76
DIỄN ĐÀN KHOA HỌC
mới thực sự diễn ra tại Việt Nam nhằm tăng quy
mô hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh với
hình thức chủ yếu: Ngân hàng trong nước bán cổ
phần cho đối tác nước ngoài, hoặc các ngân hàng
trong nước mua bán cổ phần lẫn nhau. Tuy nhiên,
đến nay vẫn chưa có ngân hàng của Việt Nam mua
lại ngân hàng nước ngoài.
Kể từ khi NHNN ban hành Thông tư 04/2010/
TT-NHNN ngày 11/02/2010 điều chỉnh mới nhất
cho hoạt động M&A thay thế Quyết định 241/1998/
QĐ-NHNN trước đây, tại Việt Nam chứng kiến
nhiều thương vụ M&A ngân hàng lớn (Bảng 3). Các
trường hợp M&A ngân hàng tại Việt Nam đã diễn
ra trên thực tế thời gian qua cho thấy, các ngân hàng
tiến hành M&A nhằm tăng quy mô của ngân hàng
trên các khía cạnh: Tăng về vốn điều lệ, tổng vốn
huy động, tổng dư nợ, lợi nhuận, cải thiện hiệu quả
kỹ thuật, củng cố nguồn nhân lực mạnh cho hoạt
động kinh doanh… Đồng thời, hoạt động M&A
ngân hàng tại Việt Nam diễn ra chủ yếu thực hiện
lộ trình tăng vốn điều lệ tối thiểu theo quy định
của NHNN để giảm bớt các NHTM quy mô nhỏ,
yếu kém. Từ đó, từng bước hình thành những ngân
hàng có tiềm lực vốn lớn, công nghệ hiện đại, có đủ
năng lực cạnh tranh trong tiến trình hội nhập kinh
tế quốc tế. Hoạt động M&A ngân hàng góp phần
củng cố, chấn chỉnh hệ thống ngân hàng Việt Nam
theo định hướng phát triển của Chính phủ, NHNN
Việt Nam, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh
của các ngân hàng Việt Nam với ngân hàng nước
ngoài. M&A ngân hàng góp phần làm lành mạnh
hóa hệ thống ngân hàng, giải quyết tình trạng sở
hữu chéo, xử lý nợ xấu… Tuy nhiên, hoạt động
M&A này diễn ra mang tính bắt buộc nhiều hơn tự
nguyện.
M&A ngân hàng sẽ “bùng nổ” trong năm 2015?
Có thể thấy, hoạt động M&A đã góp phần làm
lành mạnh hóa hệ thống ngân hàng Việt Nam, hạn
chế sự cạnh tranh không lành mạnh, thiếu bình
đẳng, tạo cơ hội, điều kiện hình thành các tập đoàn
tài chính ngân hàng tại Việt Nam trong tương lai…
Tuy nhiên, do hoạt động M&A ngân hàng tại Việt
Nam còn non trẻ, kinh nghiệm về M&A trong lĩnh
vực ngân hàng chưa nhiều, hoạt động này còn gặp
một số khó khăn nhất định như: Khung pháp lý
về M&A ngân hàng chưa đồng bộ, chưa theo kịp
thực tiễn… nên ảnh hưởng phần nào đến tốc độ
tiến trình diễn ra một thương vụ. Mặt khác, do nền
kinh tế Việt Nam chưa thực sự mở nên trên thực tế
vẫn chưa diễn ra M&A giữa các ngân hàng “khỏe”
và M&A ngân hàng xuyên biên... Do đó, chưa phát
huy đầy đủ bản chất thực sự của hoạt động M&A,
đó là, tạo sự cộng hưởng cho các ngân hàng tham
gia về năng lực tài chính, công nghệ, nhân sự, thị
trường…
M&A ngân hàng tại Việt Nam đã đi qua chặng
đường đầu tiên và dự báo sẽ trở nên “nhộn nhịp”
trong năm 2015 và tương lai gần, hệ thống tổ chức
tín dụng sẽ bước vào giai đoạn 2 của quá trình sắp
xếp và tái cơ cấu, trong đó, nửa đầu năm 2015 được
xác định là thời gian cao điểm và tất cả các ngân
hàng lớn phải vào cuộc. NHNN khuyến khích các
NHTM cổ phần nhà nước chi phối có quy mô lớn
như Vietcombank, BIDV, Vietinbank tham gia sáp
nhập với các ngân hàng có quy mô nhỏ hơn để vừa
hỗ trợ, vừa tăng quy mô và “kéo” nhau cùng phát
triển.
Trước mắt, những thương vụ sáp nhập hoặc
mua bán theo hình thức khuyến khích hoặc tự
nguyện được tham gia được thị trường quan tâm
có thể kể đến như thương vụ sáp nhập Ngân hàng
Phương Nam (Southernbank) vào Sacombank; sau
khi NHNN tiến hành mua Ngân hàng Xây dựng
(VNCB) với giá 0 đồng sẽ tiến hành tái cấu trúc ngân
hàng này; ngoài ra GP Bank, Ngân hàng Đại Dương
BẢNG 2: NHTMCP TRONG NƯỚC BÁN CỔ PHẦN
CHO ĐỐI TÁC NƯỚC NGOÀI
Ngân hàng thu mua
Ngân hàng mục tiêu Tỷ lệ nắm
giữ CP
Ngân hàng OCBC-
Singapore
NHTMCP ngoài
quốc doanh
10%
Ngân hàng HSBC
NHTMCP Kỹ thương
15%
Deutsche Bank
NHTMCP Nhà Hà Nội
20%
Tập đoàn tài chính UOB NHTMCP
Phương Nam
10%
Ngân hàng BNP Baribas NHTMCP Phương
Đông
10%
Ngân hàng ANZ
NHTMCP Sài Gòn
Thương Tín
9,83%
Dragon Financial
Holdings
8,73%
Công ty Tài chính
Quốc tế
7,63%
Standard Chartered Bank
NHTMCP Á Châu
8,6%
Connaught Investors LTD
7,3%
Công ty Tài chính
quốc tế
7,3%
Dragon Financial
Holdings
6,8%
Ngân hàng
Sumitomo Mitsui
NHTMCP Xuất
nhập khẩu
15%
Vinacapital và Quỹ Mirae
Assets (Hàn Quốc)
10%
Nguồn: Tác giả tổng hợp
