118
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
Hiệu quả từ mô hình liên kết
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hiện nay
được xem là địa bàn chiến lược về kinh tế, chính trị
và quốc phòng, an ninh của cả nước, với tiềm năng
phát triển đa dạng về nông nghiệp, thủy sản và du
lịch. Thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy,
cơ cấu kinh tế vùng ĐBSCL đang chuyển dịch theo
hướng tích cực, tập trung khai thác các tiềm năng,
lợi thế của vùng; nông - lâm - ngư nghiệp chiếm tỷ
trọng lớn (khu vực I chiếm 35,35%, khu vực II chiếm
26,2%, khu vực III chiếm 38,45%). GDP bình quân
đầu người năm 2014 ước đạt 42.788 nghìn đồng.
ĐBSCL đóng góp khoảng 18,5% GDP của cả nước,
55,6% sản lượng lúa, trên 50% sản lượng trái cây,
54% sản lượng thủy sản, 90% sản lượng gạo xuất
khẩu và chiếm gần 60% kim ngạch xuất khẩu thủy
sản của cả nước...
Thời gian qua, thực hiện chủ trương của Đảng và
Nhà nước, các tỉnh khu vực ĐBSCL đã và đang triển
khai mạnh mẽ đề án tái cơ cấu nông nghiệp. Từ đó,
nhiều mô hình liên kết được áp dụng và mang lại
hiệu quả thiết thực như: “Cánh đồng mẫu lớn”,
“lúa - tôm”, sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn Thực
hành nông nghiệp tốt (GAP)... Mô hình “cánh đồng
mẫu lớn” là một điển hình trong việc cụ thể hóa chủ
trương xây dựng vùng sản xuất hàng hóa tập trung
gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm thông qua hợp
đồng. Mô hình có sự tham gia và liên kết chặt chẽ
của “4 nhà” (nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp
và nông dân), tạo nên sức mạnh tập thể trong sản
xuất nông nghiệp. Hình thức tham gia mô hình cũng
khá đa dạng: Doanh nghiệp cung ứng giống, phân
bón, thuốc bảo vệ thực vật cho nông dân với lãi suất
0%, sau khi thu hoạch nông dân được hỗ trợ chi phí
vận chuyển, sấy và lưu kho trong 30 ngày; Hoặc
doanh nghiệp cung ứng giống, phân bón, thuốc bảo
vệ thực vật cho nông dân với lãi suất 0%, sau khi thu
hoạch thu mua lúa với giá cao hơn giá thị trường
100-150 đồng/kg...
Ngoài lúa gạo, ĐBSCL còn là vùng nuôi trồng
thủy sản (tôm, cá tra, cá ba sa) lớn nhất nước ta hiện
nay với sản lượng chiếm 58% cả nước; riêng tôm
chiếm 80% và đóng góp trên 60% kim ngạch xuất
khẩu thủy sản của cả nước. ĐBSCL hiện có diện tích
nuôi trồng thủy sản nước mặn, lợ khoảng 890.000
ha; diện tích nuôi trồng thủy sản nước ngọt khoảng
480.000 ha. Bên cạnh đó, đây còn là vùng đất truyền
thống trồng cây ăn trái với diện tích khoảng 288.000
ha với sản lượng hàng năm đạt 3,1 triệu tấn phục vụ
tiêu dùng và xuất khẩu. Các mô hình liên kết trong
sản xuất thủy sản, trồng cây ăn trái cũng đang được
nông dân các địa phương triển khai mạnh mẽ...
Tuy có nhiều lợi thế cạnh tranh nhưng số vốn đầu
tư vào phát triển nông nghiệp vùng ĐBSCL hiện còn
rất khiêm tốn, số lượng doanh nghiệp hoạt động
trong vùng chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ,
phân bổ không đều giữa các tỉnh. Theo báo cáo của
Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong giai đoạn 1993-2014,
tổng giá trị vốn ODA cho vùng ĐBSCL đạt khoảng
5,7 tỷ USD, chiếm 8,2% so với tổng nguồn vốn ODA
của cả nước. Trong đó, các dự án ODA đầu tư trong
lĩnh vực nông nghiệp chỉ chiếm khoảng hơn 500
triệu USD. Về vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI),
tính đến tháng 9/2014 trên địa bàn ĐBSCL có 903
dự án FDI được cấp phép còn hiệu lực với tổng vốn
đăng ký hơn 11,8 tỷ USD.
Tuy nhiên, trong đó, nông, lâm nghiệp, thủy sản
vốn là thế mạnh của Vùng cũng chỉ có 52 dự án với
LIÊNKẾTCHUỖIGIÁTRỊNÔNGSẢN:
NHÌNTỪTHỰC TIỄNĐỒNGBẰNG SÔNG CỬU LONG
NGUYỄN THỊ NGUYỆT MINH
Tuy có nhiều lợi thế cạnh tranh nhưng việc huy động vốn đầu tư vào phát triển nông
nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long còn khiêm tốn, rời rạc và manh mún. Từ thực tiễn
tái cơ cấu nông nghiệp của vùng, bài viết đề xuất một số giải pháp để đẩy mạnh liên kết
chuỗi giá trị nông sản trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
