84
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
nhiều khó khăn, thị trường bất động sản tuy có
phục hồi nhưng còn chậm; Việc xử lý nợ xấu và tài
sản bảo đảm tiền vay của các TCTD và VAMC gặp
nhiều khó khăn, vướng mắc về thủ tục, quy định
về xử lý tài sản bảo đảm, bán đấu giá tài sản; Thiếu
nguồn lực hỗ trợ từ ngân sách nhà nước và các cơ
chế, chính sách khuyến khích, huy động các nhà đầu
tư trong, ngoài nước tham gia tái cơ cấu ngân hàng
và xử lý nợ xấu; Các biện pháp xử lý nợ xấu thông
qua khởi kiện khách hàng vay ra toà mất nhiều thời
gian, thủ tục phức tạp, thời gian thi hành án kéo
dài. Trong khi đó, DN lại chưa chủ động tái cơ cấu
hoạt động, tăng cường năng lực tài chính, quản trị,
khắc phục khó khăn để trả nợ ngân hàng, do còn
tồn tại tâm lý trông chờ, ỷ lại vào chính sách hỗ trợ
của Nhà nước và kỳ vọng vào sự phục hồi của thị
trường; Một số trường hợp khách hàng vay chây ỳ,
trốn tránh trách nhiệm trả nợ và không hợp tác với
ngân hàng trong việc xử lý nợ...
Những vấn đề đặt ra
Theo nhận định của giới chuyên gia trong và
ngoài nước, kết quả xử lý nợ xấu của Việt Nam
thời gian qua dù rất đáng ghi nhận nhưng kết quả
vẫn chậm so với kỳ vọng. Nguyên nhân khiến tiến
trình này diễn ra chậm là do vai trò chủ thể mua
nợ và chủ thể bán nợ không tách bạch mà vẫn
có sự liên quan đến nhau như hoạt động mua
bán thông thường; Sự phối hợp giữa các TCTD
và VAMC trong quá trình xử lý nợ xấu vẫn chưa
thực sự chặt chẽ, chưa có cơ chế phối hợp rõ ràng;
Lợi ích của việc bán nợ xấu cho VAMC theo cơ
chế hiện hành chưa đủ mức khuyến khích TCTD
tích cực bán nợ xấu; Lãi suất trên thị trường liên
ngân hàng đang thấp hơn đáng kể lãi suất tái cấp
vốn đối với lãi suất trái phiếu của VAMC; Thị
trường bán nợ chưa hình thành rõ ràng và chuyên
nghiệp, vẫn còn hiện tượng độc quyền mua. Trong
khi, khó khăn của hoạt động mua bán nợ chính là
xác định giá bán nợ, nhiều khi tạo nên sự chênh
lệch quá lớn giữa chào mua và giá chấp nhận bán.
Hơn nữa, hiệu quả xử lý nợ xấu của VAMC và các
TCTD rất thấp.
Chưa kể, quá trình xử lý tài sản bảo đảm để xử
lý nợ xấu vẫn còn nhiều vướng mắc. Theo quy định,
ngân hàng có thể tự xử lý tài sản bảo đảm của khách
hàng có nợ xấu để xử lý thu hồi nợ mà không cần
các văn bản ủy quyền hay sự chấp thuận của khách
hàng. Tuy nhiên, trên thực tế triển khai, việc thu giữ,
bàn giao tài sản cho người mua là rất khó khăn do
khách hàng không hợp tác; ngân hàng khó có thể
thu hồi được nợ nếu không có sự phối hợp, hỗ trợ và
can thiệp của lực lượng chức năng và chính quyền
địa phương.
Đặc biệt, quá trình xử lý tài sản bảo đảm lại phải
thông qua Tòa án, cơ quan thi hành án. Trong khi,
thủ tục khởi kiện bên vay/bên bảo đảm ra Tòa án để
yêu cầu giải quyết việc trả nợ thường kéo dài 2-3
năm và phát sinh chi phí lớn. Cho nên, giải pháp
kiện ra tòa là biện pháp cuối cùng mà các TCTD sử
dụng, khi không còn sự lựa chọn nào khác để xử lý
tài sản bảo đảm, thu hồi nợ.
Để đẩy nhanh tiến trình xử lý nợ xấu, ngay đầu
năm 2015, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình, đã
ban hành Chỉ thị số 02/CT-NHNN (ngày 27/1/2015)
về tăng cường xử lý nợ xấu của TCTD. Theo đó,
Thống đốc yêu cầu các TCTD phải xây dựng và báo
cáo NHNN kế hoạch xử lý nợ xấu năm 2015 (chi tiết
chỉ tiêu xử lý nợ xấu cho từng tháng), trong đó có
các giải pháp về sử dụng dự phòng rủi ro, bán nợ
xấu cho VAMC. Theo đó, các TCTD bảo đảm đến
ngày 30/6/2015 phải xử lý được tối thiểu 60% số nợ
xấu phải xử lý theo kế hoạch năm 2015; riêng chỉ
tiêu bán nợ xấu cho VAMC phải đạt không dưới
75% tổng số nợ xấu dự kiến bán cho VAMC cả năm
2015, để đến cuối năm đưa nợ xấu về mức dưới 3%
tổng tài sản có được phân loại; rà soát, tiết giảm các
chi phí hoạt động và tập trung mọi nguồn lực cho
việc xử lý nợ xấu; tích cực, chủ động triển khai đồng
bộ, quyết liệt các giải pháp xử lý nợ xấu…
Tài liệu tham khảo:
1. NHNN, Thông tư 09/2014/TT-NHNN ban hành các quy định liên quan đến
phân loại tài sản có, trích lập dự phòng rủi ro. Ngày 18/3/2014;
2. Bộ Tư pháp – Bộ Tài nguyên và Môi trường – NHNN, Thông tư liên tịch số
16/2014/TTLT – BTP – BTNMT – NHNN hướng dẫn một số vấn đề về xử lý
tài sản bảo đảm. Ngày 16/6/2014;
3. NHNN, Thông tư số 20/2014/TT – NHNN quy định về các khoản thu, tạm
ứng của VAMC đối với các khoản nợ xấu được mua bằng trái phiếu đặc biệt.
Ngày 12/8/2014;
4. Bộ Tư pháp, Thông tư số 18/2014/TT-BTP của Bộ Tư pháp quy định hướng
dẫn việc bán đấu giá tài sản đối với các khoản nợ đã bán cho VAMC. Ngày
8/9/2014;
5. Chính phủ, Nghị định 96/2014/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng. Ngày 17/10/2014;
Theo Chỉ thị số 02/CT-NHNN ngày 27/1/2015,
đến ngày 30/6/2015, tổ chức tín dụng bảo đảm
phải xử lý được tối thiểu 60% số nợ xấu phải xử
lý theo kế hoạch năm 2015; riêng chỉ tiêu bán
nợ xấu cho VAMC phải đạt không dưới 75% để
đến cuối năm đưa nợ xấu về mức dưới chuẩn
quốc tế 3%.
