56
KẾ TOÁN - KIỂM TOÁN
hoặc kỹ năng kế toán đặc biệt, chỉ cần nhân viên có
thể sắp xếp số liệu trong một bảng và quản lý một
bảng tính đơn giản. Tuy nhiên, một số DN lớn hơn
với hoạt động kinh doanh phức tạp hơn phải sử dụng
một phương pháp khác. Đại đa số các DN trên thế giới
chọn kế toán dồn tích vì kế toán tiền mặt không thể
đáp ứng nhu cầu lưu giữ hồ sơ, đặc biệt là ở các công
ty lớn, tập đoàn có hoạt động kinh doanh rộng lớn
và phức tạp. Cụ thể, các DN có hàng tồn kho phải sử
dụng phương pháp kế toán dồn tích, ghi lại doanh
thu và chi phí khi bán hàng mà không phụ vào việc
thu hoặc chi tiền. Điều này giúp Công ty hiểu nguyên
nhân và kết quả thực tế của các hoạt động kinh doanh,
doanh thu được ghi nhận trong suốt thời kỳ diễn ra
các hoạt động kinh doanh và chi phí được ghi nhận
trong cùng thời kỳ với doanh thu liên quan.
Kết luận
Với những phân tích trên có thể thấy rằng, cả kế
toán dồn tích và kế toán tiền mặt đều có những thế
mạnh riêng. Tuy nhiên, áp dụng phương pháp kế toán
dồn tích có nhiều ưu điểm hơn so với phương pháp
kế toán tiền mặt. Kế toán dồn tích phản ánh đầy đủ,
kịp thời và chính xác tình hình thu nhập, chi phí của
DN phát sinh trong quá khứ, hiện tại và tương lai, đáp
ứng được nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi
phí; đồng thời được áp dụng rộng rãi và phổ biến ở
hệ thống kế toán các quốc gia trên thế giới và được
thừa nhận trong GAAP như là một cách thức ghi chép
doanh thu và chi phí ưu việt so với kế toán tiền mặt.
Do đó, DN cần cân nhắc quy mô và sự phức tạp của
DN mình để lựa chọn phương pháp cho phù hợp.
Tài liệu tham khảo:
1. Đặng Kim Cương (2008), Nguyên lý kế toán Mỹ, NXB Thống kê;
2. Vũ Hữu Đức (2010), Những vấn đề cơ bản của lý thuyết kế toán, NXB Lao động;
3. Trần Văn Thảo (2010), Financial Accounting, NXB Lao động;
4. Young K.Kwon (1989), “Accrual versus cash-basis accounting methods:
An agency-theoretic comparison”, Journal of Accounting and Public Policy,
page 267-281.
BẢNG 2: PHÂN TÍCH ƯU, NHƯỢC ĐIỂM CỦA PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN DỒN TÍCH VÀ KẾ TOÁN TIỀN MẶT
Kế toán ti n mặt
Kế toán dồn tích
Đối tượng
áp dụng
- Phương pháp kế toán tiền mặt thường được áp
dụng đối với những doanh nghiệp nhỏ mà hoạt
động chủ yếu dựa trên các luồng tiền ra vào, đặc
biệt là các doanh nghiệp dịch vụ không liên quan
đến hàng hoá tồn kho.
- Phương pháp kế toán dồn tích được áp dụng ở những doanh
nghiệp trong quá trình hoạt động có liên quan đến hàng hoá
tồn kho, có khối lượng doanh thu cao, không phân biệt bán
chịu hay bán thu tiền ngay, và có kết cấu phức tạp.
Ưu điểm
- Đơn giản, dễ hiểu, tính toán dễ dàng.
- Tính khách quan cao khi trình bày thông tin trong
báo cáo tài chính. Tiền thu vào và chi ra là những
hoạt động “hữu hình”, số tiền và ngày thu, chi tiền
được xác định chính xác, cụ thể không phụ thuộc vào
ý muốn chủ quan của nhà quản trị doanh nghiệp.
- Trên thế giới, đứng trên quan điểm của thuế, một
số trường hợp áp dụng phương pháp kế toán dựa
trên dòng tiền mang lại nhiều lợi thế cho các doanh
nghiệp mới đi vào hoạt động. Theo phương pháp
này, thu nhập có thể được ghi nhận vào năm tài
chính sau, trong khi chi phí hay giá vốn có thể đã
được ghi nhận trước, tại thời điểm thanh toán. Do
đó, nó đảm bảo nguyên tắc thận trọng trong kế toán
cũng như thận trọng trong kinh doanh. Tuy nhiên,
ở Việt Nam hiện nay, cơ quan thuế vẫn chưa chấp
thuận cho doanh nghiệp áp dụng phương pháp này.
- Đảm bảo nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí phát
sinh trong một kỳ kế toán nhất định. Nếu doanh thu và chi
phí không được ghi chép theo đúng kỳ mà nó phát sinh sẽ
dẫn đến việc ghi nhận kết quả kinh doanh trong kỳ không
chính xác.
- Cơ sở dồn tích của kế toán cung cấp một hình ảnh tốt hơn lợi
nhuận của một công ty trong một kỳ kế toán.
- Báo cáo thu nhập theo kế toán dồn tích sẽ báo cáo tất cả các
khoản thu thu nhập trong kỳ và tất cả các chi phí phát sinh để
tạo ra được thu nhập đó.
Nhược điểm
- Nếu áp dụng theo kế toán cơ sở tiền mặt thì doanh
thu và chi phí liên quan đến doanh thu đó trong
một kỳ kế toán không phù hợp với nhau vì khách
hàng có thể trả tiền cho các dịch vụ hoặc sản phẩm
trong khi các chi phí liên quan có thể chưa được
thanh toán ngay trong kỳ hoặc chi phí đã được ghi
nhận kỳ này nhưng khách hàng thanh toán tiền vào
kỳ sau… Do đó các doanh nghiệp không thể xác
định một cách chính xác kết quả hoạt động kinh
doanh trong một kỳ cụ thể.
- Kế toán dồn tích đưa sự phán đoán vào kế toán với những
ước tính và điều chỉnh khác nhau. Điều này nếu được sử dụng
thích hợp thì sẽ mang lại hiệu quả, việc cho phép các phán
đoán quản trị sẽ làm tăng tính thích hợp của thông tin kế toán.
Tuy nhiên, việc sử dụng các phán đoán cũng mang lại rủi ro
làm giảm khả năng so sánh, tính nhất quán của các báo cáo tài
chính dẫn đến việc bóp méo kế toán.
- Kế toán dồn tích phức tạp hơn kế toán dựa trên dòng tiền. Sự
phức tạp có thể dẫn đến nhầm lẫn. Khi sử dụng phương pháp
dồn tích, tức là việc báo cáo doanh thu trước khi thực sự nhận
tiền. Nếu không theo dõi cần thận, có thể sẽ bị thiếu vốn ngay
cả khi công việc kinh doanh đang sinh lời. Do đó cần theo dõi
dòng tiền riêng biệt khi sử dụng hệ thống dồn tích, và luôn
tính đến khả năng doanh thu dự kiến không được trả.
Nguồn: Tác giả tổng hợp
