TÀI CHÍNH -
Tháng 3/2015
125
tránh khỏi khó khăn, lúng túng trong triển khai,
nhất là về vấn đề chọn địa diểm, định hướng phát
triển ngành nghề, thể chế hành chính, cách thức vận
hành, sự phân cấp và thẩm quyền của người đứng
đầu đặc khu, những cơ sở pháp luật và cơ chế chính
sách cần thiết mang tính cạnh tranh cao và đảm
bảo thu hút các nhà đầu tư… Vì vậy, để xây dựng
thành công các đặc khu kinh tế trong thời gian tới,
các chuyên gia cho rằng, cần đặc biệt chú ý một số
vấn đề sau:
Thứ nhất,
các nhà hoạch định chính sách, cơ quan
chức năng cần phải nỗ lực rút kinh nghiệm, rút ra
các bài học từ các quốc gia đã phát triển các đặc khu
kinh tế cả ở chiều thất bại lẫn chiều thành công.
Thứ hai
, sớm xây dựng, thông qua Luật về đặc
khu kinh tế (hoặc Luật về đặc khu hành chính –
kinh tế) đã có trong chương trình xây dựng pháp
luật của Quốc hội khóa XIII. Đồng thời, ban hành
các thể chế hành chính và kinh tế của các đặc khu
kinh tế phải hiện đại, mang tầm quốc tế, có sức
cạnh tranh vượt trội.
Thứ ba
, thận trọng và thống nhất trong xác định
vị trí và xây dựng quy hoạch phù hợp các đặc khu
kinh tế. Những địa điểm được chọn phải được
nghiên cứu, khảo sát toàn diện và cụ thể, đảm bảo
phát huy lợi thế riêng và tạo lợi thế địa hình kinh tế
liên kết và lan tỏa cao nhất … Quan trọng hơn, khi
đã xác định được địa điểm, cần tìm kiếm, vận động
được các nhà đầu tư chiến lược nước ngoài có ảnh
hưởng và sức mạnh tài chính, công nghệ bằng các
phương cách phù hợp.
Thứ tư,
chủ động xây dựng, triển khai các hoạt
động xúc tiến đầu tư, quảng bá thích hợp và hiệu
quả cho các đặc khu kinh tế Việt Nam với các nhà
đầu tư nước ngoài, nhất là các nhà đầu tư chiến lược
nước ngoài có ảnh hưởng và sức mạnh tài chính,
công nghệ. Đồng thời, cần chú ý tổ chức những hoạt
động chuẩn bị các nguồn lực cần thiết cho xây dựng,
vận hành và quản lý hoạt động của các đặc khu kinh
tế; trong đó, có việc chuẩn bị và đào tạo nhân lực
cấp cao.
Thứ năm,
có giải pháp tổng thể cả về phía
ngành, vùng và việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế
trong chiến lược phát triển dài hạn để phát triển
đặc khu kinh tế. Ngoài ra, không dừng lại ở mô
hình chi phí thấp, các đặc khu kinh tế cũng cần
tìm kiếm thêm cho mình mô hình kinh doanh mới.
Hướng tới một tương lai bền vững, một đặc khu
kinh tế đúng nghĩa là cần liên tục tạo thêm giá trị
cho sản phẩm và dịch vụ hiện có. Đối với Vân Đồn
và Phú Quốc, ngoài phát triển du lịch với một số
khách sạn nghỉ mát và sòng bạc bình thường thì
nên cung cấp thêm các dịch vụ giá trị độc đáo cho
du khách. Tương tự, Vân Phong cũng không nên
phát triển thuần túy theo mô hình thành phố công
nghiệp mà cần mở thêm các cơ hội để thử nghiệm
những ý tưởng sáng tạo về năng lượng tái tạo và
công nghệ xanh nhằm đối phó tác động của biến
đổi khí hậu.
Lý tưởng hơn, quá trình xây dựng đặc khu kinh
tế phải được xem như là một phần trong nỗ lực lập
kế hoạch quốc gia. Nghĩa là, phải làm sao để có thể
sử dụng các đặc khu kinh tế như những mắt xích kết
nối toàn bộ nền kinh tế quốc gia với thế giới.
Tóm lại, đặc khu kinh kinh tế hay khu kinh tế tự
do, khu kinh tế mở… dù mang tên khác nhau nhưng
đều giống nhau về bản chất. Đó là khu kinh tế trong
đó được hưởng các chính sách ưu đãi (như thuế,
hạn ngạch, chính sách đầu tư, tính tự chủ trong hoạt
động chính sách...) nhằm cho phép nó trở thành cửa
ngõ để thu hút vốn đầu tư, tiếp nhận kỹ thuật và
kinh nghiệm quản lý tiên tiến, đồng thời khai thác
một cách có hiệu quả mọi tiềm năng tự nhiên và con
người để phát triển. Do đó, các chính sách ưu đãi
cần nhất quán, ổn định và phù hợp để cho các nhà
quản lý của chính quyền địa phương cũng như các
nhà đầu tư có kế hoạch phát triển ổn định lâu dài.
Nhà nước cũng cần giao nhiều quyền hơn cho chính
quyền địa phương trong việc giải quyết các vấn đề
phục vụ cho quá trình giải phóng mặt bằng và xây
dựng kết cấu hạ tầng, cũng như chủ động đa dạng
hóa nguồn vốn đầu tư cho phát triển của khu vực;
Thống nhất các chính sách liên quan đến an sinh xã
hội và môi trường và có sự kiểm tra, giám sát chặt
chẽ, tránh để lại hệ quả lâu dài…
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Chính trị. Thông báo số 108/TB-TW ngày 1/10/2012 về Đề án “Phát triển
kinh tế - xã hội nhanh, bền vững; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh và
thí điểm xây dựng hai đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Móng Cái;
2. Văn phòng Chính phủ. Thông báo số 146/TB-VPCP về kết luận của Thủ
tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Kiên
Giang và huyện đảo Phú Quốc;
3. Các website: kinhtetrunguong.vn, quangninh.com.vn, khanhhoa.com.vn,
phuquoc.com.vn, tapchitaichinh.vn, economy.vn…
Ở Việt Nam, vấn đề xây dựng đặc khu kinh
tế, tuy đã được nhiều tỉnh, thành phố đề xuất
nhưng cho đến nay, mới có 3 tỉnh được chấp
thuận về chủ trương. Đó là đặc khu kinh tế
Vân Đồn (tỉnh Quảng Ninh); đặc khu kinh tế
Phú Quốc (Kiên Giang) và đặc khu kinh tế Vân
Phong (Khánh Hoà).
