TÀI CHÍNH -
Tháng 7/2017
15
thuế BVMT với khung mức thu cao nhất là 50.000
đồng/kg song mức độ tiêu thụ túi ni lông vẫn không
giảm. Mức thuế BVMT đối với xăng dầu hiện tại
cũng chưa đủ lớn đến thúc đẩy sử dụng tiết kiệm,
có hiệu quả loại nhiên liệu này.
Bốn là,
chưa thực hiện triệt để cơ chế đặt cọc –
hoàn trả ở các lĩnh vực cần thiết phải áp dụng cơ chế
này. Lĩnh vực sản xuất công nghiệp tiềm ẩn nhiều
nguy cơ gây ô nhiễm cần ràng buộc nghĩa vụ cải tạo,
phục hồi môi trường chưa áp dụng cơ chế này.
Giải pháp hoàn thiện chính sách tài chính
thực hiện mục tiêu bảo vệ môi trường
Để khắc phục những hạn chế, bất cập trên, cần
triển khai các giải pháp sau:
Thứ nhất,
nâng cao hiệu quả chi ngân sách cho
BVMT. Chính sách chi ngân sách của Nhà nước cho
BVMT chỉ thực sự đi vào cuộc sống khi quá trình
tổ chức thực hiện nhiệm vụ chi ngân sách tuân thủ
đúng quy định pháp luật và đáp ứng được những
đòi hỏi thực tiễn ở từng địa phương và trên phạm
vi toàn quốc. Muốn đạt được yêu cầu này, cần tăng
cường công tác kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện
nhiệm vụ chi ngân sách BVMT; cơ quan cấp trên cần
bám sát cơ sở, nắm bắt tình hình thực tiễn để phân
cấp hợp lý và bổ sung ngân sách để các địa phương
thực hiện tốt nhiệm vụ chi ngân sách BVMT.
Thứ hai,
mở rộng đối tượng chịu thuế BVMT.
Đối với thuế BVMT nên bổ sung thêm vào diện
chịu thuế đối với pin, ắc quy, một số hóa chất tẩy
rửa công nghiệp và các loại thuốc bảo quản thực
vật thuộc loại hạn chế sử dụng, bởi đây là những
mặt hàng mà quá trình sản xuất, sử dụng hoặc khi
kết thúc quá trình sử dụng thải ra gây ô nhiễm môi
trường. Việc đưa vào diện chịu thuế BVMT là để
thực hiện đúng phương châm chính sách “người
gây ô nhiễm phải trả tiền”.
Thứ ba,
điều chỉnh mức thuế. Mặc dù xăng dầu
là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu phục vụ sản xuất và
đời sống, song là nguồn năng lượng không tái tạo
và quá trình sử dụng gây ô nhiễm môi trường trên
diện rộng nên phải quy định mức thu đủ lớn sao
cho các nhà sản xuất phương tiện vận tải phải chú ý
nhiều hơn đến mục tiêu tiết kiệm nhiên liệu, người
tiêu dùng phải luôn thường trực ý thức sử dụng tiết
kiệm nhiên liệu hóa thạch. Vì vậy, tác giả bài viết
hoàn toàn đồng tình với đề xuất của Bộ Tài chính
về việc nâng trần mức thuế BVMT đối với xăng lên
8.000 đồng/lít. Ngoài ra, cần nâng mức thuế BVMT
đối với túi ni lông đến mức chi phí sử dụng túi
ni lông cao hơn các loại bao bì thân thiện với môi
trường. Muốn vậy, cần khảo sát và tính toán chi phí
sử dụng bình quân các loại bao bì thân thiện với môi
trường để so sánh với chi phí sử dụng túi ni lông,
qua đó, xác định mức tăng thuế BVMT đối với túi ni
lông một cách phù hợp nhất.
Thứ tư,
mở rộng cơ chế đặt cọc – hoàn trả. Đây
là cơ chế tốt để ràng buộc trách nhiệm BVMT của
các nhà sản xuất, song cơ chế này hiện nay mới chỉ
được áp dụng đối với lĩnh vực khai thác khoáng sản.
Trong thời gian tới, cần nghiên cứu áp dụng cơ chế
này đối với lĩnh vực sản xuất công nghiệp. Bởi trong
thực tế, mặc dù pháp luật BVMT đã yêu cầu bắt buộc
các dự án sản xuất công nghiệp phải đảm bảo xả thải
theo tiêu chuẩn môi trường. Tuy nhiên, việc vi phạm
vẫn xảy ra khá thường xuyên mà chưa có cơ chế phát
hiện và kiểm soát kịp thời. Bởi vậy, để tăng cường
trách nhiệm của nhà sản xuất và đảm bảo nguồn
tài chính kịp thời khắc phục hậu quả ô nhiễm môi
trường, thì cần thực hiện cơ chế ký quỹ môi trường
đối với những dự án nằm trong danh mục có nguy
cơ cao gây ô nhiễm môi trường (Danh mục cụ thể do
Bộ Khoa học và Công nghệ quy định). Lựa chọn quy
định này là để đảm bảo cân bằng giữa tăng trưởng
nhanh với tăng trưởng bền vững, không quá nghiêng
về mục tiêu tăng trưởng nhanh.
Thứ năm,
làm tốt công tác tuyên truyền chính sách.
Trong thời gian vừa qua, mặc dù các chính sách đã
được xây dựng và tổ chức thực thi khá tốt, song do
công tác tuyên truyền chưa đúng hướng và chưa hiệu
quả, nên các chủ trương, chính sách đúng đắn đó của
Đảng và Nhà nước chưa thu hút được sự ủng hộ của
đông đảo người dân. Việc định hướng thông tin và
kiểm soát thông tin của các báo mạng chưa tốt đã làm
cho người dân hiểu sai về chính sách của Nhà nước.
Chẳng hạn như, chủ trương nâng mức thuế BVMT đối
với xăng là đúng đắn nhưng các báo mạng chỉ khai
thác khía cạnh gánh nặng thuế của người dân và tăng
thu ngân sách mà không làm rõ những khía cạnh lợi
ích của người dân nhận được hưởng từ sự thay đổi
công nghệ của nhà sản xuất, từ môi trường sống giảm
ô nhiễm do khói bụi. Nhìn chung, các cơ quan chức
năng cần làm tốt công tác định hướng thông tin để
người dân hiểu và ủng hộ các chủ trương, chính sách
của Đảng và Nhà nước nói chung và chính sách tài
chính BVMT nói riêng.
Tài liệu tham khảo:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đảng, Tư liệu văn kiện Đảng/Văn
kiện Đại hội, website dangcongsan.vn;
2. Lê Xuân Trường (2014), Cấu trúc thu ngân sách bền vững: Những vấn đề lý
luận và thực tiễn Việt Nam, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, Bộ Tài chính;
3. Lê Hữu Việt (2017), “Bộ Tài chính tính lại, tiền chi cho môi trường tăng gấp
đôi”, Tienphongonline, ngày 3/6/2017.
