54
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
tàu thuộc mọi thành phần kinh tế nhưng có đến
hơn 500 chủ tàu nhỏ thuộc các thành phần kinh
tế tư nhân, nhỏ lẻ tại các địa phương, chiếm 27%
tổng trọng tải đội tàu. Có 33 chủ tàu sở hữu đội
tàu có tổng trọng tải trên 10.000 DWT, trong đó có
đến 25 chủ tàu thuộc 4 tập đoàn kinh tế lớn như:
Vinalines, PetroVietNam, Petrolimex và SBIC,
trong đó riêng Vinalines sở hữu đội tàu lớn nhất,
lên đến 2,4 triệu DWT với 122 tàu các loại, chiếm
45% tổng trọng tải đội tàu quốc gia.
Tuổi trung bình của đội tàu:
Hiện nay, tuổi trung
bình của đội tàu là 17, khá cao so với độ tuổi trung
bình khai thác hiệu quả của đội tàu biển thế giới
(thường khoảng 10 tuổi). Thực trạng này đã ảnh
hưởng rất nhiều đến tính năng kỹ thuật, mức độ
hiện đại, khả năng bảo đảm an toàn và hiệu quả
khai thác đội tàu.
Tình trạng kỹ thuật đội tàu:
Phần lớn các tàu Việt
Nam chưa đáp ứng được yêu cầu về an toàn kỹ
thuật. Tình trạng tàu Việt Nam bị lưu giữ vẫn còn
phổ biến và với tỷ lệ khá cao do không bảo đảm
các điều kiện an toàn kỹ thuật của tàu và trình
độ chuyên môn của thuyền viên theo yêu cầu của
công ước quốc tế. Điều này làm giảm uy tín và ảnh
hưởng nhiều đến khả năng cạnh tranh của đội tàu
Việt Nam trên thị trường vận tải quốc tế.
Cơ cấu đội tàu:
Cơ cấu hiện chưa hợp lý, đặc
biệt là cơ cấu tàu chuyên dụng như tàu container,
tàu hàng rời chuyên dụng. Tỷ trọng tàu container
trong tổng trọng tải đội tàu rất thấp với 34 tàu
container chỉ chiếm khoảng 4,1% so với 14% của
Năng lực cạnh tranh của ngành Vận tải biển
Việt Nam
Thống kê cho thấy, năng lực cạnh tranh tổng
hợp ngành Vận tải biển Việt Nam cải thiện không
đáng kể trong một giai đoạn dài về thứ hạng cũng
như vị trí cạnh tranh. Nếu như năm 2001 đạt 23,1
điểm (xếp hạng 8/15 quốc gia và 4/11 nước ASEAN)
thì đến năm 2013 vẫn chỉ đạt 29,5 điểm (xếp hạng
7/15 quốc gia và 4/11 nước ASEAN). Điều này cho
thấy, hàng loạt các vấn đề của các doanh nghiệp
(DN) vận tải biển như: Khó khăn tài chính; nguy
cơ phá sản hàng loạt; hiệu quả kinh doanh thấp;
đội tàu đầu tư lớn song không hiệu quả; năng lực
cạnh tranh thấp; khả năng quản lý điều hành và
khai thác thị trường vận tải yếu kém toàn diện so
với các chủ tàu nước ngoài.
Phân tích thực trạng các tiêu chí thành phần
của ngành Vận tải biển Việt Nam về năng lực cạnh
tranh hiện nay cho thấy:
Thứ nhất, về tiêu chí năng lực đội tàu (CFI):
Đội tàu Việt Nam:
Tính đến ngày 15/12/2014, đôi
tau Viêt Nam quản lý có 1.840 tau với tổng trọng
tải 7,3 triệu DWT. Trong đó, đội tàu do Nhà nước
quản lý 94 tàu, tổng trọng tải 2,15 triệu DWT, chiếm
5,89% về số lượng tàu nhưng chiếm 28,57% về tổng
trọng tải đội tàu Việt Nam. Thực tế cho thấy, đội
tàu Nhà nước hoạt động kinh doanh không hiệu
quả, thua lỗ nặng, cơ cấu đội tàu không hợp lý,
tình trạng kỹ thuật kém...
Về chủ sở hữu tàu:
Việt Nam hiện có 597 chủ
NĂNG LỰC CẠNHTRANHNGÀNHVẬNTẢI BIỂNVIỆT NAM:
NHÌNTỪCÁCTIÊUCHÍCẠNHTRANH
ThS. LƯU QUỐC HƯNG
- Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương,
ThS. LÊ THỊ THU HƯƠNG
- Đại học Nội vụ Hà Nội
Là một lĩnh vực mũi nhọn của ngành Giao thông vận tải nói riêng và nền kinh tế Việt Nam
nói chung, vận tải biển đã góp phần quan trọng trong việc tạo công ăn việc làm và là
ngành xuất khẩu lớn mang về nhiều ngoại tệ cho đất nước. Đề cập đến thực trạng năng lực
và vị thế cạnh tranh của ngành Vận tải biển Việt Nam, bài viết đề xuất các giải pháp nhằm
cải thiện năng lực cạnh tranh của ngành Vận tải nói chung và doanh nghiệp trong Ngành
nói riêng trong thời gian tới.
