TÀI CHÍNH -
Tháng 4/2016
83
- Người lao động không được hưởng các chế độ
phúc lợi xã hội nên làm việc không ổn định. Khi phải
thay thế lao động, chủ hộ phải đào tạo lại mất thời
gian, ảnh hưởng tới công việc cũng như tiến độ, chất
lượng thực hiện đơn hàng…
Tăng cường vai trò và sự hiện diện của kế toán
trong khu vực kinh tế phi chính thức
Một là,
hiện nay, chế độ kế toán hộ kinh doanh theo
quyết định số 169/2000/QĐ-BTC và sửa đổi, bổ sung
theo Quyết định số 131/2002/QĐ-BTC vẫn còn nhiều
điểm bất cập không còn phù hợp với tình hình thực
ti n. Do đó, Bộ Tài chính cần sớm nghiên cứu sửa đổi,
bổ sung chế độ kế toán hộ kinh doanh phù hợp với
quy định quản lý thuế đối với hộ kinh doanh theo yêu
cầu của Tổng cục Thuế để tránh thất thu thuế.
Hai là,
tăng cường sự hiện diện và vai trò của kế
toán trong khu vực kinh tế phi chính thức bằng cách:
(i) Có các quy định mang tính hướng dẫn thực hiện
công tác kế toán cho các hộ kinh doanh theo hướng
đơn giản, d thực hiện; (ii) Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng
kiến thức trong thời gian ngắn với mức học phí thấp
hoặc nếu có thể là mi n học phí cho các chủ hộ kinh
doanh. Có thể quy định bắt buộc đối với các hộ kinh
doanh có mức thu nhập nhất định (từ 100 triệu đồng/
năm trở lên) phải có chứng chỉ kế toán.
Ba là,
tạo điều kiện thuận lợi cũng như khuyến
khích các hộ kinh doanh mở rộng hoạt động sản
xuất kinh doanh, tăng quy mô hoạt động và có định
hướng chuyển từ khu vực kinh tế phi chính thức sang
khu vực kinh tế chính thức. Trong giai đoạn đầu, cần
quan tâm đặc biệt tới các hộ có lao động thuộc nhóm
3, tiếp theo là các hộ nhóm 2. Các biện pháp cụ thể
là thông qua đơn giản thủ tục đăng ký kinh doanh,
đăng ký thuế, có chính sách khuyến khích hỗ trợ thiết
thực các hộ này khi chuyển đổi. Giải pháp này cần tập
trung nhiều hơn cho các hộ kinh doanh có số lao động
thường xuyên, ổn định từ 10 người trở lên.
Bốn là,
Chính phủ hỗ trợ các hộ kinh doanh trong
khu vực kinh tế phi chính thức thành lập Hiệp hội
các hộ kinh doanh. Hội này nằm ngoài khu vực kinh
tế chính thức nhưng hoạt động có sự hỗ trợ của Nhà
nước. Hội hoạt động trên cơ sở hỗ trợ cho các hộ kinh
doanh về đào tạo, tín dụng, thực hiện chính sách thuế
với mục đích hỗ trợ sự tăng trưởng, hợp pháp hóa các
hoạt động trong khu vực này.
Tài liệu tham khảo:
1. Viện Khoa học Thống kê, Tổng quan về kết quả điều tra thống kê khu vực kinh tế
phi chính thức ở Việt Nam, 2010;
2. Tổng cục Thống kê, Niên giám thống kê năm2014;
3. Kỷ yếu Ngỡ ngàng với đóng góp của kinh tế hộ gia đình, 2015.
khu vực kinh tế phi chính thức còn khá hạn chế. Hầu
hết các hộ gia đình, cá nhân kinh doanh không thực
hiện công tác kế toán theo quy phạm chung. Thông
thường, các hộ kinh doanh đều ghi chép lại các hoạt
động của mình trong sổ cá nhân nhưng không theo
một khuôn mẫu nhất định. Họ cũng không quan tâm
tới công tác kế toán, coi đó chỉ là những ghi chép cần
thiết của hoạt động kinh doanh.
Kết quả khảo sát 200 hộ kinh doanh có địa
điểm ổn định trên địa bàn quận Hải Châu – TP. Đà
Nẵng trong năm 2015 cho thấy, 16% số hộ không
ghi chép thông tin, trường hợp này rơi vào các hộ
kinh doanh tạp hóa nhỏ, quán ăn nhỏ, photocopy,
sửa chữa xe máy, số còn lại (hộ kinh doanh cà phê,
hàng ăn uống, hàng quần áo) có ghi chép thông tin
thu - chi hàng ngày, một số hộ sử dụng hóa đơn
đơn giản (thời gian, tên hàng, giá, số tiền và tổng
số tiền thanh toán), mở sổ kế toán chi tiết theo dõi
thu của từng hoạt động, từng loại hàng hóa như
các DN (4 hộ photocopy, 18 hộ bán cà phê, 2 hộ bán
bánh mỳ…). Điều đáng chú ý là những hộ này đều
không có kế hoạch đăng ký kinh doanh, lý do được
khảo sát là 63% cho rằng thực việc hiện kế toán
khó (mặc dù chưa làm công việc kế toán), 81% cho
rằng làm việc với cơ quan thuế phức tạp, có đến
86% các hộ kinh doanh hài lòng với cách tính thuế
khoán, tức là khi hộ kinh doanh đăng ký mở 2 sổ
kế toán thì được xem là đã thực hiện đầy đủ hóa
đơn, chứng từ bán hàng hóa, xác định đúng doanh
thu bán hàng và việc quản lý thuế dựa trên số liệu
kê khai của các hộ kinh doanh. Trên cơ sở này, cơ
quan thuế ấn định mức thuế và mức thuế này ổn
định trong cả năm.
Kết quả điều tra cũng cho thấy, các hộ kinh doanh
được khảo sát không có ý định mở rộng hoạt động sản
xuất kinh doanh, thực hiện công tác kế toán và nộp
thuế như DN. Theo tác giả, quan điểm này không phù
hợp bởi vì, trong số các hộ kinh doanh có nhiều hộ sử
dụng lao động bình quân trên 10 người, hoạt động sản
xuất đều đặn trong cả năm, nếu tính thuế khoán như
hiện nay thì không có lợi, đó là:
- Không phát hành được hóa đơn giá trị gia tăng
khi khách hàng yêu cầu, sẽ dẫn tới việc khó tiếp cận
với khách hàng lớn như là các cơ quan, DN đòi hỏi
phải có chứng từ kế toán khi giao dịch.
- Không hạch toán thu - chi để có cơ sở xác định
thuế thu nhập DN mà phải chịu mức thuế khoán.
Điều này không có lợi cho các hộ kinh doanh do mức
doanh thu tối thiểu để áp dụng thuế dưới 100 triệu
đồng là nhỏ hơn mức thu nhập chịu thuế thu nhập cá
nhân, nói cách khác là hộ kinh doanh phải chịu mức
thuế nhiều hơn so với hoạt động của một DN nhỏ.
