14
chính sách tài chính với doanh nghiệp khởi nghiệp ở việt nam
mà DN khởi nghiệp mang lại cho nền kinh tế và vì
những đặc điểm vốn có của DN khởi nghiệp. Cụ
thể như sau:
-
Đặc điểm nổi bật của DN khởi nghiệp là tính
sáng tạo trong mô hình kinh doanh. Nhờ tính sáng
tạo, DN khởi nghiệp tạo ra những giá trị mới cho xã
hội, tạo ra nhiều giá trị gia tăng cho xã hội, có khả
năng tăng trưởng nhanh và mở ra một mô hình kinh
doanh mới cho nền kinh tế. John R. Dearie (2017) đã
chỉ ra rằng, nhờ tính sáng tạo, các DN khởi nghiệp
đã có đóng góp rất lớn đến sự tăng trưởng kinh tế
Mỹ những năm 1950. Tính sáng tạo này rất cần được
khuyến khích để mở ra những hướng phát triển mới
cho nền kinh tế.
-
Như đã phân tích, DN khởi nghiệp luôn gắn
với công nghệ, hoặc là sản phẩm công nghệ, hoặc
là sử dụng phổ biến công nghệ trong hoạt động sản
xuất, kinh doanh. Trong bối cảnh xã hội loài người
đang bước vào cuộc Cách mạng công nghiệp lần
thứ tư, việc thúc đẩy phát triển những DN gắn với
công nghệ là một đòi hỏi tất yếu.
-
Mặc dù có tiềm năng đóng góp lớn cho sự phát
triển kinh tế, song lại có những trở ngại lớn cho sự
phát triển của các DN khởi nghiệp. Trở ngại đầu tiên,
cũng giống như mọi sự bắt đầu khác, là vốn đầu tư.
Trong mọi hoạt động kinh doanh, đều cần đến vốn
đầu tư, song DN khởi nghiệp cần một lượng vốn
lớn do đặc điểm kinh doanh gắn với công nghệ hoặc
mô hình kinh doanh mới. Trở ngại thứ hai là, DN
khởi nghiệp được thành lập từ một ý tưởng kinh
doanh sáng tạo – một ý tưởng mới chưa từng có
tiền lệ – bởi vậy, nó mới ở dạng tiềm năng, cần đầu
tư thêm nhiều chất xám và công sức để hoàn thiện
và hiện thực hóa ý tưởng đó. Tiếp đó, cũng do tính
mới, tính sáng tạo nên DN khởi nghiệp thường đối
mặt với những rủi ro tiềm ẩn, cần có sự hỗ trợ để
vượt qua những rủi ro này.
Các hình thức ưu đãi thuế
đối với doanh nghiệp khởi nghiệp
Từ những phân tích về sự cần thiết hỗ trợ DN
khởi nghiệp cho thấy, điều đầu tiên DN khởi nghiệp
cần là sự hỗ trợ về vốn đầu tư. Nhu cầu thứ hai của
DN khởi nghiệp là sự hỗ trợ về công nghệ và quản
lý. Như vậy, có thể thấy, ưu đãi thuế không phải là
công cụ quan trọng hàng đầu trong hỗ trợ trực tiếp
cho DN khởi nghiệp. Tuy vậy, nếu lựa chọn hình
thức ưu đãi thuế phù hợp thì cũng có tác động quan
trọng hỗ trợ DN khởi nghiệp. Cụ thể là:
Thứ nhất
, ưu đãi thuế trực tiếp cho DN khởi
nghiệp. Chính sách ưu đãi thuế trực tiếp cho DN
khởi nghiệp thường tập trung vào thuế thu nhập
DN. Theo đó, DN khởi nghiệp được áp dụng thuế
suất ưu đãi và được miễn, giảm thuế trong thời
gian đầu hoạt động sản xuất, kinh doanh. Miễn
thuế, giảm thuế thu nhập DN có thời hạn trong thời
gian mới thành lập thường không đem lại nhiều lợi
ích cho DN khởi nghiệp, do đa phần các DN khởi
nghiệp không có lợi nhuận trong giai đoạn đầu hoạt
động. Tuy vậy, nếu thời gian miễn thuế được kéo
dài ở mức thích hợp hoặc áp dụng thuế suất ưu
đãi cho DN khởi nghiệp thì cũng tạo điều kiện để
những DN này mở rộng hoạt động sản xuất, kinh
doanh. Trên thế giới có khá nhiều quốc gia lựa chọn
hình thức ưu đãi này. Theo Lê Minh Hương (2017)
tại Ấn Độ, những DN khởi nghiệp thông qua đổi
mới sáng tạo, đáp ứng các điều kiện là DN khởi
nghiệp trong Chương trình hành động của Ấn Độ sẽ
được miễn thuế thu nhập DN trong vòng 3 năm; Tại
Singapore, trong 3 năm đầu, các DN khởi nghiệp có
doanh thu dưới 100.000 đô la Singapore được miễn
thuế thu nhập DN; doanh thu từ 100.000 - 300.000
đôla Singapore áp dụng mức thuế suất thuế thu
nhập DN là 8,5%.
Thứ hai,
hỗ trợ gián tiếp cho DN khởi nghiệp
thông qua ưu đãi thuế thu nhập DN hoặc thu nhập
cá nhân cho nhà đầu tư khi tham gia đầu tư vào DN
khởi nghiệp và ưu đãi thuế cho các quỹ đầu tư mạo
hiểm, các cơ sở ươm tạo DN. Ưu đãi về thuế thu
nhập cá nhân được thực hiện bằng cách miễn thuế
thu nhập từ đầu tư vốn vào DN khởi nghiệp. Đối
với nhà đầu tư là tổ chức thì hình thức ưu đãi được
thực hiện là giảm thuế đối với thu nhập từ đầu tư
vào DN khởi nghiệp hoặc cho bù trừ lỗ của khoản
đầu tư vào DN khởi nghiệp với các hoạt động kinh
doanh khác. Thuế suất ưu đãi và miễn, giảm thuế
thu nhập DN có thời hạn cũng được một số quốc gia
áp dụng đối với quỹ đầu tư mạo hiểm và cơ sở ươm
tạo DN. Chẳng hạn như, Thái Lan không đánh thuế
thuế thu nhập cá nhân trong vòng 10 năm đối với
nhà đầu tư khi đầu tư vào 10 lĩnh vực công nghiệp
chủ chốt về công nghệ và sáng tạo gồm: Ô tô thế hệ
kế tiếp, điện tử thông minh, du lịch trải nghiệm đa
dạng phong phú và du lịch chăm sóc sức khỏe, nông
nghiệp và công nghệ sinh học, thực phẩm, rô-bốt
công nghiệp, vận chuyển và hàng không, chất đốt
sinh học... Ngoài ra, các công ty đầu tư mạo hiểm
cũng được miễn thuế thu nhập DN trong vòng 5
năm đầu (Lê Minh Hương, 2017).
Chính sách ưu đãi thuế
đối với doanh nghiệp khởi nghiệp của Việt Nam
DN khởi nghiệp và chính sách hỗ trợ DN khởi
nghiệp còn khá mới mẻ ở Việt Nam. Dấu mốc đầu
