22
Đổi mới cơ chế tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập
tới tất cả các cơ sở GDĐH trong thời gian tới, cần
quan tâm đến một số đề xuất, kiến nghị sau:
Thứ nhất,
đề xuất Quốc hội sửa đổi Luật GDĐH
và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp
luật hướng dẫn thi hành Luật GDĐH ngay sau khi
được sửa đổi. Nhanh chóng ban hành Nghị định về
tự chủ đại học thay thế cho Nghị quyết 77/NQ-CP,
chính thức hóa tự chủ đại học là con đường tất yếu
của GDĐH Việt Nam. Đối với các trường chưa tự
chủ, phải thực hiện tự chủ kể từ năm 2020, đồng
thời tạo khuôn khổ pháp lý để phân loại và tiến tới
giảm số lượng các trường đại học không thể tự chủ
từ thời điểm này.
Bộ GD&ĐT cần rà soát các văn bản quy định
hoạt động của các cơ sở GDĐH, từ đó xác định các
thông tư, văn bản chưa thực sự phù hợp với điều
kiện tự chủ mới để cùng với các bộ, ngành điều
chỉnh nhằm đảm bảo sự thống nhất trong chính
sách. Đặc biệt, quy định cụ thể về trách nhiệm vai
trò hội đồng trường cũng như khẳng định vai trò
của hội đồng trường trong quản trị trường đại học
trong xu hướng tự chủ hóa và hội nhập quốc tế.
Bên cạnh đó, tập trung hoàn thiện bộ tiêu chí kiểm
định và tập huấn cho các trường về bộ tiêu chí này để
đảm bảo các trường sẽ triển khai áp dụng thành công
tại đơn vị, là cơ sở để đánh giá, phân loại các trường
đại học, tạo áp lực để các trường nâng cao hiệu quả
công tác của nhà trường… Đồng thời, hướng dẫn cụ
thể và tăng cường giám sát trách nhiệm giải trình của
các cơ sở GDĐH tự chủ trong việc xây dựng các hệ
thống chỉ tiêu bắt buộc và chỉ tiêu khuyến khích mà
các cơ sở GDĐH cần phải công bố, công khai…
Thứ hai,
đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về
tự kiểm tra tài chính, kế toán cho phù hợp với các
đơn vị sự nghiệp tự chủ cả chi thường xuyên và chi
đầu tư; quy định về tự kiểm tra tài chính, kế toán
cho phù hợp với các đơn vị sự nghiệp tự chủ cả chi
thường xuyên và chi đầu tư; Hướng dẫn kịp thời
về miễn thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh
nghiệp đối với các khoản thu
học phí, lệ phí sau khi các
khoản thu này chuyển qua thực
hiện theo cơ chế giá theo Luật
Phí và lệ phí số 97/2015/QH13
có hiệu lực từ ngày 01/01/2017
và được hưởng ưu đãi thuế và
các chính sách ưu đãi như các
đơn vị xã hội hóa theo Nghị
định 69/2008/NĐ-CP.
Thứ ba,
xem xét bãi bỏ ngạch
công chức (viên chức) ở các
trường đại học tự chủ; đề xuất
trao quyền cho các trường tự chủ trong việc tổ chức
thi nâng ngạch bậc cho giảng viên; giảng viên chính;
giảng viên cao cấp. Đồng thời, cân nhắc việc cho phép
các trường tự chủ được lựa chọn việc áp dụng Luật
Lao động thay vì Luật Viên chức đối với các trường
tự chủ. Cho phép các trường được tự chủ xây dựng
quy chế tuyển dụng, trả thù lao, đào tạo, phát triển
và sử dụng đội ngũ chuyên gia, đặc biệt việc thu hút,
tuyển dụng và thù lao các chuyên gia nước ngoài…
Thứ tư,
đối với các trường: Cần hoàn thiện cơ cấu
tổ chức, sớm thành lập hội đồng trường, quy chế hoạt
động của hội đồng trường, nâng cao hiệu quả công
tác quản trị đại học tiếp cận dần tới chuẩn mực quốc
tế. Bên cạnh đó, rà soát, bổ sung và hoàn thiện chiến
lược phát triển trường giai đoạn 2017 - 2022 và tầm
nhìn tới 2030; Xây dựng cơ chế kiểm soát các hoạt
động độc lập, tự chủ, thực hiện trách nhiệm của các
đơn vị trong nhà trường, đặt ra những tiêu chuẩn,
tiêu chí chặt chẽ để đánh giá việc thực hiện nhiệm
vụ, thực hiện sự tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các
đối tượng trên các lĩnh vực như tài chính, cơ sở vật
chất, thực hiện nguyên tắc và chế độ trong quản lý,
trong công việc, trong đào tạo… Đặc biệt, thực hiện
nghiêm túc các cam kết trong đề án tự chủ và trách
nhiệm giải trình; tăng cường công bố thông tin về
quá trình và kết quả hoạt động của nhà trường.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2017), Báo cáo kết quả đánh giá tình hình thực
hiện Nghị quyết 77/NQ-CP về thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các
cơ sở GDĐH công lập giai đoạn 2015-2017;
2. Nghị quyết 77/NQ-CP về thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các cơ
sở GDĐH công lập;
3. Luật Giáo dục được Quốc hội khoá XI thông qua ngày 14/6/2005 (Luật số
38/2005/QH11);
4. Nghị quyết 14/2005/NQ-CP ngày 2/11/2005 về đổi mới cơ bản và toàn diện
GDĐH Việt Nam giai đoạn 2006-2020;
5. Các website: moet.gov.vn, mof.gov.vn, moit.orgn.vn, chinhphu.vn,
tapchitaichinh.vn.
Hình 2: Cơ cấu chi của các trường trước và sau tự chủ
Nguồn: Tổng hợp từ báo cáo các trường (2017)
