24
so với trước, song nhu cầu chi tiêu vẫn rất lớn,
do vậy thâm hụt ngân sách luôn ở mức cao nên
Chính phủ siết chặt chi tiêu. Đây cũng là nguyên
nhân làm cho cầu tiêu dùng thấp và giá cả không
thể tăng cao như những năm trước.
Thứ ba,
cầu tiêu dùng mặc dù đã được cải
thiện, song vẫn thấp hơn so với thời kỳ trước
khủng hoảng tài chính thế giới. Những năm trước
khủng hoảng (2006 – 2007), tốc độ tăng trưởng
tiêu dùng trong nước hàng năm là trên 14%, trong
khi đó tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt
mức khoảng 7%, tồn kho sản phẩm chế tạo, chế
biến là khoảng 60 - 65%. Năm 2015, tăng trưởng
kinh tế đạt 6,68%, theo số liệu của Tổng cục Thống
kê, tính chung cả năm, tông mưc ban lẻ hang hoa
va doanh thu dich vu tiêu dung ước tính chỉ tăng
khoảng 9,4% và nếu loại trừ yếu tố giá thì chỉ tăng
khoảng 8,3%, tồn kho sản phẩm chế tạo, chế biến
là trên 72%. Như vậy, nếu so với những năm trước
khủng hoảng tài chính thế giới thì tốc độ tăng tiêu
dùng của Việt Nam còn thấp hơn nhiều. Điều đó
cho thấy cầu tiêu dùng vẫn còn hạn chế và đó là
một trong những nguyên nhân làm cho giá cả tiêu
dùng tăng thấp.
Thứ tư,
những bất ổn về chính trị - xã hội thế
giới. Những biến động của tình hình chính trị - xã
hội thế giới, những xung đột và bất ổn về tranh
chấp lãnh thổ bùng phát ở nhiều nơi đã liên tiếp
tạo ra những rủi ro bất ngờ trong cuộc sống đã
làm cho người dân thay đổi hành vi tiêu dùng
theo hướng tiết kiệm hơn, chi tiêu ít hơn và tăng
tích lũy.
Thứ năm,
thu nhập của người lao động tăng chậm
lại, đặc biệt là lương của công chức và viên chức
trong 2 năm gần đây không được điều chỉnh tăng.
Thứ sáu,
hành vi tiêu dùng của dân cư bước
đầu đã có những thay đổi theo hướng tiết kiệm.
động lên, xuống của giá năng lượng và đặc biệt là
giá dầu trên thị trường thế giới.
Bắt đầu những tháng đầu năm 2015, giá dầu
thế giới giảm mạnh từ khoảng 65 - 70 USD/
thùng xuống dưới 50 USD/thùng. Đến tháng 5 –
6 thì giá dầu đã tăng trở lại trong khoảng 55 – 60
USD/thùng. Những tháng tiếp theo, giá dầu lại
tiếp tục giảm còn khoảng 35 USD/thùng. Mặc
dù trong năm, ở một số thời điểm, Chính phủ
đã có những chính sách mà khi thực hiện chắc
chắn sẽ có tác động tới tăng CPI như việc điều
chỉnh tăng giá dịch vụ y tế, đẩy mạnh cho vay
tiêu dùng, đặc biệt là trong lĩnh vực bất động
sản, tăng tỷ giá với biên độ lớn… hoặc tăng chi
tiêu của dân cư cho giáo dục vào đầu năm học,
song những động thái này cũng không làm cho
CPI có biến động mạnh và có tác động vượt trội
tới CPI như sự biến động của giá dầu.
Nguyên nhân tác động tới CPI năm 2015
CPI là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp chịu sự tác
động của rất nhiều các yếu tố khác nhau. Tuy
nhiên, từ diễn biến thực tế của nền kinh tế, có thể
giải thích các nguyên nhân tác động tới CPI từ sự
tác động của một số yếu tố sau:
Thứ nhất,
giá xăng dầu trên thị trường thế giới
giảm mạnh. Giá dầu thô trên thị trường thế giới
đầu năm 2015 giao dịch với mức khoảng 65 - 70
USD/thùng, đến cuối năm khoảng 35 USD/thùng,
giảm khoảng 30 USD/thùng so với đầu năm. Việc
giá dầu thô giảm thấp đã kéo theo giá xăng dầu
nhập khẩu giảm và do vậy giá xăng trong nươc
cũng giảm mạnh. Giá xăng giảm tới trên 30% đã
làm cho giá cả nhiều sản phẩm tiêu dùng giảm
theo và chỉ số giá tiêu dùng cũng giảm.
Thứ hai
, chính sách tài khóa thắt chặt của
Chính phủ. Việc ổn định kinh tế vĩ mô là mục
tiêu quan trọng trong chính sách phát triển kinh
tế năm 2015 nên chính sách tài khóa luôn được
kiểm soát một cách chặt chẽ. Hơn nữa, thu ngân
sách nhà nước hiện nay cũng gặp nhiều khó khăn
CPI
Linear (CPI)
01/2015
02/2015
3/2015
4/2015
5/2015
6/2015
7/2015
8/2015
9/2015
10/2015
11/2015
12/2015
-0,3
-0,2
-0,1
0
0,1
0,2
0,3
0,4
-0,2
-0,07
-0,21
0,15
0,14
0,35
0,13
0,11 0,07
0,02
0,16
-0,05
HÌNH 4: CPI CÁC THÁNG TRONG NĂM 2015
Nguồn: Tổng cục Thống kê
Tính bình quân mỗi tháng trong năm 2015, CPI
chỉ tăng 0,05%, trong khi đó, mức bình quân
của các năm 2013 là: 0,50%; 2014: là 0,17%.
T ừ năm 2013 tới 2015, CPI mỗi năm giảm đi
khoảng 3 lần so với năm
trước liền kề.
