TÀI CHÍNH -
Tháng 7/2016
13
giá bán của cơ sở sản xuất, cơ sở nhập khẩu bán
ra không theo giá giao dịch thông thường trên thị
trường thì cơ quan thuế thực hiện ấn định thuế theo
quy định của Luật Quản lý thuế.
Nhằm ngăn chặn việc né tránh thuế TTĐB của
các DN thông qua việc chuyển giá, hoăc quy định
giá bán đối với các phương thức bán hàng thông
qua cơ sở kinh doanh phụ thuộc; bán hàng cho các
cơ sở đại lý; bán hàng trong các mô hình tổ chức
công ty mẹ, công ty con, mô hình liên kết, công ty
sở hữu chéo… các văn bản hướng dẫn thi hành
Luật 106/2016/QH13 có những quy định cụ thể về
giá tính thuế TTĐB phù hợp với các trường hợp cụ
thể như sau:
Thứ nhất,
trường hợp cơ sở sản xuất, cơ sở nhập
khẩu hàng hóa chịu thuế TTĐB bán hàng qua các cơ
sở trực thuộc hạch toán phụ thuộc thì giá làm căn cứ
tính thuế TTĐB là giá do cơ sở hạch toán phụ thuộc
bán ra. Cơ sở sản xuất, cơ sở nhập khẩu bán hàng
thông qua đại lý bán đúng giá do cơ sở sản xuất,
cơ sở nhập khẩu quy định và chỉ hưởng hoa hồng
thì giá bán làm căn cứ xác định giá tính thuế TTĐB
là giá do cơ sở sản xuất, cơ sở nhập khẩu quy định
chưa trừ hoa hồng;
Thứ hai,
trường hợp hàng hóa chịu thuế TTĐB
được bán cho các cơ sở kinh doanh thương mại là cơ
sở có quan hệ công ty mẹ, công ty con hoặc các công
ty con trong cùng công ty mẹ với cơ sở sản xuất, cơ
sở nhập khẩu hoặc cơ sở kinh doanh thương mại là
cơ sở có mối quan hệ liên kết thì giá bán làm căn cứ
xác định giá tính thuế TTĐB không được thấp hơn
tỷ lệ 8% so với giá bình quân trong tháng của các cơ
sở kinh doanh thương mại mua trực tiếp của cơ sở
sản xuất, nhập khẩu bán ra;
Thứ ba,
trường hợp cơ sở sản xuất, cơ sở nhập
khẩu thành lập nhiều cơ sở thương mại trung
gian có quan hệ công ty mẹ, công ty con hoặc
các công ty con trong cùng công ty mẹ hoặc có
mối quan hệ liên kết thì giá bán làm căn cứ xác
định giá tính thuế TTĐB không được thấp hơn tỷ
lệ 8% so với giá bình quân trong tháng của các
cơ sở thương mại này bán cho cơ sở kinh doanh
thương mại không có quan hệ công ty mẹ, công
ty con, hoặc các công ty con trong cùng công ty
mẹ, hoặc có mối quan hệ liên kết với cơ sở sản
xuất, cơ sở nhập khẩu.
Trong thực tế, có rất nhiều tiêu chí xác định các
DN, cơ sở kinh doanh có mối quan hệ liên kết như:
quan hệ gia đình, huyết thống của các chủ sở hữu
(vợ với chồng và ngược lại; cha/mẹ với con đẻ; anh/
chị/em ruột với nhau); hoặc liên kết qua yếu tố vốn
đầu tư; hoặc liên kết thông qua quan hệ cung cấp
theo công thức: Giá tính thuế TTĐB = {giá bán chưa
bao gồm thuế giá trị gia tăng (GTGT)}/[1 – thuế suất
thuế TTĐB].
Từ quy định này, đã xảy ra những trường hợp
doanh nghiệp nhập khẩu lách thuế, gian lận thuế
tại khâu nhập khẩu thông qua “biện pháp kỹ thuật”
như sử dụng 2 hợp đồng để gian lận khai thuế khâu
nhập khẩu; hợp đồng để khai thuế tại khâu nhập
khẩu với mức giá thấp hơn rất nhiều giá thực thanh
toán hoặc giá ghi trên hợp đồng đã bù trừ tắt những
khoản mà bên nước ngoài đã trả thay, đã chi hộ cho
bên nhập khẩu Việt Nam. Thực tế đã xảy ra hiện
tượng cùng một loại ô tô nhưng xe ô tô du lịch nhập
khẩu nộp thuế TTĐB thấp hơn nhiều xe sản xuất
trong nước. Trong quản lý, cơ quan hải quan phải
đấu tranh, sử dụng biện pháp “tham vấn giá” để
buộc nhà nhập khẩu phải khai lại giá nhập khẩu
theo mức giá thực tế hợp lý theo “bảng giá tham
chiếu” trong dữ liệu quản lý tập trung của ngành
Hải quan.
Để khắc phục các bất cập trong chính sách, Luật
số 106/2016/QH13 quy định giá tính thuế TTĐB
đối với hàng hóa nhập khẩu là giá do cơ sở nhập
khẩu bán ra như đang áp dụng đối với hàng hóa
sản xuất trong nước. Với quy định mới, các DN sản
xuất trong nước sẽ được bảo đảm bình đẳng với DN
nước ngoài vì sẽ khắc phục được tình trạng gian lận
thuế qua giá như nêu trên.
Sơ đồ đơn giản dưới đây minh họa cho cơ cấu
giá bán ra tại khâu đầu tiên của nhà sản xuất/nhà
nhập khẩu:
GIÁ VỐN CỦA
HÀNG HOÁ,
DỊCH VỤ
LỢI NHUẬN
KỲ VỌNG
CỦA DN
THUẾ
TTĐB
THUẾ BẢO VỆ
MÔI TRƯỜNG
(NẾU CÓ)
THUẾ
GTGT
A
B
C
D
E
Theo đó, mức giá thực thanh toán theo hoá đơn
là khối [A+B+C+D+E] và dựa trên mức giá bán
thực tế này, người nộp thuế sẽ tính ra giá tính thuế
TTĐB để kê khai, nộp thuế. Nghị định và Thông
tư sẽ được Chính phủ, Bộ Tài chính hướng dẫn thi
hành luật quy định: Đối với hàng hóa sản xuất trong
nước, hàng hóa nhập khẩu, giá tính thuế là giá do cơ
sở sản xuất, cơ sở nhập khẩu bán ra. Giá tính thuế
TTĐB được xác định cụ thể như sau:
Giá tính
thuế TTĐB
=
Giá bán chưa có thuế GTGT - Thuế
bảo vệ môi trường (nếu có)
1 + Thuế suất thuế TTĐB
Trong đó, giá bán chưa có thuế GTGT được xác
định theo quy định của pháp luật về thuế GTGT và
thuế bảo vệ môi trường xác định theo quy định của
pháp luật về thuế bảo vệ môi trường. Trường hợp
