122
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
Nợ đọng, trốn đóng bảo hiểmxã hội
có xu hướng tăng cao
Công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt
buộc tại tỉnh Bắc Ninh những năm gần đây đã đạt
được những thành tựu đáng khích lệ như: Số đơn vị,
số lao động tham gia BHXH bắt buộc và số thu BHXH
ngày càng tăng, quyền lợi của người lao động khi
tham gia BHXH bắt buộc được đảm bảo. Tuy nhiên,
tình trạng doanh nghiệp (DN) nợ đọng và trốn đóng
BHXH bắt buộc cho người lao động tại tỉnh Bắc Ninh
đang diễn biến ngày càng phức tạp và có chiều hướng
không ngừng gia tăng qua các năm (trung bình giai
đoạn 2011 – 2013 khoảng 65%).
Theo số liệu của Sở Lao động - Thương binh và Xã
hội tỉnh Bắc Ninh, năm 2013, số lao động thuộc diện
tham gia BHXH bắt buộc là 226 nghìn người, nhưng
mới chỉ có gần 172 nghìn người lao động tham gia
BHXH bắt buộc. Đồng nghĩa, hơn 54 nghìn lao động
chưa được đảm bảo quyền an sinh xã hội cơ bản.
Trong giai đoạn 2011 - 2013, số DN, tổ chức nợ
BHXH chủ yếu là các DN ngoài quốc doanh, có xu
hướng giảm nhẹ về số lượng DN nhưng lại tăng về
cơ cấu và vẫn chiếm tỷ trọng cao nhất trong các loại
hình đơn vị, DN (chiếm gần 60% vào năm 2013). Bên
cạnh đó, số lượng DN, tổ chức nợ BHXH bắt buộc
có chiều hướng giảm về số lượng nhưng số tiền nợ
lại tăng lên. Trong đó, đối với loại hình DN ngoài
quốc doanh có số tiền nợ BHXH bắt buộc cao và
xu hướng tăng nhanh qua các năm từ 12.278 triệu
đồng năm 2011, lên 38.245 triệu đồng năm 2013. Về
phía DN nhà nước, dư nợ BHXH bắt buộc cũng tăng
nhanh, tăng từ 17.196 triệu đồng vào năm 2011 lên
đến 33.576 triệu đồng năm 2013. Các DN có vốn đầu
tư nước ngoài, đơn vị ngoài công lập, hợp tác xã, hộ
kinh doanh cá thể chấp hành đóng BHXH tốt hơn,
do vậy số nợ BHXH bắt buộc là ít hơn so với 2 loại
hình DN ngoài quốc doanh và DN nhà nước.
Nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên thì có nhiều
nhưng tựu chung một số nguyên nhân cụ thể sau:
Thứ nhất,
về cơ chế, chính sách còn nhiều bất cập,
cụ thể như:
(i) Quy định mức lãi suất chậm đóng BHXH thấp
hơn mức lãi suất vay ngân hàng, vô tình khuyến khích
DN cố tình nợ để chiếm dụng quỹ BHXH;
(ii) Cơ quan BHXH lại không được quyền thanh
tra và xử phạt đối với các đơn vị, cá nhân có hành vi
nợ đọng, trốn đóng BHXH bắt buộc. Điều này đã làm
giảm sức mạnh của cơ quan BHXH, vậy nên hiệu quả
đạt được trong công tác thanh tra, kiểm tra không cao.
Thứ hai,
do nhận thức của người sử dụng lao động
và người lao động chưa cao: Đơn vị sử dụng lao động
và người lao động hiểu biết về luật BHXH chưa rõ
ràng và đầy đủ, thậm chí có nhiều lao động lầm tưởng
BHXH với các loại hình bảo hiểm có tính chất kinh
doanh khác. Điều này đã tác động xấu đến công tác
thu nộp BHXH bắt buộc trên địa bàn Tỉnh. Bên cạnh
đó, nhiều người lao độngmặc dù hiểu về luật lao động,
luật BHXH nhưng vì thu nhập trước mắt (không phải
đóng 8,5% tiền lương) nên không đòi hỏi quyền lợi của
mình đối với người sử dụng lao độngmà ngược lại còn
thông đồng với người sử dụng lao động để trốn tránh
việc tham gia và đóng BHXH.
Thứ ba,
sự phối hợp giữa các ngành liên quan chưa
thường xuyên: Để thực hiện tốt chính sách BHXH bắt
buộc rất cần sự phối hợp chặt chẽ của nhiều cơ quan.
Trong đó, có các cơ quan như: Cục thuế, Sở Lao động
GIẢI PHÁPKHẮCPHỤC
NỢĐỌNGBẢOHIỂMXÃHỘI TẠI TỈNHBẮC NINH
ThS. ĐOÀN BÍCH HẠNH, PHAN XUÂN TÂN -
Học viện Nông nghiệp Việt Nam
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là một trong những chính sách xã hội đặc biệt quan trọng, là trụ
cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo
đảm ổn định chính trị và phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Do vậy, việc thu đúng, thu
đủ, thu kịp thời tạo điều kiện cho công tác chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội đúng quy định
là rất quan trọng.
