TÀI CHÍNH -
Tháng 3/2015
13
cực cải cách mạnh mẽ, hiệu quả hơn thì khả năng bị
thua thiệt trong các cuộc chơi khu vực và toàn cầu
là rất lớn.
Nhận diện thách thức
Thực tế cho thấy, hành trình hội nhập của Việt
Nam hiện vẫn còn nhiều thách thức. Cụ thể:
Thứ nhất,
hội nhập với bên ngoài tuy đã được
đẩy mạnh, tích cực trong đàm phán ký kết các hiệp
định FTA nhưng hội nhập bên trong diễn ra chậm,
thậm chí là rất yếu. Cho đến nay, Việt Nam đã hội
nhập khá sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và
toàn cầu, trực tiếp ký và tham gia cùng ASEAN
ký và thực thi 8 hiệp định FTA. Theo đó, nền kinh
tế đã thực hiện mở cửa thị trường mạnh mẽ, xây
dựng được nhiều bộ luật, luật, nghị định, thông
tư… cho thích ứng với cam kết quốc tế và khu vực.
Tuy nhiên, so với cam kết và chuẩn mực quốc tế
thì thể chế, luật pháp của Việt Nam vẫn còn nhiều
bất cập. Ví dụ, Nhà nước vẫn can thiệp sâu vào
nền kinh tế thị trường; vấn đề tái cấu trúc nền kinh
tế, cải cách DNNN diễn ra chậm… Những vấn đề
trên đã gây ra sự méo mó trong nền kinh tế thị
trường, khiến các nhà đầu tư khó dự đoán được
các biến động, thay đổi. Chính vì những tồn tại
này mà cho đến nay nhiều nước trong đó có Hoa
Kỳ, EU chưa công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị
trường đầy đủ;
Thứ hai,
mặc dù hệ thống luật pháp, chính sách
của Việt Nam đã được rà soát, xây dựng mới và
từng bước được hoàn thiện nhưng nhìn chung vẫn
chưa đầy đủ, đồng bộ, nhất quán và ổn định... Đây
chính là một trong những nguyên nhân gây bất
lợi cho Việt Nam khi va chạm và giải quyết các vụ
tranh chấp và kiện quốc tế;
Thứ ba,
nhận thức về hội nhập kinh tế quốc tế,
về sự tham gia các tổ chức kinh tế thương mại khu
vực và toàn cầu, các FTA… chưa thật đầy đủ và
vẫn còn có sự gò bó về “tư duy, quan điểm”. Đổi
mới tư duy vẫn chưa thực sự mang tính hệ thống,
còn mang tính chắp vá. Vẫn còn một bộ phận
không nhỏ cán bộ, DN và người dân thờ ơ, thiếu
sẵn sàng chủ động trong đổi mới và hội nhập.
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, có tới 76% DN Việt
Nam không hiểu về Cộng đồng kinh tế ASEAN
(AEC), 94% DN không nắm được các nội dung
đàm phán trong AEC, gần 63% DN không nắm
được cơ hội, thách thức của AEC. Nguyên nhân có
nhiều nhưng tựu chung do công tác tuyên truyền,
phổ biến chưa mạnh mẽ; DN không được tham gia
tham vấn vào các nội dung đàm phán và không
tích cực, chủ động tìm kiếm thông tin…
Thứ tư,
hạn chế, bất cập trong tư duy, nhận thức
về nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia, DN
và hàng hoá của Việt Nam. Mặc dù gần đây, năng
lực cạnh tranh đã được cải thiện nhưng vẫn ở trình
độ thấp so với nhiều nước trong ASEAN nói riêng.
Điều quan trọng là năng lực thể chế và năng lực
công nghệ chậm được cải thiện, chưa tạo ra môi
trường thuận lợi cho các ý tưởng sáng tạo công
nghệ phát triển và chưa hấp dẫn trong thu hút
công nghệ hiện đại…
Thứ năm,
chưa xây dựng được ngành kinh tế
mũi nhọn, ngành công nghiệp phụ trợ để tận dụng
các cơ hội của hội nhập, trong đó có các FTA, TPP
đã, đang và sẽ thực thi.
Giải pháp để Việt Nam tham gia có hiệu quả
TPP và các hiệp định FTA
Thực tiễn quá trình toàn cầu hoá và hội nhập
quốc tế trên thế giới cho thấy, chưa có quốc gia
nào hội nhập là chết, chưa có hiệp định FTA nào
chỉ đem lại lợi cho một bên và thiệt hại cho bên
kia. Trái lại, lợi ích luôn nhiều hơn thiệt hại, mất
mát. Điều này, hoàn toàn tuỳ thuộc vào năng lực,
nội lực của từng quốc gia, DN. Trên thực tế, cơ
hội và thách thức là hai mặt đối lập nhưng luôn
chuyển hoá cho nhau. Vì vậy, nếu quốc gia, DN
nào tích cực cải cách, đổi mới thì ắt sẽ tận dụng tốt
cơ hội vượt qua các thử thách, thậm chí biến thách
thức thành cơ hội và thành công trong cuộc chơi
và phát triển bền vững.
Do vậy, để có thể tham gia hiệu quả Hiệp định
TPP và các Hiệp định FTA, thời gian tới Việt Nam
cần thực hiện các giải pháp sau:
Một là, đổi mới mạnh mẽ hơn trong hợp tác và phát
triển.
Lý luận và thực tiễn đã chỉ ra rằng, không có
cái gì là cố định, đứng yên mà luôn luôn vận động,
trong đó có hợp tác quốc tế. Vì vậy, Việt Nam cần
tính toán, cân nhắc và vận dụng tốt quy luật này.
Trên thực tế, nền kinh tế Việt Nam trong những
năm qua quá phụ thuộc vào một số ít, thậm chí
một thị trường nên rủi ro không nhỏ và khó lường.
Năm2018, Việt Nam sẽ phải thực hiện nền kinh
tế thị trường đầy đủ. Theo đó, Việt Nam sẽ phải
cải cách mạnh mẽ theo hướng đồng tiền nội
địa tiến tới tự do chuyển đổi; Tiền lương, tiền
công do chủ, thợ thoả thuận quyết định; Giá
cả hàng hoá, dịch vụ do thị trường điều tiết;
Quyền kinh doanh của doanh nghiệp trong và
ngoài nước tiến tới như nhau.
