TÀI CHÍNH -
Tháng 12/2017
67
khi doanh nghiệp hoặc cá nhân khó khăn về tài
chính, người lao động không thỏa mãn mức lương,
thưởng do chủ doanh nghiệp chi trả; thời gian lập
báo cáo tài chính quá ngắn; lập báo cáo tài chính
trước sức ép của việc phải ghi nhận lợi nhuận thấp
hơn thực tế để làm giảm nghĩa vụ thuế phải nộp
hoặc từ những người không đủ năng lực mà giao
trọng trách quản lý đơn vị hoặc các bộ phận trong
doanh nghiệp.
Cơ hội:
Là thời cơ để thực hiện hành vi gian lận
(Ví dụ: cơ chế kiểm soát lỏng lẻo).
Thái độ, cá tính:
Không phải mọi người khi gặp
khó khăn và có cơ hội cũng đều thực hiện gian lận
mà phụ thuộc rất nhiều vào thái độ cá tính của từng
cá nhân. Thiếu liêm khiết sẽ làm cho sự kết hợp giữa
áp lực và thời cơ biến thành hành động gian lận.
Các kết quả nghiên cứu của Hiệp hội các nhà
điều tra gian lận trong các năm 2002, 2004, 2006,
2016 trên toàn nước Mỹ cho thấy, có 3 hình thức
gian lận chủ yếu:
Biển thủ tài sản:
Xảy ra với cả hai đối tượng nhân
viên và thành viên Ban Giám đốc. Nhân viên thường
vi phạm với giá trị tương đối nhỏ và không mang
tính trọng yếu. Thành viên Ban Giám đốc thực hiện
hành vi vi phạm vì họ có điều kiện dễ dàng hơn,
theo những cách thức khó phát hiện được..
Tham ô:
Xảy ra khi người quản lý lợi dụng trách
nhiệm và quyền hạn của họ tham ô tài sản của công
ty hay hành động trái ngược với các nghĩa vụ họ đã
cam kết với tổ chức để làm lợi cho bản thân hay một
bên thứ ba.
Gian lận trên báo cáo tài chính:
Là trường hợp các
thông tin trên báo cáo tài chính bị bóp méo, phản
ánh không trung thực tình hình tài chính một cách
cố ý nhằm lường gạt người sử dụng thông tin.
Trong số các hình thức gian lận trên, các nhà nghiên
Gian lận và sai sót trên báo cáo tài chính
Mặc dù gian lận là một khái niệm pháp lý rất
rộng nhưng để đạt được mục đích của các chuẩn
mực kiểm toán, kiểm toán viên chỉ quan tâm đến
những gian lận dẫn đến sai sót trọng yếu trong
báo cáo tài chính. Có hai loại sai sót do cố ý mà
kiểm toán viên cần quan tâm là sai sót xuất phát
từ việc lập báo cáo tài chính gian lận và sai sót do
biển thủ tài sản.
Nghiên cứu về vấn đề tham ô, biển thủ, Donal
R.Cressey (1919-1987) đã thực hiện phỏng vấn 200
tội phạm kinh tế. Kết quả nghiên cứu chỉ ra nguyên
nhân của hành vi phạm tội xuất phát từ 3 yếu tố:
Áp lực, cơ hội và thái độ (tạo nên mô hình Tam giác
gian lận). Cụ thể:
Động cơ hoặc áp l c:
Các áp lực có thể xảy ra
Tráchnhiệmcủa kiểmtoánviênđối với
việc phát hiệngian lậntrênbáo cáotài chính
ThS. Trịnh Viết Giang
- Đại học Công nghiệp Hà Nội*
Khi xảy ra các vụ gian lận tài chính, dư luận luôn đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của kiểm toán viên trong
các công ty mà họ kiểm toán. Bài viết làm rõ khái niệm gian lận và sai sót, các nhân tố dẫn đến hành vi
gian lận, các hình thức gian lận chủ yếu trên báo cáo tài chính, từ đó, xem xét trách nhiệm của kiểm toán
viên trong việc phát hiện gian lận trên báo cáo tài chính và các biện pháp hạn chế trách nhiệm pháp lý.
Từ khóa: Kiểm toán viên, báo cáo tài chính, doanh nghiệp, chuẩn mực kiểm toán quốc tế
For the financial frauds, critics are usually
questioned towards the responsibilities
of auditors. This paper defines frauds
and mistakes, factors of fraud behaviors
and the major forms of fraud in the
financial statements, thereby, examines the
responsibilities of auditors in discovering
financial frauds and recommends solutions to
limit the legal liabilities.
Keywords: Auditors, financial statements, enterprises,
international auditing standards
Ngày nhận bài: 16/11/2017
Ngày hoàn thiện biên tập: 30/11/2017
Ngày duyệt đăng: 4/12/2017
*Email:
