TÀI CHÍNH -
Tháng 3/2015
21
khối như bao gói, nhãn mác, dư lượng hóa chất tối
đa trong sản phẩm xuất khẩu cũng là một rào cản
cho hàng xuất khẩu Việt Nam, hàng nông sản, thuỷ
hải sản của Việt Nam vào TPP có thể bị mắc ở rào cản
về các biện pháp vệ sinh dịch tễ.
- FTA với Liên minh châu Âu:
Việt Nam xuất khẩu
vào EU chủ yếu là các sản phẩm thô, hàng hóa thực
phẩm như rau quả, thủy sản… Chúng ta sẽ gặp khó
khăn theo hướng liên hoàn, nếu một vài sản phẩm
không đáp ứng được yêu cầu về an toàn thực phẩm
sẽ ảnh hưởng dây chuyền tới hàng loạt sản phẩm
khác. EU đưa ra các yêu cầu kỹ thuật, vệ sinh và
chất lượng sản phẩm rất cao, không phải DN nào
cũng có thể đáp ứng. Điều này dẫn đến, chi phí sản
xuất đối với hàng hoá Việt Nam xuất vào EU tăng
lên đáng kể, làm giảm tính cạnh tranh. Nếu DN Việt
Nam xuất khẩu vào EU không hiểu biết thì không
thể tranh thủ được ưu đãi thuế quan, thậm chí còn
có thể bị cấm nhập khẩu, hoặc bị áp thuế chống bán
phá giá rất cao ở EU, bởi xu hướng các nước đều sử
dụng triệt để các hàng rào bảo hộ.
- FTA với Liên minh thuế quan Nga, Belarus và
Kazakhstan:
Sẽ có nhiều rào cản thương mại cản trở
đáng kể đến sự tiếp cận của hàng hóa Việt Nam vào
thị trường này. Rào cản tiếp cận thị trường đầu tiên
phải kể đến là việc định giá hải quan, thủ tục thông
quan, chứng nhận và các tiêu chuẩn kỹ thuật; hoặc
rào cản tiếp theo là các chứng nhận GOST (chứng
nhận tiêu chuẩn nhà nước), giấy phép vệ sinh, hay
các Bản cam đoan hợp quy (DOC). Quy trình và thủ
tục để xin được những loại giấy tờ này ngày càng
khó khăn, không rõ ràng và thay đổi mà không được
thông báo trước, tạo ra bất trắc về hiệu lực của các
giấy phép này. Những sản phẩm đặc thù lại cần phải
có thêm một số loại giấy chứng nhận khác. Hơn nữa,
Nga, Belarus và Kazakhstan là thị trường mở, không
khó tính nên việc thâm nhập vào thị trường này dễ
vấp phải sự cạnh tranh gay gắt với các quốc gia khác
có lợi thế tương tự về chủng loại hàng hóa, thương
hiệu, uy tín, mẫu mã, giá cả.
- FTA Việt Nam - Hàn Quốc:
Bên cạnh những thuận
lợi về thuế quan, FTA cũng tiềm ẩn nhiều thách thức
đối với thủy sản xuất khẩu sang Hàn Quốc. Các rào
cản kỹ thuật có thể sẽ được quy định chặt chẽ hơn,
nhất là việc kiểm dịch đối với nông sản, thủy sản.
Thị trường Hàn Quốc đưa ra yêu cầu cao hơn về chất
lượng và tính đồng đều. Người tiêu dùng đòi hỏi sản
phẩm chế biến sẵn có hình thức và phẩm cấp gần
tương đương như ở thị trường Nhật Bản, mặc dù
giá nhập khẩu của Hàn Quốc thường khá thấp so với
các thị trường lớn khác. Hàn Quốc hiện là một trong
những thị trường cạnh tranh gay gắt của các nhà
cung cấp thủy sản quốc tế. Các nhà cung cấp thủy
sản hàng đầu cho nước này như Nhật Bản, Trung
Quốc, Nga, Chile, Thái Lan, Na Uy, Hồng Kông, Mỹ,
Đài Loan… đều rất có tiềm năng, vì vậy đây cũng
là thách thức không nhỏ đối với thủy sản xuất khẩu
của Việt Nam.
Năng lực cạnh tranh của hệ thống DN còn yếu, nguy cơ
mất thị trường nội địa
Khi Việt Nam ký kết các hiệp định FTA, nếu
không tận dụng tốt, các DN Việt Nam không chỉ mất
cơ hội chiếm lĩnh thị trường nước ngoài, mà ngay
thị trường nội địa cũng khó có thể giữ vững. Một
số ngành sau có thể chịu nhiều ảnh hưởng tiêu cực
trong thời gian tới như:
- Ngành công nghiệp ôtô
Các DN ngành này chịu sự cạnh tranh gay gắt từ
các DN nước ngoài khi Việt Nam mở cửa thị trường.
Hơn nữa, công nghiệp phụ trợ đối với ngành công
nghiệp ô tô hiện nay ở Việt Nam không đáp ứng
được yêu cầu, quy mô thị trường nhỏ là những điểm
bất lợi trong thu hút đầu tư vào ngành này. Thời gian
tới khi thuế suất nhập khẩu ô tô ngày càng giảm,
ngành ô tô trong nước sẽ còn khó khăn hơn nữa nếu
không tạo được sự khác biệt. Các DN ngành này
chịu sự cạnh tranh gay gắt từ các DN nước ngoài
khi Việt Nam mở cửa thị trường.
- Các sản phẩm nông nghiệp, chăn nuôi, thủy hải sản:
Giảm thuế quan có thể khiến luồng hàng nhập
khẩu từ các nước vào Việt Nam gia tăng, với giá
cả cạnh tranh hơn, hệ quả tất yếu là thị phần hàng
hóa liên quan tại Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng và cạnh
tranh sẽ gay gắt hơn. Hiện tại, thức ăn chăn nuôi,
giống, thuốc thú ý và sản phẩm đầu ra chủ yếu bị
khống chế bởi các DN nước ngoài. Ngành nông
nghiệp với các mặt hàng thịt gà, lợn, bò... là ngành
lợi thế của Hoa Kỳ, hoặc mặt hàng đường là thế
mạnh của Australia. Giảm thuế quan có thể khiến
luồng hàng nhập khẩu vào Việt Nam gia tăng, với
giá cả cạnh tranh hơn. Hệ quả tất yếu là thị phần
hàng hóa liên quan tại Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng
và cạnh tranh sẽ gay gắt hơn.
- Ngành dịch vụ tài chính - ngân hàng:
Các đối tác Việt Nam sắp ký FTA đều là những
nước có thị trường tài chính, ngân hàng rất phát
triển (Hoa Kỳ, Australia, Singapore), hoặc đã mở
cửa đáng kể cho sự tham gia của các nhà đầu
tư nước ngoài (New Zealand), hoặc là lợi ích sẽ
không bị tác động đáng kể bởi việc mở cửa thị
trường dịch vụ tài chính ngân hàng (Brunei). Tại
khu vực ASEAN, các nước có hệ thống tài chính
- ngân hàng phát triển như ASEAN-6 đều mạnh
