TÀI CHÍNH -
Tháng 3/2015
17
Việt Nam, trong đó nhiều DN tiếp cận được với các
khoản vốn ưu đãi đầu tư. Việc thực hiện các cam
kết trong FTA tạo động lực để DN đẩy nhanh cải
cách, tự sắp xếp lại, chủ động chuyển hướng đầu
tư, chuyển giao công nghệ để tăng khả năng cạnh
tranh, từ đó tạo ra tư duy làm ăn mới, thúc đẩy
chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao hiệu quả
sản xuất kinh doanh.
Một số ngành nông nghiệp mà Việt Nam có lợi
thế sẽ tận dụng được cơ hội từ việc hội nhập để có
các nguồn nguyên liệu làm đầu vào cho sản xuất và
giảm chi phí đối với hàng hóa xuất khẩu. Ngành
chăn nuôi bò, lợn, gà được đánh giá sẽ bị tác động
trực tiếp do giảm thuế từ các Hiệp định ASEAN,
Trung Quốc, Hàn Quốc, ASEAN - Australia - New
Zealand… với mức thuế suất thấp hơn nhiều so với
mức thuế ưu đãi chung theo cam kết. Tuy nhiên,
các hiệp định FTA cũng sẽ tạo ra nguy cơ phụ thuộc
ngày càng tăng vào các nguồn nguyên liệu nhập
khẩu và giảm đầu tư cho sản xuất tự cung cấp trong
nước. Đặc biệt, nguy cơ này sẽ tăng khi mức độ ưu
đãi về thuế ngày càng cao từ các thị trường nước
ngoài. Ngoài ra, các DN trong nước cũng sẽ đứng
trước sức ép cạnh tranh sống còn khi tham gia vào
công đoạn có giá trị cao hơn của chuỗi giá trị, các vụ
kiện tranh chấp sẽ tăng lên…
Theo tính toán của Bộ Tài chính, với lộ trình thuế
suất giảm xuống 0% dự báo, thời gian tới, khả năng
nhập khẩu các mặt hàng thịt sẽ tăng, nhất là thịt
gà từ Hàn Quốc. Ngành sữa nhập khẩu cũng chịu
tác động theo cam kết trong Hiệp định ASEAN-
Australia-New Zealand khi thuế suất nhập khẩu
mặt hàng này sẽ giảm xuống mức 0% vào năm 2020.
Việc hạ thuế suất nhập khẩu sẽ khiến nguy cơ phụ
thuộc vào nguyên liệu sữa ngoại nhập và các sản
phẩm sữa nhập khẩu ngày càng cao. Vừa qua, các
nước ASEAN cũng đã thảo luận về việc dỡ bỏ hạn
ngạch thuế quan đối với mặt hàng đường. Theo đó,
hạn ngạch nhập khẩu đường của Việt Nam dự kiến
sẽ phải dỡ bỏ kể từ năm 2018. Nguy cơ nhập khẩu từ
cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) tăng cao, sẽ khiến
ngành mía đường trong nước gặp khó khăn do nước
ta đã bảo hộ tối đa ngành này trong suốt thời gian
qua, kể từ khi hội nhập. Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ
thực hiện cam kết mở cửa thị trường ôtô trong các
Hiệp định ASEAN và ASEAN-Trung Quốc. Đây là
một thách thức bởi sau một thời gian dài bảo hộ
và phát triển chính sách trong nước, ngành công
nghiệp ôtô Việt Nam vẫn phát triển rất yếu ớt và
chậm hơn rất nhiều so với các quốc gia láng giềng
như: Thái Lan, Indonesia, Malaysia.
Sang năm 2018, khi thuế nhập khẩu mặt hàng này
giảm xuống 0% với thị trường ASEAN và 50% vào
năm 2020 với thị trường Trung Quốc, ngành công
nghiệp ôtô Việt Namdự báo sẽ phải chịu sự cạnh tranh
quốc tế rất gay gắt. Mặt khác, ngành máy móc thiết bị,
điện gia dụng cũng là ngành hàng chịu tác động lớn
khi thuế suất giảm từ các thị trường như Trung Quốc,
Nhật Bản và Hàn Quốc. Trong khi đó, ngành sản xuất
thép dự kiến sẽ gặp những ảnh hưởng tiêu cực từ các
FTA. Với Hiệp định Liên minh hải quan (với Nga,
Belarus, Kazakhstan) mặt hàng thép xây dựng Việt
Nam sẽ phải chịu sự cạnh tranh lớn với Nga. Ngoài
ra, ngành Giấy cũng sẽ chịu sự cạnh tranh to lớn khi
thuế suất nhập khẩu từ các thị trường ASEAN, Trung
Quốc, Hàn Quốc… giảm mạnh.
Có thể thấy nội dung quan trọng nhất trong các
FTA mà Việt Nam tham gia đến nay là lộ trình cắt
giảm thuế quan. Do đó, tác động chủ yếu của các
cam kết trong FTA là do hiệu ứng của việc cắt giảm
thuế quan.
Trong các Hiệp định khu vực mậu dịch tự do
ASEAN, Hiệp định FTA ASEAN - Trung Quốc và
ASEAN - Hàn Quốc đều phải đưa thuế nhập khẩu
với nhiều các mặt hàng về 0% từ ngày 1/1/2010, Việt
Nam phải thực hiện nghĩa vụ này từ ngày 1/1/2015
và ngày 1/1/2016 (đối với FTAASEAN - Hàn Quốc).
Cụ thể, gần 100% mặt hàng xuất khẩu của ta sang
ASEAN không chịu thuế quan từ năm 2010. Trung
Quốc và Hàn Quốc đã bỏ thuế nhập khẩu cho 90%
số dòng thuế từ năm 2010. 95% số dòng thuế và 94%
kim ngạch xuất khẩu của ta với Nhật Bản đã không
chịu thuế quan từ năm 2009. 96,4% số dòng thuế
của Australia và gần 85% số dòng thuế của New
Zealand đã đạt mức 0% từ năm 2010. Năm 2018,
100% hàng xuất khẩu của ta sang hai nước này sẽ
không chịu thuế quan. 75% số dòng thuế của Ấn Độ
đạt 0% từ năm 2010 và sẽ tiếp tục đưa lên 90% số
dòng thuế 0% vào năm 2016.
Về mặt nhập khẩu, tác động của cam kết thuế
quan đối với nhập khẩu sẽ thể hiện rõ nhất vào
năm 2015 (đối với FTAASEAN - Hàn Quốc là 2016).
Từ 2015, xóa bỏ thuế quan cho 90% mặt hàng
thuộc danh mục thông thường, 10% còn lại sẽ
được linh hoạt cắt giảm về 0% vào năm 2016
và vào năm 2018. Tất cả các dòng thuế thuộc
danh mục nhạy cảm thường của Việt Nam sẽ
cắt giảm thuế suất về 20% vào năm 2017; năm
2021, số dòng thuế được xóa bỏ thuế quan
trong Hiệp định này chiếm85,6% số dòng thuế
trong toàn biểu cam kết.
Theo Hiệp định ASEAN - Hàn Quốc (AKFTA)
