80
TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
Công ty con là các đơn vị chịu sự kiểm soát của
DN. BCTC của công ty con đã được lập trong BCTC
hợp nhất kể từ ngày kiểm soát bắt đầu có hiệu lực cho
tới ngày quyền kiểm soát chấm dứt.
Lợi ích cổ đông không kiểm soát được xác định
theo tỷ lệ phần sở hữu của cổ đông không kiểm
soát trong tài sản thuần của đơn vị bị mua lại tại
ngày mua.
Mất quyền kiểm soát: Khi mất quyền kiểm soát tại
một công ty con, DN và các công ty con dừng ghi nhận
tài sản và nợ phải trả của công ty con cũng như lợi ích
cổ đông không kiểm soát và cơ cấu phần vốn chủ sở
hữu khác. Bất kỳ khoản lãi hoặc lỗ nào phát sinh từ sự
kiện này đều được ghi nhận vào báo cáo kết quả hoạt
động kinh doanh hợp nhất.
Công ty liên kết và cơ sở kinh doanh đồng kiểmsoát
(các đơn vị nhận đầu tư được hạch toán theo phương
pháp vốn chủ sở hữu). Công ty liên kết là những công
ty mà DN và các công ty con có ảnh hưởng đáng kể,
nhưng không kiểm soát, các chính sách tài chính và
hoạt động của công ty. Các cơ sở kinh doanh đồng
kiểm soát là những cơ sở kinh doanh mà các DN và
các công ty con có quyền đồng kiểm soát được thiết
lập bằng thỏa thuận hợp đồng và đòi hỏi sự nhất trí
của các bên liên doanh đối với các quyết định chiến
lược về tài chính và hoạt động.
Hợp nhất kinh doanh: Hợp nhất kinh doanh được
hạch toán theo phương pháp mua tại ngày mua, là
ngày mà quyền kiểm soát được chuyển giao cho DN
và các công ty con. Sự kiểm soát tồn tại khi DN và các
công ty con có quyền chi phối các chính sách tài chính
và hoạt động của đơn vị nhằm thu được lợi ích kinh tế
từ các hoạt động của đơn vị đó. Việc đánh giá quyền
kiểm soát có xét đến quyền bỏ phiếu tiềm năng có thể
thực hiện được tại thời điểm hiện tại.
Một số khó khăn, hạn chế
trong lập báo cáo tài chính
Một là,
một số công ty con của các DN là công ty mẹ
chưa lập BCTC hợp nhất cho năm kết thúc theo quy
định của Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014
hướng dẫn phương pháp lập và trình bày BCTC hợp
nhất.
Hai là,
DN và một số công ty con chưa có nguồn
nhân lực chuyên trách theo dõi sổ sách các đơn vị phụ
thuộc cũng như nhân sự chuyên trách lập BCTC hợp
nhất định kỳ.
Ba là,
quy trình thực hiện hợp nhất BCTC của DN
chưa thực hiện một cách định kỳ theo các quy định
tại Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 hướng
dẫn phương pháp lập và trình bày BCTC hợp nhất.
Cụ thể là BCTC hợp nhất chưa được chuẩn bị trên cơ
sở định kỳ (hàng tháng, hàng quý) nhằm phục vụ cho
công tác quản lý. Việc lập báo cáo hợp nhất mới chỉ
dừng ở việc cộng ngang số học số liệu của các đơn vị
phụ thuộc, chưa có các điều chỉnh cần thiết cho các
BCTC hợp nhất như việc loại trừ công nợ và số dư nội
bộ, loại trừ doanh thu và chi phí nội bộ.
Việc không lập BCTC hợp nhất của một số công ty
con của DN là các công ty mẹ là không tuân thủ quy
định của Thông tư 202/2014-TT-BTC ngày 22/12/2014
và chưa đáp ứng được yêu cầu của người sử dụng
BCTC.
Việc lập báo cáo tài chính hợp nhất của DN chưa
đúng và chưa được thực hiện định kỳ có thể dẫn đến
các chênh lệch lớn giữa số liệu hợp nhất ước thực hiện
với số liệu hợp nhất sau kiểm toán. Điều này dẫn đến
khó khăn trong việc quản trị DN và sự thiếu chính xác
trong các quyết định của Ban lãnh đạo DN dựa trên
các số liệu ban đầu.
Đề xuất, khuyến nghị
Để khắc phục một số khó khăn, hạn chế trên, DN
và các công ty con cần thực hiện một số nội dung sau:
Thứ nhất,
các công ty con và công ty mẹ cần thực
hiện lập BCTC hợp nhất tuân thủ theo quy định của
Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014.
Thứ hai,
DN cần thiết lập và duy trì một hệ thống
thu thập thông tin cho mục đích lập BCTC hợp nhất.
Các công việc yêu cầu bao gồm xây dựng mẫu biểu
báo cáo hợp nhất, kiểm tra và rà soát các mẫu biểu
do các công ty con gửi và thực hiện đối chiếu, loại trừ
nội bộ. Các công việc này cần được thực hiện thường
xuyên, ví dụ hàng tháng, quý, thay vì chỉ tập trung vào
thời điểm cuối năm để có thể cung cấp kịp thời các
thông tin tài chính hợp nhất, phục vụ cho mục đích
quản trị và lập kế hoạch của DN.
Tài liệu tham khảo:
1. Thông tư 202/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 hướng dẫn phương pháp lập và
trình bày BCTC hợp nhất;
2. Thông tư 200/2014/TT-BTC thay thế cho quy định về chế độ kế toánDNban hành
kèm theo Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006;
3. Quyết định số 72/2000/QĐ-UBCK ngày 29/12/2000 của Ủy ban Chứng khoán
Nhà nước về việc ban hành quy chế thành viên, niêm yết, công bố thông tin và
giao dịch chứng khoán.
Doanh nghiệp cần thiết lập và duy trì một hệ
thống thu thập thông tin cho mục đích lập báo
cáo tài chính hợp nhất. Các công việc yêu cầu
gồm xây dựng mẫu biểu báo cáo hợp nhất,
kiểm tra và rà soát các mẫu biểu do các công ty
con gửi và thực hiện đối chiếu, loại trừ nội bộ.
