26
KINH TẾ - TÀI CHÍNH VĨ MÔ
thương vụ M&A được nhắc đến nhiều nhất trong
thời gian gần như: M&A Metro Cash & Cary Việt
Nam (gồm 19 trung tâm và các bất động sản liên
quan trị giá 655 triệu Euro, tương đương 848 triệu
USD) và Big C Việt Nam (32 siêu thị/đại siêu thị)
trị giá 1,14 tỷ USD… Không đứng ngoài cuộc, các
nhà đầu tư trong nước cũng nhanh chóng tiến hành
nhiều cuộc M&A “đình đám” như: M&A VinGroup
với các chuỗi bán lẻ VinatexMart, OceanMart và gần
đây nhất là thương vụ giữa Thế giới di động với
Siêu thị Trần Anh đang được gấp rút hoàn tất ngay
trong cuối năm 2017.
Sự xâm nhập của các tập đoàn bán lẻ đa quốc
gia vào nước ta cũng đã có tác động nhất định tới
thị trường bán lẻ Việt Nam về mạng lưới, cách quản
lý, tổ chức nguồn hàng, tổ chức dịch vụ phục vụ…
Chẳng hạn như năm 2008, Việt Nam có trên 7.800
chợ truyền thống cùng 1,3 triệu hộ kinh doanh; đến
năm 2014 con số này đã giảm xuống còn 8.660 chợ
truyền thống, đổi lại loại hình bán lẻ hiện đại của các
nhà bán lẻ trong nước tăng nhanh: Liên hiệp Hợp
tác xã Saigon Co.op có 71 siêu thị trong cả nước,
cùng gần 100 cửa hàng tiện ích Co.op Food… Tất
cả mạng lưới bán lẻ (gồm cả của nhà đầu tư trong
nước và nhà đầu tư nước ngoài) này đã góp phần
thúc đẩy tổng mức lưu chuyển hàng hóa thị trường
bán lẻ Việt Nam tăng nhanh.
Viễn cảnh trong tương lai
Những ghi nhận tại Hội nghị và Triển lãm quốc
tế về bán lẻ khu vực châu Á – Thái Bình Dương
lần thứ 18 (APRCE 18) vừa được tổ chức tại Kuala
Lumpur Malaysia tháng 10/2017 đã phản ánh trung
thực và cập nhật tình hình ngành công nghiệp bán
lẻ trên thế giới trước những thay đổi nhanh chóng
và biến đổi không ngừng của khoa học, kỹ thuật và
công nghệ, cũng như nhu cầu ngày càng cao và đa
dạng của người tiêu dùng. Những vấn đề được chú
trọng tại APRCE 2017 là các chủ đề về công nghệ số,
thương mại điện tử, xu thế tiêu dùng mới và hình
thức mua sắm trực tuyến… trong đó, có những yếu
tố sẽ tác động trực tiếp đến ngành bán lẻ Việt Nam
trong thời gian tới như: Giải pháp bán lẻ online
trong thời gian thực; Thách thức từ Me age – thời
đại của cái tôi; Đầu tư cho vấn đề tư vấn tiêu dùng
cho cộng đồng và hỗ trợ khách hàng; Công nghệ
Amazon Go! mô hình mua hàng không cần thanh
toán tại chỗ…
Theo Nielsen Việt Nam, sau hình thức bán lẻ
truyền thống, thì hình thức bán lẻ hiện đại ngày
càng đóng vai trò quan trọng trong tiêu dùng Việt
Nam. Có 34% người mua sắm ở các siêu thị lớn,
hình như: Tăng trưởng GDP; Chính sách khuyến
khích, thu hút đầu tư nước ngoài; Thị trường mới
nổi và tiềm năng với hơn 90 triệu dân, tốc độ đô
thị hóa cao; Nhu cầu tăng cao của người tiêu dùng;
Không gian phát triển cho các loại hình bán lẻ hiện
đại trong tương lai; Tỷ lệ tiêu dùng trên thu nhập
cao (gần 70% thu nhập).
Cụ thể, cùng với công cuộc đổi mới, kinh tế nước
ta có những bước khởi sắc, thu nhập bình quân đầu
người theo đó cũng tăng nhanh. Trong thời kỳ đổi
mới (1986-1990), tốc độ tăng trưởng kinh tế chỉ đạt
4,5%, giai đoạn 1991-1995 đã là 8,2%, giai đoạn 1996-
2000 là 7% và giai đoạn 2001-2005 là 7,5%. Mức tăng
trưởng kinh tế bình quân 20 năm đổi mới là 6,8%,
mức tăng trưởng khá cao. Nhờ đó, thu nhập bình
quân đầu người của nước ta đã tăng lên đáng kể,
tính chung sau 10 năm đổi mới, thu nhập bình quân
đầu người của Việt Nam tăng từ 86 USD (1986) lên
337 USD (1996), tăng 3,9 lần và mức thu nhập này
đã tăng gấp đôi, đạt 637 USD trong 10 năm tiếp theo
(1996-2006). Từ khi gia nhập WTO (2007) đến nay,
thu nhập bình quân đầu người của nước ta tiếp tục
tăng mạnh. Năm 2013, Việt Nam trở thành nước thu
nhập trung bình theo chuẩn của Ngana hàng Thế
giới (WB) và sau 10 năm gia nhập WTO (năm 2016),
thu nhập bình quân đầu người đã đạt mức 2.215
USD. Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 14,2% (2006) xuống
còn 5% năm 2015.
Cùng với việc tăng thu nhập bình quân đầu người,
sức mua trong xã hội cũng có bước chuyển mới. Nhờ
vậy, tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ dịch vụ
tiêu dùng cũng tăng mạnh. Nếu như năm 2007 ghi
nhận con số 726.113 tỷ đồng, thì sau 5 năm tổng mức
bán lẻ dịch vụ tiêu dùng đã vượt qua 2 triệu tỷ để đạt
2,325 triệu tỷ đồng, tăng gấp 3,2 lần so với 2007. Đến
năm 2016, tổng mức lưu chuyển hàng hóa và dịch
vụ tiêu dùng đã đạt 3,5274 triệu tỷ đồng. Trong đó,
doanh thu về bán lẻ hàng hóa luôn chiếm từ 76-79%,
doanh thu dịch vụ chiếm từ 11-13%. Thống kê mới
nhất tính đến tháng 7/2017, tổng mức lưu chuyển
hàng hóa bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng đã đạt 2248,9
nghìn tỷ đồng, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2016.
Nếu duy trì đà tăng trưởng, đến hết năm 2017 dự
kiến có thể đạt 3.655 nghìn tỷ đồng.
Sự tăng trưởng thu nhập và tổng mức lưu
chuyển hàng hóa bán lẻ và dịch vụ này đã thực sự
hấp dẫn đối với nhà đầu tư nước ngoài. Cho đến
nay, hầu hết các nhà bán lẻ trên thế giới đều đã đặt
cơ sở ở Việt Nam: Metro, Big C, Lotte, Pakson, Aeon,
Takashimaya… Sức hút này còn biểu hiện rõ qua làn
sóng mua bán, sáp nhập (M&A) trong thị trường
thời gian qua. Riêng trên thị trường bán lẻ, các
