TÀI CHÍNH -
Tháng 3/2015
107
với các nhà bán lẻ Việt Nam, nếu không có chiến
lược phát triển hợp lý rất có thể sẽ bị thua ngay trên
“sân nhà” bởi do những nguyên nhân cơ bản sau:
Thứ nhất,
hạ tầng phân phối ở Việt Nam còn
hạn chế. Hệ thống giao thông không đồng bộ, vận
chuyển hàng hóa mất nhiều thời gian và tốn kém.
Chi phí kho vận của Việt Nam hiện nay được coi
là đắt gấp 1,5-2 lần so với các nước trong khu vực.
Chưa kể DN sẽ còn phải chịu thêm nhiều chi phí
không chính thức như mãi lộ, bôi trơn...
Thứ hai,
hoạt động sản xuất vẫn còn manh mún,
năng suất thấp. Đây chính là yếu tố khiến cho
hàng hóa sản xuất trong nước có giá thành cao và
gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Câu chuyện về
năng suất của ngành Mía đường Việt Nam trong
thời gian gần đây là một ví dụ điển hình. Cụ thể là
trong khi năng suất mía của Tập đoàn Hoàng Anh
Gia Lai ở Lào có thể đạt đến hơn 120 tấn/ha thì ở
Việt Nam chỉ đạt 60 tấn/ha... Theo phân tích của
giới chuyên gia, với lượng đường tiêu thụ và mức
giá như hiện nay, người tiêu dùng sẽ bị thiệt hại tới
4.000 tỷ đồng/năm…
Thứ ba,
sự liên kết giữa thương mại với thương
mại, giữa sản xuất với phân phối còn lỏng lẻo, chưa
bền vững. Điều này dẫn đến nguồn cung cho phân
phối không vững chắc, nơi thừa nơi thiếu, được
mùa mất giá; người dân không kiểm soát được chất
lượng; thương lái thì ép giá nông dân... Thậm chí,
còn xảy ra tình trạng người dân với DN, DN với
DN phá vỡ hợp đồng lẫn nhau, khiến cho sản xuất
bị động, manh mún…
Thứ tư,
chưa kiểm soát được các yếu tố chi phối
đến giá cả hàng hóa. Yếu tố chi phối đến giá cả hàng
hóa chính là khâu trung gian và sự đầu cơ hàng hóa
nhằm trục lợi. Đơn cử, để nhập khẩu đường, các nhà
bán lẻ không thể trực tiếp mua tại nhà máy đường
mà phải qua tay 3 đại lý: Tổng đại lý toàn quốc, đại
lý vùng và đại lý tỉnh, mỗi cấp cộng thêm 15%. Giá
đường xuất tại nhà máy khoảng 12.000 đồng/kg
nhưng người tiêu dùng vẫn phải mua đường với
giá 22.000 đồng/kg. Mặt hàng nhu yếu phẩm khác
cũng tương tự.
Thứ năm,
kiểm soát chất lượng hàng hóa cũng là
một vướng mắc khá lớn. Hiện nay, hàng giả, hàng
nhái đang là ma trận đối với người tiêu dùng và
đặc biệt nặng nề ở vùng nông thôn. Theo Bộ Nông
nghiệp và Phát triển Nông thôn, Việt Nam có
khoảng 15% rau an toàn nhưng đánh giá của nhiều
chuyên gia, con số đó chỉ là 5%. Khoảng 90% người
dân phải ăn rau bẩn, chủ yếu là người nghèo, khi
hàng ngày phải mua hàng ở chợ cóc, chợ tạm... Hậu
quả là liên tục các vụ ngộ độc thức ăn xảy ra, không
ít vụ đã gây chết người; bệnh tật ngày càng tăng,
điển hình: Bệnh ung thư tăng 150 nghìn ca/năm...
Những hạn chế nêu trên sẽ ảnh hưởng không
nhỏ tới sức cạnh tranh của các nhà bán lẻ nội địa.
Đã đến lúc ngành Công Thương nội địa cần đến một
“liều thuốc” mạnh, bản thân các DN bán lẻ nội địa
cũng phải tự tái cơ cấu để nâng cao sức cạnh tranh.
Cụ thể:
Một là,
các DN Việt Nam cần kinh doanh một
cách bài bản, có chiến lược dài hạn và liên kết chặt
chẽ để có thể nâng cao được năng lực cạnh tranh
trên thị trường. Chỉ khi các DN Việt Nam giải quyết
được gốc rễ của vấn đề là có hàng hóa chất lượng
phù hợp, giá cả hợp lý với từng đối tượng tiêu dùng
thì hàng Việt mới có thể trở thành sự lựa chọn số 1
của người Việt.
Hai là,
các DN bán lẻ trong nước cũng cần chủ
động tìm kiếm, xây dựng những kênh sản xuất,
phân phối hàng hóa ổn định, đảm bảo chất lượng.
Ba là,
Nhà nước cần thể hiện vai trò hỗ trợ cho
cầu tiêu dùng cũng như tăng cường chi tiêu chính
phủ; Thực hiện đồng bộ các giải pháp để nâng cao
sức mua cho người dân như: Khuyến khích cho vay
tiêu dùng, tăng trợ cấp với người thu nhập thấp,
giảm một số loại thuế, phí cho DN... Nhóm các giải
pháp đẩy mạnh đầu tư công hợp lý cũng tạo ra tác
động tích cực tới cầu nội địa.
Bốn là,
cần đổi mới phương thức hỗ trợ DN.
Khảo sát chỉ số Nhà quản trị mua hàng toàn phần
được điều chỉnh theo mùa (PMI) của các tổ chức
quốc tế cho thấy, khó khăn lớn nhất của các DN
Việt hiện nay là cầu nội địa yếu ớt dẫn tới nhiều
ngành không sử dụng hết công suất, chi phí tăng
cao (ngành thép hiện chỉ sử dụng khoảng 40 – 50%
công suất hiện có). Vì vậy, Nhà nước cần chuyển từ
hình thức hỗ trợ đầu vào như hiện nay, sang hỗ trợ
theo đầu ra. Đó là các giải pháp cải thiện khả năng
tiếp cận thị trường, marketing, quảng bá sản phẩm,
nâng cao uy tín DN, nắm bắt xu thế, đáp ứng nhu
cầu của người tiêu dùng và có thể cạnh tranh bình
đẳng trong bối cảnh mở cửa thị trường sâu rộng
hơn vào các năm tới.
Với số dân hơn 90 triệu người, trong đó phần
lớn dân số trẻ, thu nhập bình quân đầu người
của Việt Nam đã ở mức trung bình, thị trường
nông thôn chiếm 65% - 70% số dân nhưng
chưa được khai thác đúng mức, đây sẽ là
những “mảnh đất vàng” cho các DN bán lẻ nội
địa “dụng võ”.
Nguồn: Hiệp hội siêu thị Việt Nam
