TÀI CHÍNH -
Tháng 4/2016
21
tràn vào Việt Nam. Lúc đó, lượng hàng hóa nhập khẩu
ngày càng nhiều, đa dạng về chủng loại, đẹp về mẫu
mã, tốt về chất lượng, phù hợp về giá cả với quy trình
sản xuất công nghiệp hiện đại nên có lợi thế cạnh tranh
vượt trội hơn so với hàng hóa nội địa.
Nhiều nước tham gia TPP còn có xu hướng bảo
hộ sản xuất nội địa, vì vậy hàng hóa của các DN Việt
Nam sẽ phải đối mặt với với hàng rào phi thuế quan,
hàng rào kỹ thuật trong thương mại với những yêu
cầu nghiêm ngặt và tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường,
lao động, an toàn vệ sinh thực phẩm, sở hữu trí tuệ,
quy tắc xuất xứ hàng hoá, nhất là sản phẩm da giày,
dệt may và thủy sản.
Với những thách thức không hề nhỏ khi tham
gia TPP, các DN Việt Nam nói chung và DNNVV
nói riêng cần nghiên cứu, nắm chắc nội dung của
hiệp định để hạn chế rủi ro. Đo dó, DNNVV cần tự
đánh giá lại mình để tìm ra những ưu, khuyết điểm
đã bộc lộ trong thời gian vừa qua; soi với các điều
kiện, tiêu chuẩn của TPP để tìm ra điểm chưa đáp
ứng đủ. Qua đó, xác định rõ những vấn đề cần phát
triển hoặc thu hẹp, nghiên cứu rõ các cơ chế, chính
sách, điều kiện để tìm ra ưu khuyết điểm đối với
DN để khai thác triệt để những lợi thế và khắc phục
những yếu kém.
Hiện nay, các DN ở một số nước như Singapore,
Malaysia đã đi tắt đón đầu và đang tận dụng rất tốt
các cơ hội của hội nhập. Vì thế, để cải thiện và ứng
phó với sức ép cạnh tranh sắp tới, DN Việt Nam phải
luôn học hỏi và giữ tâm thế chủ động trong mọi tình
huống. Trước hết là chủ động chuẩn bị chu đáo nhằm
cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu có mức giá ngày
càng giảm bằng cách xây dựng các yêu cầu kỹ thuật
tối thiểu; lưu trữ đầy đủ hồ sơ chứng từ gốc để chứng
minh xuất xứ nguyên liệu đầu vào, chuẩn bị tốt các
điều kiện khi có yêu cầu kiểm tra chất lượng sản phẩm
tại cơ sở sản xuất; sẵn sàng ứng phó khi có tranh chấp
thương mại xảy ra… Bởi chỉ riêng Hiệp định TPP,
hàng hóa xuất khẩu vào thị trường này cũng đã phải
đạt tỷ lệ nội địa hóa từ 55% giá trị trở lên.
Bên cạnh đó, DNNVV cũng cần chủ động nâng cao
mẫu mã, chất lượng sản phẩm, dịch vụ sau bán hàng,
có chiến lược kinh doanh phù hợp… để giữ vững thị
phần trong nước đồng thời tìm kiếm các thị trường
mới để đầu tư phát triển.
Cạnh tranh trong nước đã khó, khi cam kết quốc tế
có hiệu lực, họ lại càng phải đối mặt với sự cạnh
tranh mạnh mẽ từ DN lớn bên ngoài, những điểm
yếu của khối DN vừa và nhỏ theo đó sẽ càng được
bộc lộ rõ nét hơn. Do đó, nếu họ biết tận dụng tốt cơ
hội thuận lợi sẽ đẩy lùi được khó khăn thách thức,
tạo ra cơ hội thuận lợi mới lớn hơn; ngược lại, khó
khăn thách thức sẽ lấn át, nếu họ sẽ bị thua thiệt.
Điều cần nhấn mạnh là, trong các hiệp định thương
mại tự do, cơ hội luôn đi liền với thách thức và trong
thách thức luôn ẩn chứa cơ hội – đây cũng là biện
chứng của tiến trình phát triển.
Giải pháp phát triển
Mặc dù còn nhiều hạn chế nhưng không thể phủ
nhận vai trò và những đóng góp của DNNVV đối
với nền kinh tế là rất lớn như: Cung cấp một lượng
hàng hóa đáng kể cho tiêu dùng với xuất khẩu, tạo ra
việc làm và thu nhập cho người lao động, đóng góp
cho ngân sách nhà nước thông qua nộp thuế. Trong
bối cảnh phát triển của chuyên môn hóa và hợp tác
cùng phát triển đã không cho phép một DN tự khép
kín chu trình sản xuất kinh doanh, mà thay vào đó là
các DNNVV là vệ tinh của DN lớn. Mô hình này đã
và đang tỏ ra phù hợp với bối cảnh hội nhập kinh tế
ngày càng sâu rộng như hiện nay. Với quy mô vốn và
lao động không lớn, các DNNVV có thể nhanh chóng
thành lập, chuyển đổi mặt hàng sản xuất kinh doanh.
Đây chính là yếu tố giúp thúc đẩy lưu thông hàng
hóa, cung cấp hàng hóa, dịch vụ bổ sung của các
DNNVV cho các DN lớn. DNNVV là vệ tinh, những
xí nghiệp gia công những bộ phận đơn giản trong các
sản phẩm, dịch vụ của các DN lớn, đồng thời là mạng
lưới tiêu thụ hàng hóa cho các DN lớn.
Ngoài ra, DNNVV còn đóng vai trò tích cực trong
phát triển kinh tế địa phương và tạo mối liên hệ chặt
chẽ với các tổng công ty nhà nước và các tập đoàn
xuyên quốc gia. Chẳng hạn, nhiệm vụ sản xuất ốc vít
hay sạc pin cho điện thoại di động là phần việc của
các DNNVV. Thực chất, đa phần công nghiệp phụ trợ
tại các nước phát triển thường do các DNNVV đảm
nhiệm. Vì đây là thế mạnh của loại hình DN này.
Phải thừa nhận, khi tham gia TPP, các DN Việt
Nam đặc biệt là các DNNVV sẽ được tiếp cận với các
thị trường rộng lớn, sẽ có nhiều cơ hội để phát triển
sản xuất, nâng cao kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm
có lợi thế, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, mở rộng
các hoạt động dịch vụ, tạo tiền đề cho phát triển sản
xuất trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng toàn
cầu. Nhưng ngược lại, Việt Nam cũng phải mở cửa
thị trường, nên mức độ cạnh tranh về sản xuất, tiêu
thụ hàng hóa sẽ khốc liệt hơn khi các nhà đầu tư TPP
Nếu tính đến tác động cộng hưởng của Hiệp
định TPP với các FTA đã ký hoặc đang đàm
phán, cơ hội còn lớn hơn nhiều vì nước ta sẽ
có quan hệ thương mại tự do với 55 quốc gia,
trong đó có 15 nước thuộc nhóm G20.
