TÀI CHÍNH -
Tháng 3/2015
127
thành chuỗi các hoạt động và lợi thế cạnh canh được
tìm thấy ở một hay nhiều các hoạt động này. Sự cạnh
tranh của doanh nghiệp có thể được phân tích bằng
cách nhìn vào chuỗi giá trị bao gồm các hoạt động chi
tiết khác nhau. Phân tích chuỗi giá trị chủ yếu nhằm
vào việc hỗ trợ quyết định quản lý và các chiến lược
quản trị.
Mỗi hoạt động trong bộ phận hoạt động cơ sở hay
hoạt động hỗ trợ đều mang lại giá trị riêng, vấn đề của
doanh nghiệp là phải có biện pháp tăng, giảm chi phí
ở hoạt động nào để có thể mang lại lợi ích kinh tế lớn
nhất, tạo ra lợi thế cạnh tranh cao nhất và phù hợp với
chiến lược của doanh nghiệp.
Mô hình chuỗi giá trị trong một số ngành
sản xuất ở Việt Nam
Khi phân tích chuỗi giá trị, nhà nghiên cứu lập sơ
đồ các khâu, các lĩnh vực và mối liên kết chính trong
mỗi khâu hay lĩnh vực đó. Từ đó sẽ chỉ ra các tác nhân
chính, nút thắt chính trong chuỗi giá trị để đưa ra can
thiệp hợp lý. Có thể minh chứng từ chuỗi giá trị của
ngành Sữa, ngành Cà phê và sản xuất thạch dừa như
dưới đây:
Hình 1
mô tả chuỗi giá trị giản đơn gồm 3 khâu của
ngành Sữa. Khâu đầu tiên là chăn nuôi bò sữa để tạo
ra sữa tươi hoặc nhập khẩu nguyên liệu sữa từ nước
ngoài. Khâu thứ hai, các công ty chế biến sữa sẽ thu
mua sản phẩm sữa từ người chăn nuôi. Quá trình này
sẽ mang đến lợi nhuận cho người chăn nuôi bò sữa.
Sau khi chế biến xong, các sản phẩm sữa sẽ được tung
ra bán trên thị trường và quá trình này sẽ mang lại giá
trị cho người chế biến sữa.
Hình 2
thể hiện chuỗi giá trị ngành Cà phê, gồm
các hoạt động: cung cấp đầu vào, sản xuất, thu gom,
sơ chế, thương mại và tiêu dùng. Giá trị của doanh
nghiệp sản xuất cà phê được tạo nên từ giá trị của từng
hoạt động này. Doanh nghiệp cà phê muốn đạt được
mục tiêu gia tăng giá trị thì một trong những giải pháp
cần làm là tìm ra giải pháp phát triển chuỗi giá trị sản
phẩm cà phê.
- Khâu đầu vào: Kiểm soát chất lượng, nguồn gốc
của giống; Phát triển các loại hình dịch vụ cung ứng
vật tư phân bón và dịch vụ sản xuất nông nghiệp,
kiểm soát chặt nguồn gốc các loại vật tư nông nghiệp
và thuốc bảo vệ thực vật; Đầu tư cơ sở hạ tầng nhất là
giao thông nội đồng, quy hoạch các vùng sản xuất cà
phê chuyên canh, phát triển sản xuất cà phê theo quy
mô trang trại hoặc mô hình hợp tác xã sản xuất cà phê.
- Khâu sản xuất: Chủ động trang bị những kiến
thức khoa học về sản xuất và bảo quản nhằm nâng
cao năng xuất và chất lượng cà phê; Tăng cường hơn
nữa mối quan hệ với các cơ quan nghiên cứu để thực
hiện các hoạt động tập huấn chuyển giao khoa học kỹ
thuật cho người nông dân, tiến tới xây dựng thương
hiệu (có nhãn mác, bao bì); Tránh lạm dụng thuốc bảo
vệ thực vật, sử dụng những loại thuốc thân thiện với
môi trường nhưng vẫn hiệu quả trên cây cà phê.
- Khâu thu gom và thương mại: Tổ chức hợp lý và
có quy củ theo nhóm, đội hoặc công ty nhỏ để thực
hiện khâu lưu chuyển cà phê nhanh, tăng cường các
hoạt động sản xuất nhằm nâng cao chất lượng cà
phê, giảm giá thành sản phẩm; Thiết lập mối quan hệ
bền vững với các tác nhân khác trong chuỗi để có thể
liên kết giúp đỡ nhau cùng phát triển; Ký hợp đồng
ổn định với tác nhân sản xuất hoặc công ty thu gom
để chủ động được nguồn hàng của mình; Tổ chức
hệ thống thông tin hiệu quả về thị trường nơi đang
mua bán, chủ động được nguồn hàng và tìm kiếm
thị trường tiềm năng (nhất là thị trường niềm Nam
và niềm Bắc); Hình thành chuỗi các cửa hàng tiện lợi
chuyên bán lẻ hoa có uy tín và chất lượng; Xác định rõ
chiến lược hoạt động và phát triển của mình để có sự
thay đổi phù hợp với xu hướng của thị trường và xu
hướng tiêu dùng của khách hàng.
Hình 3
thể hiện chuỗi giá trị trong lĩnh vực sản
xuất thạch dừa. Theo đó, các hoạt động tạo nên giá
trị trong chuỗi giá trị chế biến thạch dừa bao gồm các
hoạt động liên quan đến sản xuất và tiêu thụ. Hoạt
động sản xuất gồm các cơ sở sản xuất thạch thô và chế
biến thạch tinh, bộ phận này có vai trò quan trọng là
tận dụng sản phẩm phụ, tạo ra thêm giá trị gia tăng
cho ngành dừa. Hoạt động tiêu thụ hiện nay gồm thị
trường tiêu thụ trong nước và thị trường tiêu thụ nước
ngoài. Các doanh nghiệp chế biến thạch dừa nghiên
cứu chuỗi giá trị để xác định được hoạt động mang lại
giá trị cao nhất cho sản phẩm này, từ đó nghiên cứu
một số sản phẩm mới có giá trị gia tăng cao được sản
xuất từ thạch dừa. Khi những nghiên cứu này thành
công chắc chắn sẽ mang lại giá trị cao hơn nữa cho
nghề trồng dừa ở Việt Nam.
Thị trường
nước ngoài
Cơ s sơ ch
d a trái
Thương nhân
Cơ s ch bi n
th ch d a tinh
Cơ s ch bi n
th ch d a
th c ph m
Th trư ng
n i đ a
Cơ s s n xu t
th ch d a thô
H th ng thu
gom nư c d a
HÌNH 3: MÔ HÌNH CHUỖI GIÁ TRỊ SẢN XUẤT THẠCH DỪA
Nguồn: Nghiên cứu của tác giả
