60
KẾ TOÁN - KIỂM TOÁN
Một số vấn đề đặt ra
Hiện nay, chế độ kế toán áp dụng cho các hộ kinh
doanh được thực hiện theo Quyết định số 169/2000/
QĐ-BTC ngày 25/10/2009 và Quyết định số 131/2002/
QĐ-BTC ngày 18/10/2002 sửa đổi, bổ sung chế độ kế
toán hộ kinh doanh.
Phương pháp xác định thuế giá trị gia tăng
(GTGT) phải nộp của các hộ kinh doanh là nếu
tính trực tiếp trên doanh thu thì số thuế GTGT phải
nộp được xác định bằng tỷ lệ % (x) doanh thu; Nếu
theo phương pháp khoán thì xác định thuế GTGT
phải nộp theo tỷ lệ % trên doanh thu của hộ khoán.
Trường hợp hộ kinh doanh nộp thuế theo phương
pháp khoán kinh doanh nhiều ngành nghề thì xác
định số thuế phải nộp theo tỷ lệ ngành nghề kinh
doanh chính; Đối với hộ kinh doanh có doanh thu
hàng năm dưới mức quy định thì không phải nộp
thuế GTGT.
Chế độ kế toán áp dụng cho hộ kinh doanh được
ban hành năm 2000, trước khi Luật Kế toán có hiệu
lực (01/01/2004). Đến nay, sau hơn 15 năm thực thi đã
đã phát sinh những bất cập. Cụ thể:
Thứ nhất,
về kế toán doanh thu, chi phí. Do chế độ
kế toán quy định trước thời điểm ban hành Luật Kế
toán và Chuẩn mực kế toán nên nhiều quy định về
doanh thu, chi phí đến nay không còn phù hợp, điển
hình như: (i) Chế độ kế toán hộ kinh doanh không
nêu khái niệm về doanh thu, chi phí nên nội dung và
phạm vi doanh thu, chi phí không được xác định rõ
ràng; (ii) Chế độ kế toán hộ kinh doanh không đề cập
đến thời điểm ghi nhận doanh thu, chi phí và cách
xác định chi phí trong trường hợp sử dụng cho hoạt
động kinh doanh lẫn với tiêu dùng của hộ gia đình
nên thu nhập để tính chi phí trong kỳ không phản
ánh đúng nghĩa vụ thuế hộ kinh doanh phải nộp; (iii)
Vấn đề về chiết khấu thương mại, giảm giá, khuyến
mại… chưa được đặt ra để giải quyết.
Thứ hai,
về hóa đơn chứng từ. Quy định hộ kinh
doanh vẫn sử dụng chứng từ bắt buộc và chứng từ
hướng dẫn, dẫn đến sự không thống nhất giữa các
chủ thể tham gia vào thị trường trong sử dụng hóa
đơn chứng từ.
Theo quy định hiện hành, hộ kinh doanh nộp thuế
khoán sẽ không được cung cấp hóa đơn GTGT, hóa
đơn bán hàng thông thường. Khi có nhu cầu, hộ kinh
doanh phải xin cơ quan thuế cung cấp hóa đơn bán lẻ
thông thường, do đó gây khó khăn cho hộ kinh doanh
và người mua hàng. Khi xuất hóa đơn bán hàng, hộ
kinh doanh phải nộp ngay thuế GTGT và thuế thu
nhập tính trên doanh thu ghi trong hóa đơn, trong
khi hộ kinh doanh đã nộp thuế khoán theo doanh thu
hàng tháng. Vậy họ có được trừ số thuế này vào số
thuế ấn định hàng tháng phải nộp hay không thì vẫn
chưa có quy định rõ về vấn đề này.
Thứ ba,
về sổ kế toán. Chế độ kế toán được quy
định dựa trên phương pháp tính thuế GTGT mà hộ
kinh doanh áp dụng và sự đầy đủ hay không đầy đủ
của các chứng từ. Quy định này không tính đến quy
mô hoạt động, doanh thu tạo ra trong kỳ tính thuế
nhiều hay ít, dẫn đến thực trạng có hộ kinh doanh
hoạt động với mức doanh thu lớn nhưng vẫn áp
dụng thuế khoán vì không có số liệu ghi chép trên
sổ kế toán.
Theo Quyết định số 131/2002/QĐ-BTC ngày
18/10/2002 của Bộ Tài chính về việc sửa đổi bổ sung
chế độ kế toán hộ kinh doanh thì có 2 đối tượng phải
CHẾ ĐỘ KẾ TOÁNVÀ THUẾ ĐỐI VỚI HỘ KINHDOANH -
NHỮNGVẤNĐỀ CẦNTRAOĐỔI
ThS. PHẠM THỊ THANH
- Cao đẳng Kinh tế - Kế hoạch Đà Nẵng
Hiện nay, Việt Nam đã có những quy định cụ thể về chế độ kế toán và thuế giá trị gia tăng cho các hộ kinh
doanh, tuy nhiên, một số quy định mang tính pháp lý đã không còn phù hợp với thực tiễn nền kinh tế thị
trường và hội nhập quốc tế. Do vậy, yêu cầu đặt ra là cần hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp lý
cho phù hợp với thực tiễn và tạo thuận lợi cho hộ kinh doanh phát triển. Bài viết phân tích thực trạng tồn
tại và định hướng hoàn thiện các quy định pháp lý về chế độ kế toán đối với hộ kinh doanh.
•
Từ khóa: Kế toán, hộ kinh doanh, chế độ, chính sách, thuế giá trị gia tăng.
