba, định hướng xuất khẩu tạo điều kiện thuận
lợi cho mở rộng thị trường xuất khẩu.
Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa thời kỳ
2011 - 2020, định hướng đến năm 2030 xác định:
Phát triển thị trường xuất khẩu là xây dựng, củng
cố các đối tác hợp tác chiến lược để phát triển thị
trường bền vững; chú trọng xây dựng và phát triển
hàng hóa có giá trị gia tăng cao, có thương hiệu
