46
KINH TẾ - TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
Những thay đổi của thị trường năng lượng
thế giới mới
Thị trường năng lượng thế giới mới đã có những
thay đổi về bản chất vì những lý do sau:
Một là,
áp lực cung lớn hơn cầu sẽ tiếp tục kéo
dài, do tình hình kinh tế thế giới chưa có khả năng
tăng trưởng cao trở lại. Thậm chí, những dấu hiệu
tăng trưởng chậm lại của một số nền kinh tế lớn như
Trung Quốc, châu Âu, Nhật Bản, các nước BRIC...
cho thấy tình hình có thể tồi tệ hơn. Cầu dầu mỏ
vẫn chưa thể tăng trở lại trong vài năm tới. Trong
khi đó, nhiều yếu tố mới xuất hiện ở phía cung. Đó
là sự xuất hiện vai trò là nước sản xuất dầu mỏ lớn
trên thế giới của Mỹ và cuộc chiến tranh giành thị
phần giữa Mỹ và Saudi Arab, hay sự xuất hiện của
Iran trở lại vai trò xuất khẩu dầu mỏ... khiến nguồn
cung thêm dư thừa.
Hai là,
mối đe doạ lớn về việc cung ứng dầu lửa
bị gián đoạn từ yếu tố địa chính trị ở Iran về cơ bản
bị loại bỏ làm cho việc phải lo tích trữ dầu trên thế
giới cũng vì thế bị loại bỏ theo. Yếu tố này góp phần
không nhỏ trong việc loại bỏ yếu tố đầu cơ giá dầu
từ nay về sau.
Ba là,
các yếu tố ngắn hạn hơn như việc đồng USD
lên giá cũng gây áp lực không nhỏ lên giá dầu vì dầu
mỏ buộc phải thanh toán bằng đồng USD.
Bốn là,
xét về dài hạn, sự xuất hiện khuynh
hướng khai thác, sử dụng các loại năng lượng sạch
đang trở thành những yếu tố trực tiếp và mạnh
mẽ gây áp lực lên giá dầu từ nay về sau. Nói cách
khác sự dịch chuyển sang năng lượng sạch đã có
chuyển biến về chất, đóng vai trò ngày càng quyết
định trong khuynh hướng giá dầu đi xuống trong
tương lai.
Năm là,
Mỹ sẽ giảm sự lệ thuộc vào dầu mỏ. Đó là
lý do giải thích tại sao Mỹ cho phép khai thác dầu mỏ
trở lại ở mọi nơi từ Alasca đến Texas và đang xem xét
cho phép các công ty Mỹ xuất khẩu dầu mỏ. Nói cách
khác, dầu lửa có khả năng không còn là loại nguyên
liệu quá quan trọng đối với Mỹ nữa.
Sáu là,
dự báo, giá dầu từ nay đến hết năm 2016
chủ yếu nằm trong khoảng từ 50 - 60 USD/thùng với
sác xuất 70%, và nằm trong khoảng 30 đến 40 đôla/
thủng với sác xuất 30%.
Tóm lại, một tình thế mới đối với giá dầu thế
giới đã xuất hiện. Trong tình thế mới này, giá dầu
sẽ không có cơ hội trở lại thời kỳ đỉnh cao như trước
đây. Những nền kinh tế lệ thuộc vào dầu lửa như
Việt Nam cần thay đổi cuộc chơi càng sớm càng tốt
nếu không muốn bị bỏ lại đằng sau trong bối cảnh
năng lượng mới trên thế giới xuất hiện.
dầu phải đi xuống và ngược lại.
Thực ra, sự biến động của đồng USD và giá dầu
thông thường được xem là những hiệu ứng ngắn
hạn. Tuy nhiên, sự lên giá của đồng USD từ nay trở
đi dự báo là sẽ tồn tại trong một thời gian dài. Bởi vì,
đúng vào lúc FED sẽ phải chấm dứt chính sách tiền
tệ rộng rãi, ECB và Ngân hàng Trung ương Nhật Bản
lại bắt đầu chính sách nới lỏng định lượng. Sự trùng
hợp này làm cho FED không thể nâng lãi suất nhanh
chóng được, trái lại buộc phải làm từ từ trong một
thời gian dài, nhằm tránh sự lên giá nhanh của đồng
USD, gây sốc cho nền kinh tế Mỹ và thế giới. Tác
động lên giá của đồng USD lên giá dầu đã chuyển
biến từ ngắn hạn (khoảng vài tháng hay một năm trở
lại) sang trung hạn (từ 3 - 5 năm)…
Sự dịch chuyển sang nguồn năng lượng tái tạo
Xu hướng cung lớn hơn cầu về dầu mỏ do các yếu
tố trên quy định có thể sẽ còn kéo dài trong ít nhất vài
năm tới. Nhưng quan trọng hơn là khuynh hướng
này sẽ còn chịu tác động mạnh mẽ từ một tình thế
mới đang xuất hiện trên thị trường năng lượng toàn
cầu. Đó là vai trò ngày càng lớn và không thể cản
nổi của nguồn năng lượng sạch, hay còn gọi là năng
lượng xanh hay là năng lượng có thể tái tạo.
Tổ chức Năng lượng Thế giới (IEA) cho biết,
khuynh hướng sử dụng dầu sản xuất điện của thế
giới có khuynh hướng giảm dần kể từ năm 1971-2013
trong khi khí ga tự nhiên và năng lượng tái tạo lại
tăng nhanh đặc biệt trong thập kỷ gần đây.
Năm 2013 là năm thế giới sản xuất ra 143 gigawatt
điện năng từ nguồn tái tạo, so với 141 gigawatt điện
sản xuất từ các nhà máy đốt các nhiên liệu hoá thạch.
Bất chấp những thay đổi trong giá gas và dầu mỏ,
chắc chắn vai trò của năng lượng tái tạo sẽ vượt trội
trong tương lai.
Báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp
Quốc (UNEP) cho thấy, khuynh hướng đầu tư vào
năng lượng tái tạo tăng lên nhanh chóng. Mức đầu
tư vào lĩnh vực này trong năm 2014 tăng cao ở mức
17% (so với năm 2013) lên tới 270 tỷ USD. 92% mức
đầu tư này là năng lượng mặt trời và gió. Đứng đầu
là Trung Quốc đầu tư 83,3 tỷ USD, tăng 39% (so với
năm 2013); tiếp theo là Mỹ 38,3 tỷ USD (tăng 7%),
Nhật Bản đứng thứ ba ở mức 35,7 tỷ USD, tăng 10%.
Lý do giải thích sự gia tăng nhanh chóng của vai
trò năng lượng tái tạo không chỉ ở chỗ chi phí của loại
năng lượng hoá thạch tăng quá cao, gây thiệt hại cho
tăng trưởng kinh tế toàn cầu, cũng không chỉ ở việc
vấn đề môi trường do sử dụng loại năng lượng gây ra,
mà còn ở chỗ những tiến bộ công nghệ năng lượng tái
tạo gần đây đã có những đột phá mạnh mẽ…
