TÀI CHÍNH -
Tháng 6/2016
61
thành phần kinh tế, chế độ kế toán hộ kinh doanh
cần bỏ các quy định về chứng từ bắt buộc và chứng
từ hướng dẫn.
Ba là,
hoàn thiện quy định về sổ kế toán. Để tạo
thuận lợi cho các hộ kinh doanh trong ghi chép sổ kế
toán, quản lý và kiểm soát được hoạt động là căn cứ
để cơ quan thuế xác định phương pháp tính thuế, mức
thuế phải nộp. Theo đó, có thể chia thành 3 nhóm hộ
kinh doanh và phương pháp tính thuế GTGT như
sau: (i) Nhóm hộ kinh doanh có doanh thu dưới 100
triệu đồng, không yêu cầu mở sổ kế toán bắt buộc và
áp dụng theo phương pháp tính thuế khoán như hiện
nay; (ii) Nhóm hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu
đồng đến 500 triệu đồng, yêu cầumở sổ theo dõi doanh
thu, chi phí, kết quả kinh doanh và sổ tồn kho vật liệu,
hàng hóa; cách xác định thuế GTGT phải nộp dựa vào
thông tin về doanh thu, chi phí và thuế suất thuế GTGT
của hàng hóa, dịch vụ chịu thuế; (iii) Nhóm hộ kinh
doanh có doanh thu trên 500 triệu đồng, yêu cầu mở sổ
theo dõi doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh và sổ
tồn kho vật liệu, hàng hóa, sổ theo dõi tiền mặt, tiền gửi
ngân hàng, sổ theo dõi tài khoản thuế và các khoản phải
thu, phải trả. Cách xác định thuế GTGT phải nộp dựa
vào thông tin về doanh thu, chi phí và thuế suất thuế
GTGT của hàng hóa, dịch vụ chịu thuế.
Bốn là,
hoàn thiện cách tính thuế theo phương
pháp trực tiếp trên GTGT. Để đảm bảo phát huy được
tính ưu việt của thuế GTGT, không nên áp dụng tính
thuế GTGT phải nộp theo tỷ lệ % trên doanh thu
nhằm tránh tình trạng thu thuế trùng thuế, phù hợp
với bản chất của phương pháp tính là trực tiếp trên
GTGT. Theo đó, Nhà nước vẫn nên sử dụng theo 3
cách tính thuế trực tiếp trên GTGT, đó là:
Cách 1: Số thuế GTGT phải nộp = GTGT của hàng
hóa, dịch vụ chịu thuế bán ra (x) thuế suất thuế GTGT
áp dụng đối với hàng hóa, dịch vụ đó;
Cách 2: Số thuế GTGT phải nộp = Doanh thu (x)
tỷ lệ % GTGT tính trên doanh thu (x) thuế suất thuế
GTGT áp dụng đối với hàng hóa, dịch vụ đó;
Cách 3: Số thuế GTGT phải nộp = doanh thu (x)
tỷ lệ % GTGT do Bộ Tài chính quy định (x) thuế suất
thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ đó.
Những trao đổi trên nhằm mang tính định hướng
để góp phần hoàn thiện hệ thống pháp lý hiện hành
về kế toán và thuế, đảm bảo phù hợp với tình hình
kinh doanh của hộ kinh doanh tại Việt Nam.
Tài liệu tham khảo
1. Quyết định 169/2000/QĐ-BTC ngày 25/10/2009 của Bộ Tài chính;
2. Quyết định 131/2002/QĐ-BTC ngày 18/10/2002 của Bộ Tài chính;
2. Thông tư 92/2015/TT-BTC ngày 15/6/2015; Thông tư 156/2013/TT-BTC ngày
6/11/2013; Thông tư 219/2013/TT-BTC ngày 31/12/2013.
mở sổ kế toán, quy định này bộc lộ những bất cập sau:
- Xét về thực chất thì hộ kinh doanh mở 2 sổ kế
toán vẫn được quản lý thuế như khoán ấn định thuế.
Cơ quan thuế có thể tác động tích cực vào quá trình
kê khai nộp thuế của hộ kinh doanh thông qua các
biện pháp nghiệp vụ, từ đó xác định mức thuế hộ
kinh doanh phải nộp gần sát với quy mô kinh doanh.
Với cách quản lý này, việc ghi chép trên sổ kế toán chỉ
là hình thức và không cần thiết.
- Hộ kinh doanh đang quản lý theo hình thức
khoán ấn định thuế khi mở 2 sổ kế toán thì được
xem là đã thực hiện đầy đủ hóa đơn, chứng từ bán
hàng, xác định đúng doanh thu nên việc quản lý thuế
dựa trên cơ sở số liệu kê khai của hộ kinh doanh, dẫn
đến hộ kinh doanh lợi dụng để tự quyết định số thuế
mình muốn nộp.
- Đối với hộ kinh doanh khoán thuế có sử dụng
hóa đơn, nếu doanh thu trên hóa đơn vượt doanh thu
khoán hàng tháng, cơ quan thuế sẽ tiến hành điều
chỉnh doanh thu. Do đó, khả năng hộ kinh doanh
nộp thuế khoán sẽ ghi hóa đơn bán hàng hạn chế.
Đối với hộ kinh doanh mở 2 sổ, nộp thuế trên cơ sở
doanh thu ghi trên hóa đơn, hộ kinh doanh không
bị cơ quan thuế điều chỉnh mức thuế phải nộp hàng
tháng. Khi cơ quan thuế không thể xác minh chính
xác số liệu kê khai thì sẽ phải chấp nhận số liệu kê
khai của hộ kinh doanh. Do vậy, không ít hộ kinh
doanh bán hóa đơn để thu lợi bất chính dẫn đến thất
thu thuế của nhà nước.
Thứ tư,
về phương pháp xác định thuế GTGT phải
nộp của các hộ kinh doanh. Theo Thông tư 92/2015/
TT-BTC, số thuế GTGT phải nộp được xác định bằng
tỷ lệ % để tính thuế GTGT trên doanh thu và được
quy định theo từng lĩnh vực hoạt động. Việc áp dụng
tính thuế như trên đã tạo ra nhiều bất cập.
Những đề xuất, hoàn thiện
Một là,
hoàn thiện những quy định về kế toán
doanh thu, chi phí. Chế độ kế toán hộ kinh doanh
cần đưa ra khái niệm doanh thu, chi phí phù hợp với
quy định của Luật Kế toán. Xác định rõ nội dung,
phạm vi xác định doanh thu, chi phí để thống nhất
quản lý thông tin với các đối tượng khác. Đồng thời,
cần quy định cụ thể điều kiện ghi nhận doanh thu,
chi phí để thống nhất quản lý doanh thu, chi phí, kết
quả kinh doanh trong kỳ tính thuế, trên cơ sở đó xác
định đúng đắn nghĩa vụ thuế mà hộ kinh doanh phải
nộp. Cần đưa ra các quy định cụ thể về các vấn đề
chiết khấu thương mại, giảm giá, khuyến mại…
Hai là,
hoàn thiện về những quy định hóa đơn,
chứng từ. Để đảm bảo tính thống nhất trong quy
định về sử dụng hóa đơn, chứng từ đối với tất cả các
