20
KINH TẾ - TÀI CHÍNH VIỆT NAM TRƯỚC SỨC ÉP ĐỔI MỚI TỪ CÁC HIỆP ĐỊNH FTA
khẩu của Việt Nam sang EU đạt tổng kim ngạch
24,33 tỷ USD, tăng mạnh tới 19,8% và chiếm 18%
tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Việc ký kết
Hiệp định FTAViệt Nam - EU sẽ mở ra cơ hội cho cả
hai phía. Về phía Việt Nam, các DN Việt Nam sẽ có
nhiều cơ hội tiếp cận thị trường châu Âu với khoảng
500 triệu dân và đem lại nhiều lợi ích cho các DN
Việt Nam như miễn thuế với ít nhất 90% số dòng
thuế hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Đây
cũng là cơ hội thu hút các nguồn vốn đầu tư từ EU
vào Việt Nam.
- FTA Việt Nam và Liên minh Hải quan Nga-Belarus-
Kazakhstan:
Hiệp định này đã kết thúc đàm phán vào ngày
14/12/2014, sẽ được ký kết vào đầu năm 2015. Hàng
hóa xuất khẩu giữa Việt Nam và các thành viên Liên
minh Hải quan mang tính bổ trợ cho nhu cầu sản
xuất và tiêu dùng của các bên. Ước tính, khi Hiệp
định FTA Việt Nam và Liên minh Hải quan được
ký kết, xuất khẩu từ Việt Nam sang Nga có thể tăng
63%, sang Belarus tăng 41% và sang Kazakhstan
tăng 8% (Theo Ủy ban quốc gia về hợp tác kinh tế
quốc tế, 2013). Khi Hiệp định này có hiệu lực, ít nhất
80% hàng hóa Việt Nam vào đây sẽ được miễn thuế
và hàng tiêu dùng Việt Nam sẽ hưởng lợi lớn.
Thanh lọc, phát triển được các DN có năng lực
cạnh tranh
Dưới sức ép cạnh tranh gay gắt trong bối cảnh
toàn cầu hoá và tham gia các hiệp định FTA, chỉ có
các DN mạnh, có đủ năng lực cạnh tranh với các DN
nước ngoài và trong nước mới có thể trụ được, còn
lại sẽ bị bật khỏi thị trường nếu năng lực cạnh tranh
yếu. Đây là cơ hội thanh lọc các DN ốm yếu, không
có sự chuẩn bị bài bản. Tuy nhiên, trong quá trình
hội nhập, nhằm hỗ trợ cho các nước phát triển thấp
như Việt Nam, các đối tác cũng có những sáng kiến
hỗ trợ nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tạo thêm nhiều
việc làm
Việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)
mạnh mẽ, phân bổ nguồn lực tốt hơn, tăng cường
năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh là cơ hội
tốt để các DN Việt Nam nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực. Cơ hội càngmở rộng hơn khiAEC trở thành
hiện thực vào 2015, sẽ cho phép tự do di chuyển lao
động có tay nghề, tạo điều kiện thuận lợi cho các
chuyên gia và lao động có tay nghề của ASEAN
tham gia vào hoạt động liên quan đến thương mại
và đầu tư qua biên giới.
Thách thức đối với các DN Việt Nam
Đối mặt với nhiều rào cản phi thuế quan
- Hiệp định TPP:
Các DN Việt Nam sẽ đối mặt với
nhiều rào cản kỹ thuật và yêu cầu xuất xứ nghiêm
ngặt. Theo điều khoản về xuất xứ hàng hóa được
đề xuất ở TPP, các sản phẩm xuất khẩu trong các
nước thành viên phải có xuất xứ nội khối TPP mới
được hưởng ưu đãi. Đây là một bất lợi vì Việt Nam
chủ yếu nhập khẩu từ các nước bên ngoài TPP như
Trung Quốc, Hàn Quốc để gia công hàng xuất khẩu,
nếu không chuyển đổi được vùng nguyên liệu, hàng
xuất khẩu của Việt Nam sẽ không được hưởng ưu
đãi thuế. Ngoài ra, các quy định kỹ thuật thuộc nội
khối như bao gói, nhãn mác, dư lượng hóa chất tối
đa trong sản phẩm xuất khẩu cũng là một rào cản
cho hàng xuất khẩu Việt Nam, hàng nông sản của
Việt Nam vào TPP có thể bị mắc ở rào cản về các
biện pháp vệ sinh dịch tễ. Những quy định này nằm
trong tay các nước nhập khẩu và hoàn toàn có thể bị
lạm dụng để trở thành rào cản đối với hàng hóa của
Việt Nam.
Vào TPP, lợi thế cạnh tranh bằng giá sẽ không còn
là lợi thế đối với các DN Việt Nam. Các hình thức
cạnh tranh phi giá, các quy định kỹ thuật thuộc nội
CÁC HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI TỰ DO KHU VỰC VÀ SONG PHƯƠNG VIỆT NAM ĐÃ THAM GIA
TT
Các hiệp định
1 Khu vực thương mại tự do ASEAN (AFTA)
2 Hiệp định khung về hợp tác kinh tế ASEAN – Trung Quốc vào năm 2002 và Hiệp định thương mại hàng
hoá ASEAN- Trung Quốc vào 2004 để thực hiện khu vực thương mại tự do ASEAN – Trung Quốc
3 Hiệp định thương mại hàng hoá ASEAN- Hàn Quốc vào 2006 để thành lập khu vực thương mại tự do ASEAN- Hàn Quốc
4 Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện ASEAN- Nhật Bản vào 2008 để thành lập khu vực thương mại tự do ASEAN- Nhật Bản
5 Hiệp định thành lập khu vực thương mại tự do ASEAN - Australia –New Zealand năm 2009
6 Hiệp định thương mại hàng hoá ASEAN- Ấn Độ năm 2009 để thành lập khu vực thương mại tự do ASEAN- Ấn Độ
7 Hiệp định đối tác kinh tế Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA) năm 2008
8 Hiệp định FTA song phương Việt Nam – Chile năm 2011
Nguồn: Bộ Công Thương (2013)
